Menekşe Tokyay

meneksetokyay@gmail.com
TÜM YAZILARI
Dijital istiladan analog odaklanmaya Dijital dünyanın, hayatın her aşamasında bizi çepeçevre sardığı düşünüldüğünde, okul çatısı altında belirli süreler dahilinde analog şekilde yaşamanın ve düşünmenin de unutulmaması adına cep telefonlarının sınırlanması giderek kendini ortaya koyan bir zorunluluğa dönüşüyor.
Üniforma tartışması: Eşitlik bir maske mi? Üniforma meselesinin tek bir açıklaması ve sihirli bir çözümü yok. Tektipleştirmeye, renksizliğe ve homojenliğe hapsolmaya hayır; ancak akademik disiplin çerçevesinde özgürlüğe, farklılıklar içerisinde biricikliğini sergilemeye ve çağdaş düşünce alanları yaratarak eğitimin ufkunu açmaya evet… Çocukları evlendirmeyin efendiler Gerçekten evlenmek istiyorlar mı, yoksa sözümona gelenekler mi bunu dayatıyor, başka bir coğrafyada ve sosyal çevrede başka koşullar altında doğmuş olsalar şu anda kendilerini ne şekilde gerçekleştirirlerdi? Tüm bu sorular zihnimden sel gibi akıyor.
Kitap kurdu olmak veya olmamak, işte bütün mesele bu Yeni dönemde belediyelerin bir gündemi de çocukların kitaba erişimindeki fırsat eşitsizliklerini kırmak ve çocuk edebiyatını güçlendirmek üzere yerelde yenilikçi adımlar atmak olmalı. Sosyal belediyeciliğe ek olarak, “kitap kurdu” belediyecilik… Neden olmasın? Belediyeler çocuklarla 'parla'malı Belediyeler, eğitime erişimi olan, vizyonu genişleyen ve beslenme sorunu yaşamayan çocuklarla parlıyor. Umarım bu beş yıllık dönemde çocuk dostu belediyeler projeleriyle birbirleriyle yarışır. Bedensel söz hakkı ve çocuğun rızası Çocukların bedensel sınırlarının belirlenmesinde ve duygularını iyi tanımlayıp ifade etmesinde çocuğun kapasite ve söz hakkının güçlendirilmesi, olası istismar vakalarına karşı onları destekleyen bir adım. Yani cinsellik eğitimiyle duygusal gelişimin desteklenmesi, eş zamanlı ilerleyen bir süreç. Barış dalgasını yakalayan kadın arabulucular Barış süreçlerinde kadınların yer alması, erkeklerin gözünden ve dikkatinden kaçan tüm ayrıntıları vurgulayarak barışı toplumsallaştırıp zaman içerisinde kalıcı barış sağlıyor. Uluslararası toplum da kadınların çatışma çözümüne dahil edilmesini, barışın kapsayıcılığı ve bütünlüğü açısından elzem görüyor. Ankara’nın Hayat Parkı ve çocukların farkındalık serüveni Çocuklarda madde kullanımıyla mücadele, bilimsel ve akılcı bir politikayla, stratejik hedefler belirleyerek, yerelde belediyelerin sağduyusu ve soruna yakınlığını da bir avantaj olarak kullanarak yürütülmeli. Çocukların daha fazla okullaşması, yoksulluktan kurtulması ve okul ortamında karnının doymasını sağlamak, madde kullanımına bütüncül bir şekilde bakmak gerekiyor.  Çocuk yaşta gebelikler ve kürtaj hakkı Türkiye’de 18 yaş altı istismar sonucu doğum yapan çok fazla çocuk olmasına rağmen, mağdur çocuklara ve ebeveynlerine bu konuda yeterli bir yasal danışmanlık verilmezken doğru, gerçekçi ve hukuki bir hak bilgilendirilmesi de yapılmıyor. Nasıl bir belediye başkanı? Yerel seçimler öncesinde çocukların içinde yaşadığı türlü türlü “kafesleri” normal karşılamayan, duyarlı, çocuk dostu belediye başkanları hayalim var… Çocukların sağlıktan eğitime, beslenmeden güvenliğe, barınmaya dek en kritik haklarına erişimi için yerelde çocuk dostu kentsel çözümler üreten bir belediye başkanı… Mimozaları mı seyredelim, ekranı mı? “Eğer bir ebeveyne üç ya da dört pedofilin dolaştığını bildiği bir parka çocuğunu bırakmak isteyip istemeyeceğini sorsaydınız, yanıtları kesinlikle hayır olurdu. Hatta bunu bir tür delilik addederlerdi. Ama aslında çevrimiçi olarak aynı şeyi yapmıyor muyuz? Yani neredeyse hiç denetim olmadan onları etraflarında bir sürü pedofilin dolaştığı bir ortama bırakıyoruz.”   Kurşun zehirlenmesi ve çocuklar Gıdadaki veya boyalardaki kurşun ve benzeri kimyasal maddeler elbet adres soruyor, hem de o adres her zaman ilk olarak çocukların sağlığı oluyor. Belediyelerin çocukların kurşun maruziyetinin ardındaki risk etmenlerini tespit edip çevresel analizler yapması, buna yönelik projeler geliştirmesi ve yerel seçim bağlamında “gerçekleştirecekleri” vaatler arasına eklemesi şart. Kötüler kötülüklerini sürdürürken, iyiler ne yapmalı?   Seks tacirlerinin yüzde 65’i çocuk “devşirmek” için en çok Facebook’u kullandıklarını ifade ederken, Instagram da ikinci sırada geliyor. Tıpkı zararlı içerikleri tespit etmek için kullanılan PhotoDNA teknolojisi gibi çocukların seks ticaretine online platformlarda konu olmasını engelleyen daha iyi araçlar geliştirilebilir, şüpheli cümleler gelişen teknoloji ve yapay zeka araçları sayesinde tespit edilebilir. Duvarınızı doğru örerseniz kolay yıkılmaz Okullarda her rehberlik biriminin yaptığı “önleyici rehberlik” hizmetine ek olarak, çocuk yoksulluğundan zorla evlilik sebebiyle okul terke veya madde bağımlılığı riskine, akran zorbalığına kadar birçok soruna müdahalede akut rehberliğin ve bu zincir halkalarının uyumlu çalışmadığı durumlarda, çocuğun eğitim hakkının elinden alınması ve çocuğun örselenmesi gibi kritik sonuçları oluyor. Akran zorbalığına karşı Avrupa modeli TÜİK’in Türkiye Çocuk Araştırması 2022 yılı raporuna göre her 100 çocuktan 14’ü ayda en az birkaç kez diğer çocuklar tarafından zorbalığa uğruyor. Hepimizin işittiği, yaşadığı ve/veya tanık olduğu benzer çocuk hikayeleri var. Şunu görmekten kaçınıyoruz: Küçüklükten yaralı ve kırılgan bir çocuk, büyüdüğünde de toplumda sorunların çözümünü şiddette arayan bir profili yaygınlaştıracak. MESEM’ler ve çocukların yaşam hakkı Hayat herkes için eşit ve adil değil. Bu eşitsizlik halini çözmek de elimizde değil. Ancak çocuklar için eğitim sisteminin daha adil, güvenli ve insan onuruna yaraşır hale gelmesi için farkındalık yaratmak elimizde. Son dönemde kalbimizin ta orta yerine oturan ve çocukların hayatını karartan bu iş kazaları karşısında olması gerekene dikkat çekmek de elimizde. Sosyal medya reklamları karşısında savunmasız çocuklar Birleşmiş Milletler, devletlere çocuklara yönelik reklamcılık ve pazarlama faaliyetlerini düzenlerken çocuğun üstün yararını öncelikle göz önünde bulundurmaları konusunda çağrı yapıyor ve bir çocuğun ticari amaçlar doğrultusunda dijital kayıtlara dayanarak profilinin oluşturulmasını kanunla yasaklamaları gerektiğini vurguluyor. Bilime meraklı kız çocuklar (ç)ağı STEAM alanlarına kız çocuklarını teşvik etmek, ileride teknolojide kadın istihdamını da artırır, bilimin farklı alanlarında kadın liderler de yaratır, o çok öykündüğümüz Nobel ödüllerinin bilim ve teknoloji alanında Türk bilim kadınlarına verilmesinin de yolunu hazırlar. STEAM alanlarında kız çocuklar ancak bu şekilde yıldızlara, gök bilimlerine ulaşır. Elektronik sigaranın dumanına çocukları sarmayın 2024 yılında, dünyayı olduğu gibi Türkiye’yi de yakından ilgilendiren ve çocuklarda adeta yeni bir salgına dönüşmesi an meselesi olan e-sigara furyasının önüne geçecek ciddi adımlar ve stratejiler geliştirmemiz şart. E-sigara, dijital çağın en büyük bağımlılık salgınıdır.  Çocuklar madde değil, mutluluk bağımlısı olsa? Çocuklarda madde bağımlılığı sorununun çözümü ailelere bırakılamayacak kadar büyük bir “ulusal beka sorunu” aslında... Bu konu özelinde 2023 yılı sonrasını kapsayacak güncellenmiş bir eylem planı var mı? Bu eylem planı hazırlanırken sahadaki uzmanlarla ve uluslararası kuruluşlarla ne oranda işbirliğine gidiliyor?   Yaşar Kemal’in Çukurova’sına orkestra yatırımı şart Çukurova Devlet Senfoni Orkestrası Türkiye’nin ilk şeflik yarışmasına dek gerçekleştirdiği yenilikçi projelerine, sosyal sorumluluk adımlarına ve eğitim konserlerine rağmen uzun zamandır ciddi bir fiziksel mekan kısıtlamasıyla karşı karşıya. Dünya çapında ünlü şefler ve solistleri konuk eden bu orkestra için, ihtiyaçlarını karşılayan bir salon, kurumsal ve kentsel prestijdir. Instagram, Reels ve bizim çocuklar Bireysel çevremizden başlayarak suya atılan bir taşın yaptığı halkalar misali, dijital teknolojinin doğru şekilde kullanımını öğretmek ve bu konuda çocukların üstün yararını gözetecek şekilde bir gözetim ve bilinçlendirme kampanyasını dalga dalga yaygınlaştırmakla mükellefiz. Eğitim göstergelerinden yansıyanlar Sınıfsal mobiliteyi sağlayan en önemli sosyal eşitleme aracı olan eğitimin bu denli sınıfsal hale gelmesi karşısında eşitlikçi ve adaleti önceleyen bir eğitim politikası tesis etmek için daha kaç bütçe dönemi geçmesi gerekecek? Bu ve daha nice sorunun yanıtı için umarım Meclis’te verimli tartışmalar ve çözümler izleyeceğimiz bir bütçe dönemi olur.   Çocuklar 'geleceğimiz' değildir Çocuklar geleceğimiz değil, “kendilerinin” bugünüdür ve o bugünü çocukları üstün yararını gözetecek şekilde iyileştirmek de “bizim” sorumluluğumuzdur. Çocukların iyi olma halini bugünden iyileştirip onlara yarının bilinmezliğinin sorumluluğunu yüklememek ise en doğru çözüm... Bize yılın her günü Çocuk Hakları Günü Kurumların ve stratejilerin hedefinin aileyi değil “bireyi güçlendirmek” olduğu, okul yemekhanelerinde bir tas çorba içebilmenin bir sosyal statü göstergesi haline gelmediği, ekonomik açmazların çocukların üzerine bir kabus gibi çökmediği bir ülke, Cumhuriyet’in 100’üncü yıldönümünde ortak hedefimiz olmalı. Disleksi farkındalığı ve Nobel umudu Disleksik bireylerle dost bir eğitim sistemiyle ve bu sistemle uyumlu eğitimcilerle birlikte biz de geleceğin potansiyel Nobel ödülü sahibi bilim insanlarını yetiştirecek eğitim ortamları yaratabilecek miyiz, yoksa dışlayıcı, ayrıştırıcı ve yok sayan tektipçi eğitim modelleriyle bu bireyleri daha fazla kaybetmeye devam mı edeceğiz? Savaşan insan nedir, şimdi bildik mi? Çocukluğun ateş altında olduğu Orta Doğu’da çocukları içine alacak barış projelerinin yaygınlaşması, hem dünü anlamak, hem bugünü yaşamak, hem de geleceğin huzurunu şimdiden tasarlamak adına çok önemli. Çünkü ileride barışı tesis edecek olanlar da, savaşı yeniden alevlendirecek olanlar da bugünün çocukları... Dijital dünyanın labirentlerinde çocuklar kaybolmasın Çocuklar için sosyal medyasız bir hayat mümkün mü? Aile içi iletişimsizliğin sonuçlarından biri olabilen bu “bağımlılık halini” nasıl yönetebiliriz? Ve en önemlisi de çocukların hem iyi olma halini hem de fiziksel ve duygusal güvenliğini sağlamak adına sosyal medya nasıl kısıtlanır? Yasaklamak “optimal” bir çözüm mü? Mülteciliğin öyküsünü yazabilir misin çocuk? Mültecilik odaklı çocuk edebiyatı konusunda üç yıldır pedagojik açıdan oldukça sağlam, çağdaş literatüre uyumlu ve çocuğun üstün yararını gözeten bir çerçeve oluşturulmuş durumda. Peki ama pedagojik yönden bakıldığında, konuya duyarlı öğretmenler bu tür kitapları sınıflarında eğitsel amaçlarla nasıl kullanılabilir? Yeni yüzyılın yeni becerileri Dünyada da Türkiye’de de içinde bulunduğumuz bağlamlar çok hızlı değişirken, sistem bize şunu haber veriyor: bu sistem dönüşecek, ya sen de evrileceksin ve çemberin içinde yükseleceksin, ya da çemberin dışında kalacaksın ve diğerleriyle arandaki makas açılacak.