Funda Şenol

fsenol@gazeteduvar.com.tr
TÜM YAZILARI
Ankara’daki kedili adam “Umduğunun dışında yaşamak” onun önde gelen derdiydi. Ekmeğini kazanma çabası onu yapmayı daha çok istediği birçok güzel ve yaratıcı işten, yaşamayı düşlediği güneyli deniz şehirlerinden, kirli, karanlık ama cezbedici İstanbul’dan uzak tutuyordu.
ODTÜ’deki protestolar: Bir bahar şenliğinden fazlası Rektörlük binası önüne kurdukları çadırlarda yağmur çamur demeden 9 gündür nöbet tutan öğrencilerin beklentileri bahar şenliğini bu yıl da yapabilmekten ibaret değil. Bu sebeple benzer tecrübeler yaşayan Boğaziçi Üniversitesi başta olmak üzere, Hacettepe ve Ankara üniversitelerinin öğrencileriyle dayanışma ağları kurmak, öğrenci hareketini, kültür ve geleneğini diriltmek istiyorlar. İhtimaller tarihe dahil: Kiske Kuşunun Peşinde, Katamizeler Kiske Kuşu’nun Peşinde bir muhacir ailesi üzerinden Osmanlı’dan Cumhuriyet’e uzanan bir Türkiye hikâyesi. Oktay Özel, 93 Harbi’nin ardından Batum’dan Ordu’ya göçmek zorunda kalan Gürcü bir ailenin, kendi ailesinin üç kuşağının öyküsünü anlatıyor. Oktay Hoca ile hem kitabının içeriği, hem de biçemi hakkında söyleştik.  
Şehrin fotoromanı Fotoğrafların anlattığı hikayeler çok ilgi çekicidir. Peki anı yakalayan, o insanı bu yüz ifadesiyle/duruşla, şu manzarayı bu açıyla çeken fotoğrafçı? Onun hikayesi nasıldır? Erman Tamur, Ankara’da Fotoğrafçılık ve Posta Kartları (1890-1960) kitabında Ankara’da fotoğrafçılık ve posta kartlarının serüvenini anlatıyor. Hem de fotoğrafçıların kendi başına ilgi çekici birer kitap olabilecek hikayeleriyle… Mihri’yi tanıyor musunuz? “Bana göre Mihri, hayatı dolu dolu yaşamış, yeteneğinin peşinden gitmiş, içinde yaşadığı dünyanın ona ve genel olarak kadınlara dayattığı kısıtlamalardan yılmamış bir kadın.” Çoğumuz böyle değil miyiz? Mihri’nin bir mektubunda dediği gibi, “sanatkarın yolu yürüdükçe uzar gider”. Menekşe nasıl kurtulacak? Menekşe’nin bu kadar badireden sonra kendine bir çıkış yolu bulması, sesini bana kadar ulaştırabilmesi bir güçlenme hikayesi. Bu süreçte aracı olansa direngenliği ve dayanışmacı tavrından başka gücü olmayan bir kadın örgütü. Peki böyle bir düzende Menekşe ve benzerleri nasıl kurtulacak? Edebiyat alemine düşen yıldırım: Nahid Sırrı Örik Üslubu ve seçtiği konularla Hüseyin Rahmi’yi andırır Nahid Sırrı. Her zümreden, karakterden, tipten kadın, mahalle hayatı, sokak hayvanları, doğanın döngüsü, ev hayatı, aile ve aşk ilişkileri… Bir kusuru varsa, o da dili biraz hoyratça kullanmasıdır. Hayata yazarak katlanmak: Arzunun Serbest Dolaşımı Sektörün insan malzemesine değil, teknolojiye, gösterişli binalara yatırım yapmasından şikayetçi olan, bir kurumda çok tutuluyorsa, mütehakkim bir politik figür tarafından onay görüyorsa hemen oradan kaçmaya bakan biriydi Ahmet Tulgar. Çünkü kendisini zamanında mahpusluğa sürükleyen muhalif tavrını, politik tutarlılığını, açık sözlülüğünü, haksızlığa uğrayanın yanında olma kararlılığını hiçbir şart altında yitirmemişti. Kentli sekülerin huzur ve şifa arayışı Kurtuluş Cengiz, Önder Küçükural ve Hande Gür'ün ortak araştırması, Türkiye’de Spiritüel Arayışlar adıyla kısa süre önce İletişim Yayınevi tarafından yayımlandı ve büyük ilgi gördü. Deizm, yoga, Budizm, meditasyon, reiki ve benzeri kentsoylu ve çağdaş akımların, inanç türlerinin, ritüellerin insanların hangi ihtiyaçlarına, arayışlarına karşılık geldiği sorusunu onlara sorduk. Eski bir ev olarak çocukluk Zamanın yavaş aktığı, yaz sıcağıyla baş edebilmek için dayatılan öğlen uykularının günlerimizi kısaltacağı için kabusa dönüştüğü, gübre kokusunun, doğada yaşayan canlıların sesinden başka bir şey işitilmeyen gecelerin, dalından ve topraktan toplanan sebze ve meyvelerin tel dolaplar, sandık odaları ve kilerler gibi geçmişte kaldığı çocukluğumuzu hatırlamak başka bir dünyanın yolunu bulmamızı sağlayabilir. Nursema’da Umut var mı? Umut’un, Nursema’nın hala hayatının merkezinde tuttuğu ve memnun etmeye çalıştığı ailesinin güvenini kazanmak için bu sisteme yem olacağı ortada. İnsan Umut’un kişiliğine hiç yakışmayan birine dönüşmeye çabalamasına mı üzülmeli, yoksa Nursema’nın eşi, mesleği, arkadaş çevresi vb. için hala ailesinin onayını kazanmaya çabalamasına mı, bilemiyor. Benimle kitap fuarına gelin! Kitap fuarları giderek farklı bir okuma pratiğine ve okura hizmet eder hale geliyor. Bestseller’lar, kişisel gelişim kitapları, hamasi kahramanlık hikayeleri anlatan kitaplar, hidayete ermeyi vaad eden yayınlar, takılar, aksesuarlar işgal etti çoktandır fuarları. Eğlence endüstrisine hakim olan yüzeysel, taklit ve endoktrine etmeye yönelik içerikler, üsluplar yayıncılık dünyasını da tehdit ediyor çoktandır. Barış Akademisyenleri'nin bitmeyen mücadelesi 'OHAL dönemindeki ihraçlarla yaşanan akademik tasfiyeye karşı verilen mücadele, bizim kişisel haklarımızı kazanmamızdan öte anlamlar taşıyan, ülkemizdeki akademik özgürlükler, demokratikleşme ve hukuk mücadelesi tarihinin önemli bir parçası haline gelmiş durumda. Şu anda en çok ihtiyacımız olan şey dayanışmayı ve mücadeleyi büyütmek, her zamankinden daha fazla…' Artist getiren adam: Ahmet San Bu çocuksu ve nevi şahsına münhasır adam, kariyeri boyunca yapılmaya cesaret edilememiş birçok şeyi yapmasının yanı sıra, Sezen Aksu’nun vurguladığı gibi “Türkiye’de sahne arkasına da spot tutulmasını sağladı.” Türkiye’nin yakın tarihi yazılırken o ve benzerlerinin hikayeleri göz ardı edilmemeli. Bu kimin ızdırabı Melike? Toplumun her alanında ağır abi ve ablalıktan, divalıktan, racondan, güçlünün yanında saf tutan figürlerden bıkanlar yorgun divaların değerini anlıyorlar. Cinsel ve politik kimliğini, yaşam tarzını, tercihlerini savunmak zorunda kalmaktan kaynaklanan bir yorgunluk dinleyicide karşılık buluyor. On yıllardır süren hoyrat politik iklimin ruhsal coğrafyamızı tarumar etmesinin de etkisiyle... İşçinin öfkesi dünyayı değiştirebilir mi? 'Sınıfın Duyguları, İşçiler, Duygular ve Sınıf Mücadelesi' kitabının yazarı Mustafa Kemal Coşkun, saha araştırmasına dayanan kitabı hakkında, "Duyguyla devrim olmaz. Yani dünyanın herhangi bir yerinde işçi sınıfının giriştiği bir mücadele kaybedildiyse bunu işçilerdeki duyguların, örneğin öfke ve hıncın yetersiz olmasıyla açıklamak saçma olur. Ama yeterince incelendiğinde işçi sınıfının bir mücadeleye girişmesinde duyguların önemli bir yeri olduğu görülecektir" diyor. Riskli bir eylem olarak kitap tavsiye etmek Nihayetinde okuma zevkini biçimlendiren içsel ve dışsal unsurlar kişiye göre farklılaşıyor. Hal böyle olunca birilerine kitap tavsiye etmek hayal kırıklığı yaratabileceğinden riskli bir eylem haline geliyor. Bir kitap okuyup hayatımızın değişeceğini iddia etmiyorum tabii ki. Fakat Çetin Altan’ın "kitap az yaşamayı önler" sözünü hep çok yerinde buluyorum. Eski bir tavşan: Yahudi Dr. Eckstein’ın Ankara günleri Hastalara uzaktan bakarak bile teşhis koymasıyla bilinen Eckstein ve eşi Erna, ürkütücü suçiçeği salgınında yetersiz yatak kapasitesinin yanında, “Allah is great” diyerek çocuklarını kadere teslim eden ailelerin tavrını üzüntüyle karşılasalar da ülkede geçirdikleri yıllar boyunca şaşırmamayı öğrenmişler, yerli halkla gönül bağı kurmuşlardır. Eckstein, iyileşmesi mümkün olmayan çocuk hastaları bile hastaneye alır. Cenaze masraflarını hastane üstlensin de yoksul aileleri zor durumda kalmasın diye. Dişlerimin hikayesi Doğal dişlere gereksizce ve sorumsuzca yapılan her müdahalenin ağız sağlığını ne kadar büyük riske attığını tecrübe etmiş biri olarak sürekli değişen kriterlere göre çekici görünme kaygısının diş sağlığının önüne geçmesi beni endişelendiriyor. Para ve şöhret hırsına teslim olan ve neredeyse diş kuaförüne dönüşen diş hekimlerinin gayretiyle diş polikliniklerinin gülüş tasarımı kliniklerine dönüşmesi de öyle. Roman kadar uzun, hayat kadar kısa Ayşe Sarısayın, isyan, hayal kırıklığı, hayranlık ve şaşkınlığın anlama eylemine dönüştüğü yaşlarından itibaren hayatı köşe bucak tanımaya özen göstermiş. Hatıraları biriktirmiş. Ne de olsa “hayat denilen olağanüstü serüven hatıralardan ibaret.” Suyu arayan diğer adam: Süleyman Demirel Demirel, icra ettiği siyasetin sadece temsilcisi, müteahhidi olmayan, o siyasetin mühendisi olan birisiydi. Yaptığı siyasetin üzerine düşünen, refleksiyonunu yapan, onu deyim yerindeyse "bilince çıkartan" biri. O çok mavrası yapılan meşhur laflarının, "laf cambazlıklarının" arkasında, bu var. Bir analiz malzemesi olarak çok önemli. Türk sağı ile ilgili, Devlet Aklı ile ilgili... Milli Eğitim Müfredatı’na veda Üniversitelerin durumu ortadayken akademik kazanımları, sorgulayıcı zihni üniversite hayatına ertelemek çocuğun bilişsel ve duygusal gelişimini de ertelemek anlamına geliyor. Üstelik çocuk haklarına da aykırı. Birçok velinin benzer birçok sorunu dert etmediği gibi, bu sorunların ortaya çıkışına katkıda bulunduğu ortada. Z Kuşağı politize olurken… Öğrencilerden biri Andımız’ı okumak üzere kürsüye çıkıyor. Tekleyerek, heyecanla okuyor metni. Unuttuğu kısımları, ebeveynler oturdukları yerden bağırarak, coşkuyla hatırlatıyorlar. Andımız bittiğinde öğrencinin ve ebeveynlerle öğretmenlerin gözlerinden yaşlar süzülüyor. Hemen yanımdaki bir veli, “Eeee, okutmaya okutmaya unutturdular çocuklara Andımız’ı” diyor. Bu konuya kendisi gibi esef ettiğime o kadar emin ki, tepkisizliğim dikkatini çekmiyor. Seçim gerilimine kısa bir mola: 'Pascal bizi diskoya götür!' Loş mekânlardı ama yanıp sönen, dönüp duran renkli ışıklar, yüksek sesli bas ve davul ritmiyle uyum içindeydi. En önemli simgesi ışığı kırarak yansıtan mirror ball, yani “disko topu” da denen küresel aynalardı. Kocaman dans pisti, kenarlarda geniş bir bar tezgâhı ve masa, sandalye ve koltuklu oturma gruplarıyla tamamlanıyordu. Siyasete aklımız eriyor mu? Büyük harfli Politika tartıştığımızda diyoruz ki mesela, hâlâ Erdoğan’a veya X gruba nasıl destek veriyorlar? Bunun açıklamasını büyük harfli politikalarla arıyorsunuz ama arka planda az önce bahsettiğimiz gibi bir dinamik var. Bunu göremiyorsunuz. O büyük p ile siyaset; küçük p politik olan, siyasal olan. Asıl hikâye bence küçük p’li politika alanında dönüyor. Radyonun içinde kim var: Radyo dergileri Ciddi yüzlü, edepli Radyo Mecmuası’nın ardından, önce Radyo Haftası gibi aktüel, dedikodulu haber ağırlıklı bir versiyona geçildi. Radyo Alemi türü dergiler ise hakikaten alemdi. Günümüzde sabah kuşağında televizyon veya youtube kanallarında çok izlenen fesat dedikodu programlarını aratmayacak içeriklerle karşılaşıyordunuz. Türkiye’ye göbek attıran adam: Kudret Şandra Vedat Örfi onu bir filminde başrolde bile oynatıyor. Fakat Kudret’in gönlü dansta. Sadece dans ederek hayatını kazanamayacağını fark edince, eğlence yerlerine ilanlar dağıtıyor ve dans dersi vermeye başlıyor. Annesini mezara indirirken dansı bırakmaya karar veriyor. Bir tarikatın müridi oluyor. Yine de yaşam öyküsünün girişinde kendisini ünlü dans hocası ve tövbekar diye tanıtmasında, piyasayı kasıp kavurduğu parlak yıllarının anısını yaşatmaya çabalayan dokunaklı bir yan var. Hijyenik ped, doğum kontrol hapı ve temiz tuvalet Çok geç de olsa yardım paketlerinin içeriklerine pedler dahil edildi. Sütyenler de. Ama hala kadınların dağıtım merkezlerine gidip bunu bizzat talep edemedikleri söyleniyor. Bunu hesaba katarak, bu yardımı onların ayağına götürmek ve talepkar olmak konusunda onları cesaretlendirmek önemli. Acil ihtiyaç listesi için aklımızda olsun: Ped, tampon, doğum kontrol hapları, prezervatif, tırnak makası, tüy dökücü krem, pişik kremi, merhem, onarıcı bakım kremi, cımbız. Halk sağlığı sorunu olarak afet haberciliği Afet haberciliğinin yol açabileceği ruhsal yaralanmaların bir halk sağlığı sorununa dönüşmemesi için disiplinlerarası bir çalışmanın önemi ortaya çıkıyor. Tabii bir de, toplumsal duyarlılık yaratmaya çalışırken nasıl daha duyarlı olabiliriz diye düşünmenin önemi konusunda ortaklaşıyoruz. Enkaz kaldırma çalışmaları hayli ilerlemiş olsa da, iyileşme, güçlenme ve yaşamı kurma süreci daha yeni başlıyor çünkü. Devletle sınanmanın kısa tarihi Selzedeler keselerini zorlayarak geçici barınma mekanlarına yerleştiler ve sabırsızlıkla vaadlerin gerçekleşmesini beklediler. Beklenti, yıkılan evlerinin bulunduğu arsalara kurulan mahalleye yerleşmekti. Fakat şehrin dışında yeni gelişmekte olan Yenimahalle’de inşa edilmeye başladı Seylap Sitesi. Dağ fare doğurmuştu.