AB'den muhalif gazeteciyi gözaltına alan Belarus'a yaptırım kararı

DUVAR - Avrupa Birliği (AB) liderleri, Belarus'un Yunanistan'dan Litvanya'ya giden bir yolcu uçağını zorla Minsk'e indirmesi ve uçaktaki muhalif gazeteci Roman Protasevich'i gözaltına alması üzerine Belarus havayollarına ait uçakların Avrupa hava sahasına girişlerini yasaklama kararı aldı. Brüksel'de bir araya gelen AB üyesi 27 ülke lideri, AB havayollarına da Belarus hava sahasında uçmamalarını söyledi. Liderler, ayrıca Minsk yönetime yeni yaptırımlar uygulanacağı sözünü verdi.

Yunanistan'dan Litvanya'ya giden Ryanair havayollarına ait yolcu uçağı 'bomba ihbarı' iddiasıyla Belarus tarafından zorla Minsk'e indirilmiş, uçakta bulunan 26 yaşındaki muhalif gazeteci ve Telegram üzerinden haberleştiren Nexta'nın eski editörü Protasevich gözaltına alınmıştı. Uçak daha sonra gecikmeli olarak Litvanya'ya vardı. Batı, Belarus'u 'Ryanair uçağını kaçırmakla' suçladı.

Protasevich'in gözaltına alındığı Minsk havaalanında çekildiği anlaşılan görüntüleri de ortaya çıktı. Pazartesi geç saatlerde yayınlanan video klipte Protasevich, sağlığının yerinde olduğunu söylüyor ve Belarus devleti tarafından kendisine yöneltilen suçlamaları itiraf ederken görülüyor. Belaruslu aktivistler ve ana muhalefet lideri videoyu eleştirdi ve Protasevich'in suçlamaları kabul etmeye zorlandığını söyledi. ABD Başkanı Joe Biden, Belaruslu yetkililerin müdahalesini 'zalimce' olarak nitelendirdi ve olay için "Hem siyasi muhaliflere hem de basın özgürlüğüne yönelik utanç verici saldırılar" dedi.

'DÖVÜLMESİ VE İŞKENCE GÖRMESİ MUHTEMEL'

BBC'ye konuşan Protasevich'in babası, oğlunun işkence görmesinden korktuğunu söyledi: "Bununla başa çıkabilmesini umuyoruz. Düşüncesi bile korkutuyor. Ama dövülmesi ve işkence görmesi muhtemel. Gerçekten korkuyoruz. Şok içindeyiz ve gerçekten üzgünüz. Avrupa'nın kalbinde, 21'inci yüzyılda bu tip şeyler yaşanmamalı. Avrupa Birliği dahil bütün uluslararası toplumun yetkililere daha önce benzeri görülmemiş bir baskı uygulamasını umuyoruz. Bu baskının işe yaramasını ve yetkililerin çok büyük bir hata yaptıklarını fark etmelerini umuyoruz."

FR4978 sefer sayılı uçak pazar günü Atina'dan Vilnius'a gidiyordu. Uçak, Belaruslu yetkililerin 'bomba ihbarı' olduğu gerekçesiyle verdikleri talimatla Litvanya sınırına varmadan rotasını doğuya Minsk'e çevirdi ve uçak Pazar günü yerel saatle 13:16'da Minsk'e indi. Polis, uçakta bulunan Protasevich'i götürdü ve 126 yolcu uçaktan indirildi. Olaya tanıklık eden bir aktivist, kız arkadaşı Sofia Sapega ile birlikte gözaltına alınan Protasevich'in 'çok korktuğunu' söyledi. BBC'ye konuşan Sapega'nın annesi, 23 yaşındaki kızının Minsk'te cezaevine götürüldüğünü anlattı ve WhatsApp'ta attığı son mesajın "Anneciğim" olduğunu ifade etti. Sapega'ya yöneltilen suçlamaların ne olduğu belirsiz.

Belarus, Avrupa'da idam cezasını uygulayan tek ülke. Görgü tanıkları Protasevich'in diğer yolculara 'idam cezasıyla karşı karşıya olduğunu söylediğini' aktardı. Uçaktaki üç yolcu, Vilnius'a gitmedi. Ryanair havayolu şirketi Genel Müdürü Michael O'Leary, Belaruslu istihbarat yetkililerin de Minsk'te uçaktan inmiş olabileceğini söyledi ancak bu bağımsız kaynaklar tarafından doğrulanmadı.

HAMAS İDDİALARI YALANLADI

Belarus, uçağın, Hamas tarafından 'bomba tehdidi' aldığı gerekçesiyle zorunlu iniş yaptığını söyledi. Üst düzey bir yetkili gazetecilere okuduğu 'tehdit mektubunun' Hamas tarafından yazıldığını iddia etti. Yetkili mektupta, "Taleplerimizi yerine getirmezseniz bombayı Vilnius'ta patlatacağız" yazdığını belirtti. Hamas ise olayla ilgili oldukları iddialarını yalanladı. Örgüt daha önce İsrail ve Filistin dışında herhangi bir eylemde bulunmadı ve bunu yapacak kapasitesi olduğu da düşünülmüyor. Almanya Başbakanı Angela Merkel de Belarus'un iddiasının 'tamamen akıl dışı olduğunu' söyledi.

'İDAM CEZASIYLA KARŞI KARŞIYA'

Nexta, Telegram kanalından yayın yapan bir medya operasyonu. Grubun Twitter ve YouTube hesapları da var. Nexta, Belarus'taki seçim döneminde muhalifler için kilit önemdeydi. Kuruluş, seçim sonrasında hükümetin haberlere ve medyaya getirdiği kısıtlamalarda faaliyetlerine devam etti.

Tikhanovskaya, 26 yaşındaki Protasevich'in 2019'da Belarus'tan ayrıldığını ve 2020 devlet başkanlığı seçimlerini Nexta aracılığı ile haberleştirmeye devam ettiğini söyledi. Daha sonra Protasevich hakkında Belarus'ta cezai kovuşturma başlatıldı. Tikhanovskaya, 'terörist olarak görüldüğü için' Protasevich'in Belarus'ta idam cezasıyla karşı karşıya olduğunu ifade etti.

Tikhanovskaya, geçen yıl düzenlenen seçimlere hile karıştırıldığını, sandıktan kendisinin birinci çıktığını söylüyordu. Avrupalı liderlerin de desteğini alan Tikhanovskaya, eşi hapis cezasına çarptırıldığı için adaylıktan çekilmek zorunda kaldığı için devlet başkanlığı yarışına girmişti. Belarus lideri Aleksander Lukaşenko'nun seçimlerde zaferini ilan etmesinden sonra başkent Minsk'te toplanan binlerce kişi aylarca protesto gösterileri düzenledi. Polis sert müdahalelerde bulundu ve binlerce kişi hakkında cezai işlem başlatıldı. (BBC Türkçe)