Haseke'de neler oluyor?
Suriye ordusu, beş yıldır devam eden iç savaşta Kürtleri ilk kez doğrudan hedef aldı. Peki Haseke'deki bombardımanın perde arkasında ne var? Suriye yönetimi, bu hamleyle kime, ne mesaj vermek istiyor?
Musa Özuğurlu
DUVAR - Suriye ordusunun Haseke’de bazı merkezleri bombalaması Türkiye’de heyecan yarattı. Uzun zamandır Beşar Esad'la Kürtler arasında bir anlaşmanın olup olmadığı, Kürtlerin 'sınırları zorlayan' ilerlemelerinin nerelere varacağı ve ne gibi sonuçları olacağı soruluyor ancak net bir cevap verilemiyordu.
Kürtler ve Suriye ordusunun da bugüne kadar doğrudan karşı karşıya gelmemesi, düşmanlarının (IŞİD) ortak olması, zaman zaman işbirliği yapmaları da Esad’ın devrilmesini isteyen çevrelerce hoş karşılanmıyordu. Haseke’nin bombalanması haberlerinde 'hava bombardımanı' vurgusunun yapılması, biraz da yıllardır 'başedilemeyen' iki tarafa da duyulan öfkenin sevince dönüşmesinin yansıması gibi duruyor.
ESAD NEDEN PYD DEĞİL DE PKK DEDİ?
Peki Haseke’de neler oluyor? Haseke’de olan bitenler, küresel ve bölgesel diplomatik çerçevede olan bitenlerin bir yansıması mı? Yani, Türkiye-Rusya-İran anlaşması ve Suriye yönetiminin buna uyumu neticesinde mi çıktı Haseke çatışması? Suriye ordusunun PYD ya da YPG değil de, adres olarak doğrudan PKK demesi, bu anlaşmanın bir teyidi mi?
Türkiye’de bu soruların cevabı daha çok “Evet, evet” yönünde. Şam’dan durum nasıl görünüyor? Nasıl yorumlanıyor? Bu soruları Suriye’den bir kaynağımıza yönelttik. Cevapları aşağıdaki gibi fakat hemen belirteyim, “Henüz tam anlamıyla bir karar vermek için erken” diyerek anlattı bunları.
ÇATIŞANLAR, 'AYNI MAHALLENİN ÇOCUKLARI'
Sırayla verelim:
1) YPG'nin polis gücü olan Asayiş'le Suriye ordusunun yerel koruma gücü olan NDF, askeri disipline sahip değil. Bölgedeki Kürtlerle Araplar arasında uzun yıllardır sorunlar var. Kişisel meseleler, yağma gibi... İkisi de 'aynı bölgenin çocuklarından' oluşan Asayiş'le NDF arada bir çatışıyor zaten. Ordunun dünkü açıklamasında geçen 'ordunun benzinini çalma' gibi olaylar doğru ama hem Asayiş, hem NDF için doğru...
ORDU YPG'YLE ANLAŞMIŞTI
2) Altı ay kadar önce Haseke'deki NDF ile Asayiş arasındaki gerginlikler iyice kabarınca, orduyla YPG bir anlaşma yaptı. Sorunu çözmek için karşılıklı taahhütler verildi.
KAMIŞLI'DAKİ BOMBALAR KIZIŞTIRDI
3) Ancak bu olaydan sonra NDF’nin bölgesinden geldiği söylenen bombalı araçlar Kamışlı'da patlamaya başladı. Asayiş de bu olayı kullanarak NDF’den adam kaçırmaya başladı. Haseke'deki olay böyle alevlendi.
KÜRTLER EL YÜKSELTİYOR, ORDU BAHANE YARATIYOR
4) Ancak ordunun Haseke'deki NDF-Asayiş gerginliğini bahane olarak kullandığını düşünmek için çok sebep var. Kürtler federasyon ilan etti. Ne var ki, bunun ne altyapısı hazır, ne gelecek programları, ne de o bölgenin demografik şartları bunu yürütmeye elverişli duruyor. Kürtler, bir anlamıyla el yükseltmeye çalışıyor gibi duruyor.
IŞİD SONRASINA HAZIRLIK
5) IŞİD iki tarafın da ve aslında herkesin ortak düşmanıydı. Geçici-kırılgan ittifaklara yol açtı. Şimdi Suriye içinde IŞİD faslı kapanmak üzere… Dolayısıyla Kürtlere ne olacak, YPG ne olacak, orduya mı katılacak türünden sorulara cevap aranıyor bir yandan da. Bunların cevabını kimse bilmiyor. Kürtlerin bile bilmediği kanaati hakim. Sadece fırsatları iyi değerlendirip avantajlarını artırmaya, yakında hazırlanacak olan anayasa ve barış görüşmeleri gibi süreçlere mümkün olduğunca güçlü oturmaya çalışıyorlar.
'SINIRLARINIZI BİLİN' MESAJI MI?
6) Suriye ordusunun da Haseke'yi vurarak YPG ve müttefiklerine "Sınırlarınız içinde hareket edin" mesajı verdiğini düşünmek mümkün. Bu yorum için de çok veri var.
AMERİKAN ÜSSÜNE KARŞI 'ÖNLEYİCİ VURUŞ'
7) Bir diğer önemli mesele de, Kürtlerin Rimelan'da kurulmasına izin verdiği ABD üssü. Küçük ama ABD’yi Suriye topraklarına sokan bir üs bu. Savaşın seyri değişiyor. O üs orada kalırsa ABD'yi bir daha çıkaramayabilirler. Dolayısıyla Suriye bir yandan da YPG’yi, “Ya ABD ya biz” seçimine zorluyor.
ABD ASKERLERİ VURULDU MU?
8) Amerikalıların Haseke civarında Suriye ordusuna yönelik bir hareket içinde olduğuna, vurulan noktalarda ABD askerlerinin olduğuna dair yaygın söylentiler var. Ancak Şam’da henüz bunların teyidi söz konusu değil.
ERBİL-WASHINGTON-MOSKOVA ÜÇGENİ
9) Rojava’daki Kürtlerin tamamının tek çatı altında, yani PYD çatısı altında toplanmadığını, Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi’ne ideolojik ve siyasi olarak yakın duran gruplar bulunduğunu akılda tutmak lazım. Bunun önemi şurada: Suriye’deki Kürtler “ABD mi, Rusya mı” tercihine zorlandığında, iyice bölünmeye zorlanmış oluyor.
'HER ŞEY TÜRKİYE'YLE İLGİLİ DEĞİL!'
Kaynak, şunu da vurguluyor: "Türkiye’de her şeyi Türkiye eksenli görme eğilimi herkeste mevcut. Bu da olan biteni anlama ve yorumlama konusunda sıkıntılara yol açıyor. Meselenin daha birçok belirsizliği ve aydınlatılmaya muhtaç boyutu var. Fakat şu haliyle bir 'uluslararası anlaşma' ya da "Ankara, Şam'la anlaştı” fikriyle düşünmek için henüz çok çok erken."
'TÜRKİYE İSTİYOR' DİYE VURMA AŞAMASINA GELİNMEDİ
Şöyle tamamlıyor sözünü: “Şam, en azından şu aşamada Türkiye istiyor diye Kürtleri vurmaz. Savaş daha bitmedi. Türkiye’den henüz sözlü ve küçük manevralardan öteye geçip sahaya etkili biçimde yansıyacak bir politika değişikliği gelmiş değil.”
Kaynağımızın ilk elden verdiği bilgiler bu şekilde. Pazartesi günü konuyu daha geniş bir çerçevede değerlendireceğiz. Ortadoğu’daki en önemli dinamiklerden biri olan Kürtler ve Kürt hareketinin Suriye’deki durumu ile savaş özelinde yaşadığı gelişimi/değişimi ve şu andaki durumlarını bölge ülkelerinin politikalarıyla birlikte ele almaya çalışacağız.