Yapay zekâ bir beyin taramasıyla ideolojinizi tahmin edebilir mi?

Ross Pomeroy

“İnsan beyni tercih edilen bir politik yönelimi mi yansıtıyor, yoksa işlevsel beyin yapıları nedeniyle mi politik bir yönelimi tercih ediyor?”

ABD’deki Ohio Eyalet Üniversitesi, Pittsburgh Üniversitesi ve New York Üniversitesi’nden bilim insanlarının oluşturduğu bir araştırma ekibinin ortaya attığı bu düşündürücü “tavuk mu yoksa yumurta mı önce gelir” ikilemi, yapay zekânın yalnızca bir beyin taramasını inceleyerek bir insanın siyasi ideolojisini doğru biçimde tahmin edebildiğini ortaya koyan yeni makaleleriyle daha da ilgi çekici bir hale geldi. Araştırma makalesi PNAS Nexus adlı bilimsel dergide yayınlandı.

SİNİRBİLİM VE SİYASET

Bilim insanları, daha eski araştırmalarda politik inançların nörobilimsel temellerini araştırmak amacıyla beyin tarama tekniklerini kullandılar. Örnek olarak, araştırmacılar daha önce muhafazakârların (korku, endişe ve saldırganlıkla ilişkili bir beyin bölgesi olan) ‘amigdalalarında’ daha fazla gri madde hacmine sahip olma eğilimi gösterdiklerini, liberallerin ise (diğer şeylerin yanı sıra, etik ve ahlâkla bağlantılı olan) ‘ön singulat kortekslerinde’ daha fazla gri madde hacmine sahip olma eğilimi gösterdiklerini keşfettiler. Bir diğer deneyse, liberallerin ve muhafazakârların beyinlerinin siyasi videolarda sunulan “[özel bir anlam] yüklü” kelimelere farklı biçimlerde tepki verdiğini ortaya koydu.

Yayınlanan son çalışmada, araştırmacılar, bir para ödülü için bir kendiliğinden açılan bir pencere [pop-up] düğmesine mümkün olduğunca çabuk basmak, isimleri yüzlerle eşleştirmek ya da az önce okudukları bir hikayeyle ilgili doğru/yanlış sorularını yanıtlamak gibi çeşitli basit görevleri gerçekleştirdiği esnada, 174 sağlıklı genç yetişkin deneğin beyinlerindeki işlevsel bağlantıları gözlemleyerek kaydetti. Bunun yanı sıra, uyanık ve rahat bir halde gözleri kapalı olan deneklerin beyinlerini dinlenme durumundayken taradılar.

Politik sinirbilim alanında, işlevsel bağlantının (FC) ölçülmesi biraz ender görülür. FC, beynin farklı kısımlarının birbirleriyle iletişim kurarcasına aynı anda benzer aktiviteyi nasıl gösterebileceğini ifade eder. Araştırmacılar, ABD’de bulunan Ohio Süperbilgisayar Merkezi’ndeki süper bilgisayarlarda çalıştırılan ‘BrainNetCNN’ adı verilen son teknoloji ürünü bir yapay zekâ derin öğrenme tekniğini, görevlerin tamamından toplanan işlevsel bağlantı verilerini incelemek ve bunları bir ilâ altı puan arasında aşırı liberalden aşırı muhafazakâra uzanan bir ölçek üzerinde puanlandırarak, deneklerin beyan ettiği politik ideolojiyle ilişkilendirmek amacıyla kullandılar.

BrainNetCNN, bir insanın ideolojisini, siyaset biliminde aslında ideolojinin en güçlü belirleyicilerinden biri olarak kabul edilen ebeveynlerinin inançlarına dayanarak tahmin etme girişiminden bekleyeceğinize benzer bir şekilde, eldeki verileri bir kişinin siyasi ideolojisini neredeyse yüzde 70 doğrulukla tahmin edebilecek biçimde kullanabildi.

Araştırmacılar, “Bu araştırma, siyasal davranışın biyolojik ve nörolojik kökenlerinin daha önce düşünülenden çok daha derinlere indiğini ortaya koyuyor” diyorlar.

NÖROPOLİTİK Mİ? BİRAZ AĞIR OLALIM!    

Araştırma tartışmasız biçimde teşvik edici olsa da, aslında büyük verileri kullanarak bir [davranışsal] model avcılığı yapıyor. Bunda bir sorun yok ama bir model sadece geniş ve çeşitli bir araştırma grubunu baz alıyorsa sağlam ve yaygın biçimde uygulanabilir. Var olan durumda, deneklerin tamamı, on kişiden yedisi liberal olan genç yetişkinlerden oluşuyordu. Hâl böyleyken, model diğer Amerikalılar (ya da genel bağlamda insanlar) üzerinde test edildiğinde işlemeyebilir. Buna ek olarak, yapay zekâ, bizlere ideolojinin nörolojik kökenleriyle herhangi bir şey söyleyemez; zira bunu yapması amacıyla tasarlanmadı. Buna yanıt vermek fazlasıyla uzun bir çalışmayı gerektiriyor.

Yazının orijinali Big Think sitesinden alınmıştır. (Çeviren: Tarkan Tufan)