İHD'nin Marmara raporu: 2020’de 5 bin 369 hak ihlali yaşandı

DUVAR - İnsan Hakları Derneği (İHD) ‘2020 Yılı Marmara Bölgesi Hak İhlalleri Raporu’na göre bölgeye ilişkin 15 kayıp vakası bildirildi, 2232 kişi işkence ve kötü muameleye maruz kaldı, 3786 kişi gözaltına alındı, 35 kişi ırkçı saldırıya uğradı, 43 kişi kaçırılarak ya da tehditle ajanlığa zorlandı, 271 kişinin adil yargılanma hakkı ihlal edildi.

Rapora göre 149’u yabancı 303 kadın seks işçiliğine zorlandı, 1’i İzmir de olmak üzere 4 kişi açlık grevlerinde öldü, 658 ihlal ile mültecilere yönelik yaşamın her alanından ihlal bildirildi.

2280 kişi yoksulluk, işsizlik, açlık, barınma hakkı, sağlık ve eğitimde yaşanan sorunlar ve benzeri nedenle başvuru yaptı. Başvurularda, ekonomik yardım talebi öne çıktı. Hapishanelerde; 2142’ si sağlık, 1181’i işkence kötü muamele, 1422’si iletişim hakları/ tecrit, 496 infazda ayrımcılık olmak üzere toplam 5369 ihlal bildirildi.

47 GAZETECİ, 3 YAZAR, 31 TRANS BİREY GÖZALTINA ALINDI

Raporda kişi özgürlüğü ve güvenliği, ifade özgürlüğü, toplanma ve gösteri özgürlüğü ve örgütlenme özgürlüğüne ilişkin ise şunlara yer verildi:

KİŞİ ÖZGÜRLÜĞÜ VE GÜVENLİĞİNE YÖNELİK İHLALER: Derneğimize yapılan 42 başvuruda 191 kişinin ve basın taraması yoluyla 287 olayda toplam 3786 kişinin gözaltına alındığı tespit edilmiştir.

Gözaltına alınanların: 1867 kişi darbe ile ilişkili olarak, 1394 kişi toplumsal olaylar nedeniyle, 24 kişi sosyal medya paylaşımları nedeniyle gözaltına alındıkları, gözaltına alınanalar arasında : 47 gazeteci, 3 yazar, 12 avukat, 203 kurum temsilcisi, 31 trans birey olduğu tespit edilmiştir.

Gözaltına alınıp serbest bırakılanlardan; 277 kişiye adli kontrol, 1 kişiye ev hapsi Çevre eylemlerine katılanlara 124.000, toplumsal olaylara katılanlara 37.000 TL ve gazetecilere 599. TL olmak üzere toplam 161.619 TL idari para cezası verildiği tespit edilmiştir.

TOPLANMA VE GÖSTERİ ÖZGÜRLÜĞÜNE YÖNELİK İHLALLER: 73 vakada; 12 si Cumartesi Anneleri, 11’i F Oturması,6 sı çevre eylemi olmak üzere, 23 Nisan etkinliği, Kürtçe Tiyatro gösterimi, konser, 8 Mart, 1 Mayıs ve Çevre etkinlikleri, Deniz Gezmiş anması dahil 53 Etkinliğin yasaklandığı / yasaklanan etkinliklerin 40’ına polis müdahalesi gerçekleştiği/ 12 etkinliğin ise yasak gerekçe gösterilmeksizin güvenlik güçleri tarafından engellendiği/ ve İl valilikleri tarafından alınan uzun süreli yasak kararları ile açık hava etkinliklerinin İstanbul, Balıkesir, Kırklareli, Kocaeli, Edirne, Sakarya, Tekirdağ, Bursa olmak üzere 8 il genelinde toplam 191 gün boyunca yasaklandığı/ Bu yasakların 30 gününde Kocaeli, Sakarya, Tekirdağ ve Bursa illerine giriş çıkışlara da kısıtlama getirildiği, ayrıca İstanbul Valiliği tarafından açık hava etkinliklerine katılımın 15 Haziran’dan başlamak üzere, tamamen yasaklandığı 14 Eylül tarihinde kadar yaklaşık 90 gün süreyle 50 kişi ile sınırlandığı tespit edilmiştir.

130 EYLEMDE POLİS ŞİDDETİ

Gözaltı ve işkence klasöründe üstteki tespitlere ek olarak; toplumsal olaylarda 1394 kişinin gözaltına alındığı, 7 ‘si çevre eylemi olmak üzere 130 eyleme polis saldırısı olduğu, 7 etkinliğin yasaklandığı, eylemlerde gözaltına alınıp bırakılanlara 278 adli kontrol kararı ve toplam 161.619 TL idari para cezası uygulandığı tespit edilmiştir. Verilen idari para cezalarının 124 bin 20TL si çevre eylemlerine, 37 bin TL ise diğer toplumsal gösterilere katılanlara verilmiştir.

İfade özgürlüğüne yönelik baskıların örgütlenme özgürlüğüne tehdit olarak kullanıldığı görülmektedir. Bu durum verilen cezaların yasal dayanaklarında da kendisini göstermektedir.

'ÖRGÜTLENME ÖZGÜRLÜĞÜNÜ ORTADAN KALDIRMAYI AMAÇLIYOR'

ÖRGÜTLENME ÖZGÜRLÜĞÜNE YÖNELİK İHLALLER: Hayvanları Koruma Derneği (Haykurder) tarafından hayvan hakları yasasına ilişkin yapılan yorumdan, İstanbul Barosu üyesi bir avukatın fotoğrafının baro binasına asılmasına, belediyelerin mali faaliyetlerine ilişkin kamuoyuna yapılan bilgilendirmelere karşı açılan soruşturmalar ve verilen cezalar; sadece muhalif bilgi paylaşımı, yorum ve eleştirilere tahammülsüzlüğü gözler önüne sermekle kalmamakta, siyasi parti, dernek ve benzeri örgütlenmelerin faaliyetlerine de ağır tehdit içermektedir.

Faaliyetleri yanında, bizzat kurumlara, yöneticilerine ve üyelerine yönelik baskı ve saldırılar örgütlenme özgürlüğünü baskı altına almakta, örgütlü olmayı suç olarak empoze etmekte ve örgütsüzlüğü dayatmaktadır. İstanbul barosu başkanı ve 10 yöneticisine soruşturma açılması,  Haykurder yöneticisine yeni çıkarılacak yasa hakkındaki konuşmaları nedeniyle açılan soruşturma, 16 CHP’li hakkında (9’u CHP Gençlik kolları üyesi) çoğunluğu sosyal medya paylaşımlarındaki muhalif söylemleri nedeniyle açılan soruşturma, İstanbul İl başkanı ve CHP gençlik kolları İç İşleri Bakanı tarafından hedef gösterilmesinin ardından yaşanan ev baskını, Canan Kaftancıoğlu’na örgüt propagandası, Cumhurbaşkanına hakaret, Halkı kin ve düşmanlığa tahrik kamu görevlisini ve devleti aşağılama suçlamalarından toplam 9 yıl 8 ay 20 gün ceza verilmesi , CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu’nun hükümete yönelik eleştirileri karşısında açılan davada 197 bin TL tazminata hükmedilmesi, CHP’li Yalova ve Balıkesir Erdek belediye başkanlarına yapılan işlemler ve Ekrem İmamoğlu’na soruşturma açılması, Devrimci Parti üyelerine bir basın açılmasına katıldıkları için ilçe dışına çıkma yasağı verilmesi, milletvekillerine yaptıkları açıklamalar üzerinden dokunulmazlıklarını kaldırmak üzere hazırlanan 17 fezleke , örgüt yöneticileri ve siyasetçilere yönelik tutuklamalar, Grup Yorum üyelerinin tutuklanması, Armutlu Cemevi ne baskın ve yöneticilerinin tutuklanması, Gelecek Partisi Genel Başkan Yardımcısının evine silahlı saldırı, İyi Parti üyesi milletvekiline muhalif paylaşımı nedeniyle dokunulmazlığının kaldırılması için hazırlanan fezleke, Pir Sultan Abdal Kültür Merkezi yöneticisi 5 kişinin tutuklanması ve daha pek çok örnek, örgütlenme özgürlüğüne yönelik bu baskının, özgürlüğü ortadan kaldırmayı amaçladığını göstermektedir.

İFADE VE BASIN ÖZGÜRLÜĞÜNE YÖNELİK İHALLER: İlk bölümde; gazetecilere yönelik (darbe girişimi 1, sosyal medya paylaşımı 8, haber 24, adli 2, haber takibi nedeniyle 11 olmak üzere) 50 gözaltı, 13 tutuklama, 9 adli kontrol, 1 ev hapsi, 3729 TL idari para cezası, 1 sosyal medya kısıtlamasına dair 31 vaka yer almaktadır. 1 gazeteci ve 1 gazeteye fiziki saldırı ve 1 gazeteciye tehdit vakası yer almaktadır.

Gazetecilere yönelik soruşturma ve davalar bölümünde yer alan 129 vakada; 196 gazeteci hakkında dava , 20 gazeteci hakkında soruşturma devam ettiği, biten davalarda 45 beraat ve 3 düşme kararına karşılık; Örgüt propagandası , Cumhurbaşkanına Hakaret, Suçu ve suçluyu övmek, soruşturmanın gizliliğini ihlal, örgüt açıklamasını yayınlamak, casusluk, MİT Kanununu ihlal suçlamaları ile toplam, 122 Yıl 4 Ay 14 Gün Hapis, 13.080 TL Para Cezası verildiği, 5 gazeteciye verilmiş bulunan toplam 2 yıl 62 ay 44 gün hapis cezası bakımından hükmün açıklanması geri bırakıldığı, Ayrıca 3729 TL idari para cezası, 250Bin TL Manevi tazminat, 1 sosyal medya kısıtlaması getirildiği tespit edilmiştir.
İfade özgürlüğüne yönelik soruşturma ve davalar bölümünde yer alan 79 vakada; 95 devam eden dava, 59 soruşturma , iki sosyal medya paylaşımına kısıtlama, karara çıkan 168 dosyada ise ; 124 beraat yanında, Örgüt propagandası, örgüt üyeliği, görevli memura ve cumhurbaşkanına hakaret , dini değerleri aşağılama suçlamaları ile 44 dosyada toplam 106 yıl 3 ay 27 gün hapis ve 8400 TL para cezası verildiği, verilen 206 ay 7 gün hapis cezası için hükmün açıklanmasının geri bırakıldığı ve 10 aylık cezanın ise ertelendiği tespit edilmiştir.

BASIN YAYIN ORGANLARINI VERİLEN CEZALAR: 12 vaka ve yararlanılan diğer kaynaklardan toplanan bilgilere göre; RTÜK tarafından Toplam: 7 TV, 1 radyoya; 47 idari para cezası (yaklaşık 10 milyon TL), 2 programa 3’er kez ve 5 programa 23 gün yayın durdurma, iki TV’ye 5’er gün (toplam 10 gün) ekran karartma ve 1 uyarı cezası verilmiştir. Yine Basın İlan Kurumu (BİK) tarafından Cumhuriyet Gazetesine toplam 80 gün ve Birgün Gazetesine 7 gün ( toplam 87 gün) ilan kesme cezası vermiştir.
2020 yılında Sulh Ceza Hakimliği kararları ile 28 internet sitesine erişim engeli getirildiği tespit edilebilmiştir. (DUVAR)