5 soruda yeni kriz: İdlib'de ne oluyor?

DUVAR - Suriye'de IŞİD'in yenilgiye uğratılması, Şam yönetimi ile Suriye Demokratik Güçleri'nin 'sınırlarının' yavaş yavaş 'kemikleşmeye' başlamasıyla, gözler Türkiye sınırındaki İdlib vilayetine çevrildi. İdlib, hâlâ büyük ölçüde cihatçı grupların kontrolünde bulunan ve Rusya-Türkiye-İran üçlüsünün Mayıs 2016'da çatışmasızlık ilan ettiği bir bölge. Ancak son günlerde bölgeden gelen çatışma haberleri bu üçlü ittifakı sınıyor; ilişkileri düzelmeye başlamış görünen Türkiye ile Rusya arasında İdlib nedeniyle bir gerilim söz konusu. Peki bölgede ne oluyor?

1- İDLİB NEDEN GÜNDEMDE?

Bölgenin bir anda haberlerde ön plana çıkmasının birbiriyle bağlantılı iki unsuru var. Biri, Rusya'nın komşu Lazkiye'deki iki üssüne militanların saldırı düzenlemesi; Moskova'nın bu durumdan çatışmasızlık anlaşmasında militanlara garantör olan Türkiye'yi sorumlu tutarak Ankara'ya 'uyarı'lar göndermesi. İkincisi ise Rus üslerine saldırıların ardından Suriye ordusunun İdlib'e doğru ilerlemesi ve Türkiye'nin bu durumu çatışmasızlık anlaşmasının ihlali sayması.

Erdoğan'ın yürüdüğü son sahne

2- RUS ÜSLERİNDE NE OLDU?

Rusya Savunma Bakanlığı'nın açıklamasına göre, 5 ve 6 Ocak günlerinde, Rusya'nın Suriye topraklarındaki Tartus Deniz Üssü ile Hmeymin Hava Üssü saldırıya uğradı. Hmeymim Hava Üssü’ne 10 adet silahlı 'drone (insansız hava aracı)' gönderildiği, Tartus Deniz Üssü’nün de üç adet drone ile hedef alındığı belirtildi. Açıklamada, bu 13 drone'un etkisiz hale getirildiği, iki Rus askerinin ise hayatını kaybettiği bilgisi veriliyordu. Rusya, 31 Aralık 2016 günü Hmeymim Üssü'nde yedi uçağının imha edildiği iddiasını ise yalanlıyordu.

3- RUSYA NEDEN TÜRKİYE'YE TEPKİ VERDİ?

Rusya Dışişleri Bakanlığı dün (10 Ocak) yaptığı açıklamada, üslerine düzenlenen saldırının İdlib'in Türkiye gözetiminde olan bölgesinden kalktığının tespit edildiğini duyurdu. Rusya Savunma Bakanlığı'nın resmi yayın organı olan Krasnaya Zvezda gazetesinin haberinde, 5 Ocak gecesi düzenlenen saldırılarda kullanılan silahlı İHA'ların İdlib'deki silahlı militanların kontrolünde olan Muazara mahallesinden havalandıkları belirtildi. Gazete, Türkiye Genelkurmay Başkanı Hulusi Akar ve MİT Müsteşarı Hakan Fidan’a mektup gönderildiğini yazdı. Mektuplarda, 'Türkiye'nin, kontrolündeki silahlı grupların çatışmasızlık rejimine uymasını sağlamak konusundaki yükümlülüklerini yerine getirmesi gerektiği' belirtildi; Türkiye'nin, Hmeymim ve Tartus'taki askeri tesislere gerçekleştirilene benzer saldırıların önlenmesi için İdlib'de gözlem noktaları kurulması amacıyla yapılan çalışmaları hızlandırması gerektiği' de kaydediliyor.

Rusya Türkiye'ye yine gazeteden seslendi: Yapıcı olun!

Rusya'dan bugün ikinci bir mesaj daha geldi. Bu kez Kremlin'e yakın İzvestiya gazetesinde yayımlanan 'Rusya, Türkiye’den Suriye konusunda yapıcı olmasını bekliyor' başlıklı haberde, "Rusya, Suriye ihtilafı çözümünde Türkiye ile yapıcı işbirliğinin devam ettirilmesinden yanadır. Ancak El Nusra gibi terörist gruplarla mücadele etmekten de vazgeçmeyecektir" denildi.

4- TÜRKİYE NEYE TEPKİ GÖSTERİYOR, SURİYE ORDUSU NE YAPTI?

Suriye ordusu, Rus üslerindeki saldırıların ardından İdlib'e doğru ilerlemeye başladı. Ordu Rusya'nın hava desteğiyle Hama-İdlib vilayet sınırındaki bir dizi köyü ele geçirdi. Suriye ordusunun son olarak, silahlı isyancıların 2015'te ordudan aldığı Ebu al Duhur askeri havalimanının 3 kilometre yakınına ilerlediği belirtildi. Havalimanının yakınlarında Tahrir El Şam (eski El Nusra) militanları ile çatışmalar yaşandığı belirtiliyor. Suriye ve Rusya, bu harekât sırasında yaşandığı iddia edilen sivil ölümleri de yalanlıyor.

İdlib skandalı: Bir gece ansızın kusabiliriz

5- TÜRKİYE'NİN POZİSYONU NE?

Türkiye, Suriye ordusunu çatışmasızlık anlaşmasını ihlal etmekle suçluyor. Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Suriye hükümetinin Heyet Tahrir el Şam gibi grupları bahane ederek İdlib'deki sivillere ve ılımlı muhalefete saldırdığı tepkisini gösterdi. Çavuşoğlu 'İran ve Rusya'nın garantörler olarak bu saldırıları durdurmak zorunda olduğunu' söylerken, Dışişleri Bakanlığı da bu iki ülkenin elçilerini bakanlığa çağırarak çatışmasızlık bölgesi anlaşmasının ihlali olarak gördükleri bu adıma karşı uyarıda bulundu. (Dış Haberler)