Elektrikte ikinci kademe değişikliği: Ağır hastaya pansuman
Cep yakan elektrik faturalarında ikinci kez kademe değişikliği yapıldı. Uzmanlara göre bu adım, kalıcı bir çözümden ziyade günü kurtarma hareketi.
Ogün Akkaya
ANKARA - Zamlar ve kademeli tarifeyle ikiye katlanan elektrik faturalarına hem hanelerin hem de ticarethanelerin itirazları devam ediyor. Cep yakan faturalara karşı iktidardan yeni bir adım geldi. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın açıklamasına göre, elektrik faturalarında düşük tarifeden yüksek tarifeye geçiş için tüketim limiti günlük 7 kWh’den, 8 kWh’ye, aylık ise 210 kWh’den 240 kWh’ye çıkarıldı. Meskenler ile tarımsal sulamada kullanılan elektrikten alınan KDV yüzde 18’den yüzde 8’e düşürüldü. Ticarethane statüsündeki elektrik abonelerinin günlük 30 kilovatsaate, aylık 900 kilovatsaate kadar tüketimi olan ilk dilimine de yüzde 25 indirim yapıldı.
‘ENERJİ ÜRETİM VE DAĞITIM ŞİRKETLERİ BAKANLIĞA ÖDÜN VERMEDİ’
Elektrik Mühendisleri Odası (EMO) Yönetim Kurulu Üyesi Mehmet Özdağ, alınan son kararları değerlendirdi. Yapılan düzenlemenin elektriğin birim fiyatına, enerji ve dağıtım bedeline ilişkin bir iyileştirme getirmediğini belirten Özdağ, “Tamamen devletin kendi vergi gelirleri üzerinden yaptığı bir indirim oldu. Elektrik üretim ve dağıtım şirketleriyle Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’nın günlerce yaptığı görüşmelerden şirketlerin ödün vermediği anlaşılıyor” yorumunda bulundu.
Elektrik dağıtım sektörünün özel şirketlerin elinde kaldığı sürece devletin fiyatları düzenleyici ve uygunlaştırıcı bir gücünün kalmadığına dikkat çeken Özdağ, “Bu durumda da yapılan düzenleme sadece vergi indirimiyle ve kademe manevrasıyla açıklanabilir. Aslında geçtiğimiz aralık ayı faturamıza göre bu son düzenlemeye rağmen hala birinci kademe meskende TRT payı ve enerji fonu hariç yüzde 40’lık bir artış var. Yüzde 40 düzeyinde vergi indirimine rağmen daha pahalı elektrik faturası ödüyoruz” dedi.
Özdağ, fahiş zamların bütün abone grupları için devam ettiğini belirterek, tarımsal sulamada kullanılan elektrik fiyatının aralık ayına göre yüzde 79 oranında arttığını, yüzde 8’lik KDV indirimi düzenlemesine rağmen enerji birim fiyatları değişmediği için yüzde 95’lik zam yerine, yüzde 79’luk bir artış yaşandığını söyledi. Özdağ bu duruma ilişkin, “Devletin alacağı vergi gelirlerinden ödün vermesiyle fahiş zam oranı yüzde 95’ten yüzde 79’a çekilmiş gibi görünüyor” dedi.
‘ESAS YAPILMASI GEREKEN DAĞITIMDA VE ÜRETİMDE KAMUNUN BELİRLEYİCİ OLMASI’
Kademeli tarife indiriminin toplumsal itirazlar sonucunda zoraki atılmış bir adım olduğunu belirten Özdağ, bu indirim oranlarının yüksek elektrik faturalarına karşı çözüm geliştiremediğini belirterek şunları kaydetti:
“İkinci kademe meskenlerde KDV düzenlemesiyle daha önce yüzde 127’yi bulan zam, yüzde 8’lik KDV indirimiyle birlikte yüzde 109’a çekilmiş oldu. Elektrik şirketleri açısından hiçbir düzenleme yok. Esas yapılması gereken elektrik enerjisi üretiminde ve dağıtımında kamunun ana belirleyici olması. Bizi esas kurtaracak olan, gerek sanayinin, esnafın, tarımın ve vatandaşın en uygun şartlarda enerji kullanabilmesinin en önemli yolu elektrik üretiminde kamunun payının artırılması, dağıtımının da mutlaka kamulaştırılması. Başka çare yok.”
‘GÜNLÜK VE AYLIK KİLOVATSAATİN ARTIRILMASI PANSUMAN TEDBİRLER’
Mesken ve tarımsal sulamada kullanılan elektriğin KDV’sinin yüzde 18’den yüzde 8’e düşürülmesine ilişkin “günü kurtarmaya dönük adımlar” değerlendirmesi yapan Özdağ, “KDV’nin düşürülmesi, günlük ve aylık bazda kilovatsaatin artırılması, tamamen ağır yaralı, ciddi anlamda kanamalı bir hasta için pansuman tedbirler diyebiliriz. Enerji girdi fiyatlarına sürekli yapılan zamlar, eninde sonunda kullanıcıya yansıyacak” diye konuştu. Özdağ, KDV indirimi ve öncesindeki elektrik faturalandırmasına dair ise şu örnekleri kaydetti:
“TRT payı ve enerji fonu çıkarılmış haliyle enerji, dağıtım bedeli ve vergilerle birlikte 100 kilovatsaatlik birinci kademe mesken tüketimi, 2021 yılının Aralık ayında 90 lira iken, 2022 Şubat ayında 137 lira. Getirilen düzenlemeden sonra ise 126 lira olacak. Örneğin, 240 kilovatsaat elektrik enerjisi 2021 Aralık ayında 216 liraydı, 2022 Şubat ayında ise 335 lira. Düzenlemeden sonra ise 302 lira olacak. Tarımsal sulamada 2021 yılının Aralık ayında 100 kilovatsaat tüketimin bedeli 105 liraydı, bu durum Şubat ayında 206 lira, son KDV düzenlemesinden sonra ise 189 lira olarak faturalara yansıyacak. Aralık ayında 100 kilovatsaat için 119 lira ödeyen esnaf, şubat ayında 274 lira ödüyordu. Düzenlemeden sonra 205 lira ödeyecek.”
‘BİR SONUÇ ÇIKMAZ DİYE DAVA AÇMAKTAN VAZGEÇTİK’
Tüketici Hakları Derneği Genel Başkanı Turhan Çakar’a göre Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın açıkladığı yeni kademeli tarife, zamlar karşısında çözüm değil. Geçtiğimiz ay tüketici örgütleri olarak zamlara ve kademeli tüketim sistemine açacakları davadan, ‘bir sonuç çıkmaz’ diyerek vazgeçtiklerini anlatan Çakar, “Gerekli girişimlerimiz sözlü devam edecek. Muhalefet partilerinden görüşme talep edeceğiz. Bu konuda iktidardan umudumuz yok. Tepkilerimiz, eylemlerimiz devam edecek. Yargının durumunu da biliyoruz. Kazanabileceğimiz davalar ama yargı aleyhte karar veriyor” değerlendirmesinde bulundu.
‘İŞSİZ VE YOKSULLAR KARANLIKTA VE SOĞUKTA YAŞAMAK ZORUNDA KALIYOR’
Cumhuriyet tarihinin en yüksek elektrik faturalarıyla karşı karşıya olduklarını belirten Turan, “Faturalar yüzde yüzden fazla artmış durumda. Ekonomik anlamda zor durumda olan yoksul ve işsiz insanların birçoğu gerekli cihazlarını çalıştırmak için elektrik kullanmıyor. Soğukta ve karanlıkta yaşamak zorunda kalıyorlar. Elektrik üretim için gerekli olduğu için iğneden, ipliğe her şeye zam geliyor. Bu yüksek zamlı mal ve hizmetleri de satın alan tüketiciler tekrar mağdur oluyor” dedi.
‘ELEKTRİK ÜRETİMİ VE DAĞITIMI ACİLEN KAMULAŞTIRILMALI’
Turan, elektrik faturalarına yansıyan yüksek fiyatlandırmaların çözümü için ise şu önerileri sıraladı:
“Zamlar ve kademeli artış iptal edilmeli. Yüzde 18’lik KDV’nin yüzde 8’e indirilmesi ve aylık kademenin 240 kilovatsaate çıkarılması bir çözüm değil. KDV yüzde 1’e indirilmeli. Elektrik üretimi ve dağıtımı da acilen kamulaştırılmalı. Yerli ve yenilenebilir elektrik üretimine ağırlık verilmeli. Gizlenen haksız bedeller tüketiciden alınmamalı. Bunlar gerçekleştiğinde şu andaki fiyatlar yarıya iner. Bu enerji anlayışı ve politikaları devam ettiği, özel firmalar olduğu sürece sürekli zam yağacak.”