Çin aşısı Brezilya'yı neden karıştırdı?

DUVAR - Türkiye'nin korona virüsü salgınına karşı 50 milyon doz sipariş ettiği Çin aşısı CoronaVac, Brezilya'da siyasi bir krize yol açtı. Gerilimin bir tarafında, Çin'le ilişkilere şüpheyle yaklaştığı bilinen ve salgına bilimden uzak yaklaşımıyla tepki çeken faşist eğilimli Devlet Başkanı Jair Bolsonaro var. Diğer tarafındaysa, 2022 seçimlerinde Bolsonaro'ya rakip çıkması beklenen bir diğer sağcı siyasetçi, São Paulo Valisi João Doria bulunuyor. Brezilya'nın federal sağlık kurumu olan ve Bolsonaro'ya yakınlığıyla tanından bir ismin başında olduğu Anvisa ise siyasi tartışmanın ortasında kalmış durumda.

İLK DOZLARIN GELDİĞİ GÜN RAKİP AŞIYA BAŞKANLIK KARARNAMESİYLE FON

João Doria'nın Çin firması Sinovac'ın aşısının valisi olduğu eyalette denenmesine izin vermesi ve ilk sonuçların alınması sonrası aşılamaya bir an evvel başlama kararı alması, Bolsonaro'nun federal hükümetinin engellemeleriyle karşılaşıyor. São Paulo'daki denemelerin geçtiğimiz ay bir gönüllünün 'intihar ettiği' iddiasıyla durdurulup yeniden başlatılması sonrası, Bolsonaro'nun girişimiyle Senato'da rakip bir aşıya onay çıkması dikkat çekti.

Brezilya Senatosu, tam da São Paulo eyaletinin Çin'den 1 milyon doz aşıyı getirdiği perşembe günü, İngiltere'de geliştirilen aşının alınması için fon ayıran başkanlık kararnamesini kabul etti. AstraZeneca firması ile Oxford Üniversitesi'nin geliştirdiği aşıdan alınabilmesi 2 milyar reais (388 milyon dolar) ayıran kararname, önceki gün de Kongre'nin alt kanadında onaylanmıştı. Söz konusu fon, Brezilya'nın Fiocruz isimli federal biyomedikal merkezine verilecek ve sonrasında İngiliz aşısının ülke içinde üretilmesi için kullanılacak.

VALİ DORIA: DAHA FAZLA BREZİLYALIYI GÖMMEYECEĞİZ

Bu gelişme, Çin aşısını bir an evvel uygulamaya başlayan Vali Doria'nın tepkisini çekti. Doria, federal hükümetin aşılamayı mart ayında başlatma planına da uymayacaklarını söyleyerek, ocakta işe koyulacaklarını söyledi: "Mart ayını beklemeyeceğiz ve ocak ayına dek 60 bin kişinin hayatını kurtarabilecekken, sadece beklemiş olmak için daha fazla Brezilyalıyı gömmeyeceğiz."

Vali Doria, São Paulo eyaletinin 1 milyon doz Çin aşısı alamsının ardından, bu ay içinde 6 milyon doz daha geleceğini ve 15 Ocak'a kadar 40 milyon daha temin edileceğini de ekledi.

İNTİHAR İDDİASI NEREDEN ÇIKTI?

Bu, Doria ve Bolsonaro arasındaki ilk aşı gerilimi de değildi. İkili, 9 Kasım'da gündeme gelen 'intihar' iddiasında da karşı karşıya geldi. O dönemde, Brezilya'nın sağlık konusundaki merkezi otoritesi Anvisa, 'gönüllülerden birinin intihar ettiği' gerekçesiyle São Paulo'daki aşı denemelerini aniden askıya aldı. Bolsonaro bu kararın ardından Facebook'ta yaptığı paylaşımda "Ölüm, sakatlık, kanunsuzluk. Doria'nın bütün São Paulo'ya zorla yaptırmak istediği aşı bu" deyip denemelerin durdurulmasını kendisi için bir 'zafer' olarak niteledi.

'SİYASİ RAKİBİNE MÜDAHALE İÇİN AŞIYI KULLANDI'

Ancak olayın Yüksek Mahkeme'ye de taşınması sonrasında bu kişinin aşı denemelerinden bağımsız bir şekilde öldüğü tespit edildi, denemeler de hızla yeniden başlatıldı. Gelinen noktada bu olay, Bolsonaro'nun Çin aşısına ve gelecekteki siyasi rakibine müdahalesi olarak yorumlanıyor. Vali Doria da, devlet başkanını Anvisa'yı siyasete karıştırmakla suçladı.

İki siyasetçinin aşı üzerinden yaşadığı kavga, Brezilya'da bilim insanlarının tepkisini çekmiş durumda. Merkezi São Paulo'da bulunan ve ülkenin saygın sağlık kurumlarından biri olan Butantan Enstitüsü'nün direktörü Dimas Covas, eyaletteki aşı denemelerinin federal bir kurum olan Anvisa tarafından durdurulmasını 'şaşırtıcı' olarak nitelemişti. Covas, yaşanan olayın doğrudan veya dolaylı olarak aşıdan kaynaklanmasının bilimsel açıdan imkânsız olduğunu belirtmiş, Anvisa'ya öfkelendiklerini söylemişti.

'SİYASİ BİR TARTIŞMA' 

São Paulo Eyalet Üniversitesi'nden epidemiyolog Carlos Fortaleza ise "Anvisa bugüne dek hiçbir zaman siaysi bir araç olarak kullanılmamıştı" dedi. Giselda Trigueiro Hastanesi'nin Başhekimi Andre Prudente de, "Çok endişeliyim, her şey bunun siyasi bir tartışma olduğuna işaret ediyor. Bir pandeminin ortasındayız - bir aşı hangi ülkeden geldiğine bakılmaksızın kullanılmalı; önemli olan şey, bu aşının ne kadar etkili olduğudur" diye konuştu. 

'HALKI İKNA ETMEKTE ZATEN ZORLANIRKEN, HAYAL KIRIKLIĞI OLDU'

Brezilya'nın en büyük kenti olan São Paulo'daki doktorlar ise halkı aşı olmaya ikna etmekte zorlandıkları bir dönemde, merkezi hükümetin güvensizlik yaratan bu müdahalesiyle hayal kırıklığına uğradıklarını anlattı.

Kısa süre öncesine dek Brezilya Sağlık Bakanlığı'nın iki numaralı yetkilisi olan Júlio Gabbardo, "Bizi şoke eden şey şu ki, herkes halka yapılabilecek bir aşının elde edilmesi için elinden gelen her şeyi aceleyle yaparken, bazı insanlar bunun tam tersine bel bağlıyor. Onlar, bir ölümün bu karmaşayı yaratmış olmasını kutluyor ve Çin laboratuvarı ile ortaklı içinde geliştirilen bu aşıyı itibarsızlaştırmaya çalışıyorlar" tepkisini gösterdi.

Doria'nın merkez sağcı partisinin üyelerinden biri olan eski devlet başkanı Fernando Henrique Cardoso da, "Bizi korona virüsünden kurtaracak aşının siyasileştirilmesi üzücü" dedi.

SALGINDAN EN ÇOK ETKİLENEN ÜÇÜNCÜ ÜLKE

Gelinen noktada, São Paulo eyaleti CoronaVac aşısına hızla onay verip ocak ayının başında halka uygulamaya başlaması beklenirken, Bolsonaro'nun bu durum karşısında ne adım atacağı merak konusu. Brezilya'daki salgın ise hız kesmiyor. Bugün açıklanan son verilere göre, ülkede son 24 saatte 26 bin 363 yeni vaka tespit edildi, 313 kişi öldü. ABD ve Hindistan'dan sonra en yüksek vaka ve ölü sayılarına sahne olan ülkede, toplam vaka sayısı 6 milyon 603 bin 540'a yükseldi. Toplam can kaybı ise 176 bin 941 olarak açıklandı (DIŞ HABERLER)