Güneş’in atmosferinde plazma lifleri keşfedildi

David Nield

Gökbilimciler, Güneş’in aşırı derecede sıcak olan dıştaki korona (taç) katmanına ait şimdiye kadar ki en yakın görüntüyü elde ettiler ve eskiden yalnızca boş veya karanlık gibi görünen bu bölgelerde gizlenen ve daha önce göremediğimiz yapıları ortaya çıkardılar.

Yüksek çözünürlüğe sahip yeni görüntüler, 500 kilometre genişliğe kadar yayılan ve içlerinde milyonlarca derecelik plazma akışları olan manyetik lifleri gözler önüne seriyor. Keşif, ev sahibi yıldızımızın yoğun atmosferiyle ilgili yeni bilgiler içeriyor.

KORONA TABAKASININ SIRLARI AÇIĞA ÇIKIYOR

Orijinal veriler, Yüksek Çözünürlüklü Koronal Görüntüleyici (Hi-C) tarafından 2018 yılında toplandı. İsminden de anlaşılacağı üzere, bu teleskop Güneş’in koronasına ilişkin yüksek çözünürlüklü görüntüler elde etmek amacıyla tasarlanmıştır; Hi-C, Güneş üzerindeki yalnızca 70 kilometre boyutundaki, yani yıldızın toplam büyüklüğünün yüzde 0.01’ine tekabül eden nesneleri bile tespit edebilecek beceriye sahip.

İngiltere’deki Central Lancashire Üniversitesi’nde (UCLan) Güneş hakkında araştırmalar yapan gökbilimci Robert Walsh, “Şimdiye kadar Güneş astronomları en yakınımızdaki yıldızı ‘standart netlik’ dahilinde etkin bir şekilde incelerken, Hi-C teleskobu tarafından sağlanan verilerin olağanüstü kalitesi, Güneş’teki bir lekeyi ilk kez ‘ultra-yüksek netlikte’ incelememize olanak sağlıyor” diyor.

“Standart netliğe sahip televizyonda bir futbol maçı izliyorsanız, genel olarak futbol sahasının yeşilini ve üniformaları görürsünüz. Aynı maçı ultra-HD’de izlediğiniz zamansa tek tek çimenlerini görebilmeniz mümkündür ve Hi-C görüntülerinde görebildiğimiz şey de aynen böyledir.”

Bu tür bir ultra-HD görüntü, Güneş’in daha önce görünmeyen kısımlarının artık net bir görünüme kavuştuğu anlamına geliyor ve bu da bize Güneş’in gizemli manyetik atmosferinin tam olarak nasıl oluştuğu hakkında daha fazla bilgi sağlayabilir.

DÜNYA’YI DA ETKİLEYEN AKTİVİTELERİ DAHA İYİ ANLAYACAĞIZ

Güneş’in dış tabakasını oluşturan manyetik alan ve plazma lifleri (ya da ‘koronal döngüler’), Güneş fırtınalarını meydana getiren mekanizmanın önemli bir parçasıdır; bu aktivite bizi burada, Dünya’dayken bile etkileyebilir. Nasıl oluştuklarıyla ilgili daha fazla şey bildiğimiz zaman, daha iyi planlar yapabiliriz.

Güneş’in dış katmanlarında bulunan yapılar hakkında hâlâ bilmediğimiz pek çok şey mevcut ve yıldıza yakın bir bölgede bir sürü garip olay gerçekleşiyor; buna karşın, bilim alanındaki ve teleskoplarla ilgili son gelişmeler bu gizemin bazı katmanlarını ortaya çıkarmaya başlıyor.

Yeni açığa çıkarılan plazma liflerini ve işlevlerini anlamak için daha fazla araştırmaya ihtiyaç duyulacak ama yalnızca onları görebildiğimiz gerçeği bile ileriye doğru atılan devasa bir adım.

Bir sonraki Hi-C görevi, özellikle de Güneş’in git gide daha net bir portresini oluşturmak için detaylı veriler diğer teleskoplardan sağlanan görüntülerle birleştirilebildiği için, Güneş’in korona tabakasının nasıl işlediği hakkında bizlere daha fazla bilgi sunacaktır.

Central Lancashire Üniversitesi’nden Güneş astronomu Tom Williams, “Bu, Güneş’in katmanları boyunca ve neticede Dünya’ya kadar uzanan enerji akışıyla ilgili anlayışımıza daha fazla bilgi ekleyebilecek, büyüleyici bir keşif” diyor.

“Bizlere hayat veren yıldızımızın davranış biçimini modellemek ve bunları öngörebilmek için bu bulgular hayati önem taşıyor.”

Yazının aslı Science Alert sitesinden alınmıştır. (Çeviren: Tarkan Tufan)