Aşırı hava olayları gıda şoklarına neden oluyor

DUVAR - Nature Sustinabily Dergisi'nde yer alan bir araştırmada, gıda üretiminde sert kayıplar meydana gelmesine yol açan gıda şokları ile ilgili bazı unsurların gıda güvenliğini etkilediği belirtiliyor. Buna göre gıda üretiminde sert kayıplara yol açan unsurlar-ki bu sert kayıplar küresel sürdürülebilirlik ve gıda güvenliği için ciddi tehditler oluşturmaktadır-aşırı hava olayları ve jeopolitik olarak gösteriliyor.

Tazmanya Üniversitesi'nden Richard Cottrel başkanlığındaki ekip tarafından yapılan araştırmada, gıdalarımızı temin eden ana kaynaklardan elde edilen 53 yıllık veriler kullanılıyor. Buna göre yiyeceklerimizin büyük bir kısmını elde ettiğimiz bitkiler, hayvancılık, su ürünleri ve balıkçılık gibi kaynaklardan ulaşılan bu veriler ışığında gıda şoklarına neyin neden olduğu araştırıldı.

Bilim insanları, Richard S. Cottrell, Kirsty L. Nash, Benjamin S. Halpern, Tomas A. Remenyi, Stuart P. Corney, Aysha Fleming, Elizabeth A. Fulton, Sara Hornborg, Alexandra Johne, Reg A. Watson ve Julia L. Blanchard’dan oluşan bir ekip tarafından yapılan araştırma’da şu ifadelere yer veriliyor:

“Yiyecek üretimindeki ani kayıpların (şoklar), kara ve denizdeki sonuçları küresel sürdürülebilirlik için kümülatif tehditler oluşturur. Bir gıda sektöründe meydana gelen şokların diğerleri arasında nasıl farklı ve bağlantılı zorluklar yaratabildiğini anlamak için 53 yıl boyunca ürün, hayvancılık, su ürünleri ve balıkçılık sektörlerinden gelen küresel üretim verilerinin entegre bir değerlendirmesini yaptık. Bazı bölgelerin, çok sayıda sektörde şoklara sıkça maruz kalan şok noktaları olduğunu gösteriyoruz. Kritik olarak, karada ve denizde küresel ölçekte şok sıklığı artmıştır. Jeopolitik ve aşırı hava olayları, tespit edilen başlıca şok faktörleriydi, ancak sektörler arasında önemli farklar vardı. Araştırmamız gıda sisteminin dinamiğinden etkilenen sosyal ve ekolojik etkenlerin birden fazla gıda sektörüne nasıl yayıldığını, karasal ve sucul sistemler arasında nasıl eş zamanlı zorluklar veya takaslar yarattığını göstermektedir. Verilere göre şok eğilimli ve birbirine bağlı bir dünyada, insanların zararları tahmin etmelerine, bunlarla başa çıkmalarına ve iyileşmelerine yardımcı olan cesur bir gıda politikası ve sosyal koruma mekanizmaları sürdürülebilirliğin merkezinde olacaktır.”

HEM KARADA HEM DENİZDE ŞOK SIKLIĞININ ARTTIĞINI BULDULAR

Araştırmacılar hem karada, hem de denizde şok sıklığının zamanla arttığını buldular -kısa vadede çok fazla değişiklik yaşansa da, uzun vadeli eğilim istikrarlı bir büyümeye işaret ediyor. Araştırma ekibinin başkanı Richard Cortell “Son yıllarda, medya ortamında yer verilen dünyadaki kuraklık ve kıtlık gibi felaketler ortamının imajlarına giderek aşina olduk. Çalışmamız, gıda üretimi şoklarının daha sık hale geldiğini ve küresel gıda üretimi için artan bir tehlike oluşturduğunu doğrulamaktadır. Aşırı hava olayları (önceki çalışmalar iklim değişikliği ile bu durumun daha da kötüleştiğini göstermiştir) ve jeopolitik krizler şokların baskın itici güçleridir. Mahsul üretim sistemlerine gelen tüm şokların yarıdan fazlası aşırı hava olaylarının -özellikle de kuraklığın- bir sonucudur. Bu şoklar sıklıkla bir sektörden diğerine yayılır. Örneğin, Moğolistan’da, 2001 ve 2010 yıllarında, kış aylarında hayvancılığa zarar veren sıcak ve kurak yazlar yaşandı” dedi.

Araştırmaya göre bu durum bir gıda sektöründe meydana gelen şokların, diğerleriyle bağlantılı zorluklar yaratabildiğini göstermekte, ancak bu olgu ilişkinin niteliğinin dinamik ve tahmin edilmesi zor olmasına rağmen, güçlü bir hatırlatma niteliği görevini görüyor.

Söz konusu araştırmada gıda şoklarına yol açan bir başka etken olarak jeopolitik olgular gösteriliyor. Buna göre jeopolitik olaylar (Avrupa’daki ekonomik yerelleşme veya Sahra altı Afrika’daki çatışmalar gibi), hayvancılık şoklarının yüzde 41’ini ve balıkçılık şoklarının yüzde 23’ünü oluşturan gıda şoku olaylarının önemli bir bölümünü oluşturuyor. Sürdürülebilir olmayan politikalar, aynı zamanda, yanlış avlanma ve özellikle de aşırı avlanma, şokların önemli itici güçleri.

Cotrell bu veriler ile ilgili şu açıklamayı yapıyor: “Aşırı avlanma, balık stoklarındaki iniş verilerinde tespit edilen şokların yüzde 45'inden sorumluydu. Su ürünleri üretimindeki aksaklıklar 1980'lerden bu yana herhangi bir sektörden daha hızlı ve daha yüksek bir oranda artmıştır."

BU ŞOKLAR AÇLIĞA VE GIDA GÜVENSİZLİĞİNE KATKIDA BULUNUYOR 

Araştırmadan elde edilen verilere göre bu şoklar Dünyada'ki açlığa ve gıda güvensizliğine katkıda bulunmaya ek olarak, insanlara ve topluluklara iyileşmeleri, dirençlerini aşındırmaları ve birçok nüfusa kronik bir tehdit oluşturmaları için daha az zaman veriyor. Bu kapsamda araştırmacılar şu tespiti yapıyor: “Dünyayı beslemek istiyorsak, bu gıda şoklarının nedenlerini ele almalı ve etkileriyle başa çıkmanın yeni yollarını bulmalıyız.”

Araştırma ekibine başkanlık eden Cotrell ise şu bilgileri ekliyor: “Bu, iklime duyarlı gıda sistemlerine yatırım yapmak ve ithal bağımlı ülkelere gıda rezervleri oluşturmak gibi tedbirlerle yapılabilir, insanlar böylece iklim değişikliği gibi sorunların yol açtığı bozulmaların etkileriyle daha iyi başa çıkabilirler.”

Bütün bu bulgular, iklim değişimi ve jeopolitik risklerle başa çıkamazsak özellikle de daha az sanayileşmiş ve daha az zengin ülkeler ile yoksul ülkelerdeki insanların gıda güvenliğini tehlikeye atarak açlığı şiddetlendirecek. Bu şoklar daha zengin sanayileşmiş ülkelerde ise gıda arzında kopukluklar meydana getireceği için bundan kaynaklanan fiyat oynamaları bu ülkelerdeki dezavantajlı grupları daha çok etkileyecek ve bu da düşük gelirli ve dezavantajlı gruplarda yetersiz beslenme sorununu kronikleştirmiş olacak.

Haberleştiren: Dilaver Demirağ

Kaynaklar:

Richard S. Cottrell vd. , Food Production Shocks Across Land And Sea

https://www.nature.com/articles/s41893-018-0210-1

Mıhai Andrei, Geopolitical İnterests And Climate Change Are The Main Causes Of Food Shocks

https://www.zmescience.com/ecology/food-shock-climate-geopolitics-28012019/