Van’da hava kirliliği: Halk yoksulluktan plastik atık yakıyor

VAN - Zamlanan doğal gaz fiyatlarından dolayı soba kullanımının artmaya başladığı Van’da, Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı tarafından dağıtılan düşük kaliteli kömürün ve plastik atıkların yakılması hava kirliliğinin de artmasına neden oluyor.

Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın resmi internet sitesinden paylaştığı hava kalitesi grafiğine göre, Van şehir merkezinde, 9 Ocak-15 Ocak 2023 tarihleri arasındaki hava kalite indeksinin (HKI) 17,9’dan 55,1’e kadar yükseldiği görülüyor. Bu da hava kalitesinin zamanla düştüğü anlamına geliyor.

Meteoroloji 14’üncü Bölge Müdürlüğü’nden alınan bilgiye göre, hava kalitesini etkileyen en önemli faktörlerden biri enverziyon (sıcaklık terslemesi) olarak kabul ediliyor. Enverziyonun yere yakın bir noktadan başlaması durumunda, atmosferdeki dikey hareketler azalıyor ve atmosferik kirleticiler yükselemiyor. Bu da atmosferde kirletici konsantrasyonu artırarak hava kirliliğine sebep oluyor.

Meteoroloji Genel Müdürlüğü’nün paylaştığı resmi verilere göre Van’daki enverziyon oranı, 100 üzerinden 60 olarak görülüyor. Bu rakam bazı gün ve saatlerde, 100 üzerinden 80’e kadar çıkıyor.

‘İNSANLAR ELLERİNDE NE VARSA ONU YAKIYOR’

Van’da, gelir seviyesinin düşük olduğu mahallelerde, doğal gaz yerine soba tercih ediliyor. Bu mahallelerde, Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı tarafından dağıtılan düşük kaliteli kömürün kullanılması ve daha ucuz olması nedeniyle plastik atıkların sobalarda yakılması, hava kalitesini olumsuz yönde etkiliyor.

Van Çevre Derneği (ÇEVDER) Başkanı Ali Kalçık, “Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı tarafından verilen kömür çok kötü ve kalorisi düşük bir kömür. Bu kömür yakılınca çok ciddi bir sağlık sorunu oluşturuyor. Bu kötü kömürün kesinlikle yasaklanması gerekiyor. Bunun yerine yıkanmış ve kalorisi yüksek, düzgün kömür konulması gerekiyor. 20 yıla yakın süredir Van’da doğal gaz var. Fakat halen Van’ın önemli bir kısmında doğal gaz ağı yok. Olan yerde de pahalı olduğu için tercih edilmiyor. İnsanların çoğu kömür, hatta odun bile alamıyor. Bu durumdaki insanlar ellerinde ne varsa, onu yakıyor” dedi.

‘ISINMAK İÇİN MEYVE KASALARINI YAKIYORUZ’

Hava sıcaklıklarının geceleri yer yer -18 dereceye kadar düştüğü Van’da, pek çok mahalleye ‘yardım kömürü’ olarak nitelendirilen kömür ulaşmadı.

İpekyolu ilçesinin Karşıyaka mahallesinde ikamet eden Mihnaz Belen de kendilerine yardım kömürünün ulaşmadığını belirterek “Kendi imkanlarımızla ısınmaya çalışıyoruz. Şu saat oldu, hala bir şey yakamadık. Kömür almaya imkanımız yok. Bulabilirsek odun yakıyoruz. Odun da pahalı. O yüzden ne bulursak onu yakarak ısınmaya çalışıyoruz. Eşim seyyar satıcı. Meyve satıyor. Meyveler bitince kasalarını eve getiriyor. Biz de bu plastik kasaları yakarak ısınmaya çalışıyoruz” diye konuştu.

Yine aynı mahallede ikamet eden Zekeriya Eren ise “Naylon kasaları yakıyoruz. Hatta elbiselerimizi yakıyoruz. Oğlum ameliyatlı, çalışamıyor. Aynı evin içinde yedi kişi yaşıyoruz. Torunlarıma da ben bakıyorum. Yakacak bir şey bulamayınca soğukta kalıyoruz. Torunlarım her gün hasta oluyor. Komşular bazen yardım ediyor. Bu yaşımda, akşama kadar çalışsam bile yetmiyor. Kömür nasıl alayım?” diye sordu.