Osman Çaklı

BURSA - Korona virüsüyle birlikte gelen kısıtlamalar ihtiyaçların e-ticaret yöntemiyle temin edilmeye başlamasını dolayısıyla kargo sektöründe iş yükünün artmasını getirdi. Ancak bu zorlu süreci omuzlayan posta ve kargo işçileri, salgınla birlikte getirildiği açıklanan "işten çıkarma yasağı"na rağmen Kod-29 ile işlerinden oldular. 11 gündür PTT'nin İstanbul ve İzmir şubeleri önünde direnişte olan taşeron işçiler, "insani çalışma koşulları" talep edip seslerini çıkardıkları, PTT-Sen ve PTT Kargo-Sen'de örgütlenmeleri nedeniyle işverenin rahatsız olduğunu, bunun da işten çıkarılmalarındaki asıl neden olduğunu söylüyor.

'KOD-29' TAZMİNAT ALMAYA VE İŞ BULMAYA ENGEL

Peki son zamanlarda epey işitmeye başladığımız Kod-29'un içeriği ne? İş Kanunu'nun 25. maddesinde yer alan tanıma göre kısaca "Ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan" davranışlar... Yani işten atılan PTT taşeron işçileri "ahlaksızlık ve kötü niyet" ile suçlanıyor. İşçiler arasında PTT'de yıllardır çalışanlar bulunuyor. Pandemide işverenin tazminat ödemeden işçiyi işten çıkarmasının tek yolu yine Kod-29. Yani "ahlaksız" olduğu iddia edilen işçiler tazminatlarından da oldu. Ayrıca SGK kayıtlarına işten çıkarılma gerekçesi de işlenirken, başka iş bulmalarının önü de kesilmiş oldu. Kod-29 bununla da sınırla kalmıyor, işçilerin işsizlik maaşı almasına da engel oluyor.

'SENDİKALI OLDUĞUMUZ İÇİN HEDEFTE BİZ VARDIK'

Eylemdeki PTT taşeron işçisi Ayhan Bostancı ve Niyazi Uzunkaya ile yaşadıklarını konuştuk. 14 yıldır PTT'de çalışan Ayhan Bostancı, pandemide çalışma koşullarına kısaca şu şekilde anlatıyor:

"İnsanlar ne kadar evde kalmak zorundaysa biz de o kadar dışarıda olmak zorundaydık. İhtiyaçlar online ticaret sitelerinden temin edilmeye başlandı. Haliyle iş yükü ikiye katlanmış oldu. İşlerin çoğalmasıyla birlikte mesailer artmaya, hafta sonu işe çağrılmaya başlandık. Hepimizde işten çıkarılma korkusu oluştu. Biz de sendikaya üye olmuştuk, gözler üzerimizdeydi. Mobbing ve tehditlere uğruyorduk. Bize 'sendikaya üye olursan işten çıkarılırsın' deniyordu."

'14 YILDIR BİR KERE UYARI ALMADIM, İKİ KELİME İLE İŞTEN ÇIKARILDIM'

Kod-29 ile işten çıkarılanların ağırlıklı olarak uzun yıllar boyunca çalışan işçiler olduğuna dikkat çeken Bostancı, işverenin Kod-29 ile çok kolay işten çıkarma işlemi gerçekleştirerek tazminat hakkını işçinin elinden aldığını söylüyor. PTT çalışanlarına tazminat ödememek için işten çıkarılırken bu tür "bahaneler" üretildiğini söyleyen Bostancı, işçilerin haklarını mahkeme yoluyla alabildiğini belirtiyor. Hakkında Kod-29'a neden olacak bir soruşturma yürütülüp yürütülmediğini sorduğumuzda Bostancı, "14 yıldır hakkımda bir tane uyarı yok" diyor. Kod-29 ile işten çıkarma olması için uyarı ve tutanak süreçlerinin işletilmesi gerektiğini ekleyen Bostancı şöyle konuşuyor: "Hırsızlık, taciz, işe geç gelme, emre itaatsizlik ya da işi aksatma... Bunlardan hiçbiriyle ilgili tutanak tutulmadı. 14 yıldır çalışıyorum iki kelime ile işten çıkarıldım."

KANSER HASTASI İŞÇİ 'BİZE İFTİRA ATTILAR'

11 gündür PTT müdürlüğü önünde seslerini duyurmaya çalışan işçilere destek olmak isteyen diğer işçilerin tehdit edildiğini anlatıyor Bostancı: “İşten çıkarılma korkusu yüzünden buraya gelemiyor arkadaşlarımız...” Kod-29 gerekçelerinin siciline işlediğini söyleyen Bostancı aynı zamanda kanser hastası. Doktoru stresten uzak durmasını söylese de "ahlaksızlık" gerekçesiyle işten çıkarılmasının psikolojik açıdan kendisini etkilediğini ifade ediyor. Bir süre sonra SGK güvencesinin olmayacağını söyleyen Bostancı, "tedavimi devam ettiremeyeceğim" diyor. Aynı zamanda geçindirmek zorunda olduğu bir ailesi bulunduğunu belirterek şöyle diyor: 

"Maddi durumum şu an iyi değil. İki tane çocuğum var. Zaten asgari ücretle geçinen her insan bunları yaşıyor. Kod-29 bahane edildi. Biz sendikalı olduğumu için işten çıkarıldık. İşten çıkarıldığımdan beri günde 2-3 saat uyuyabiliyorum. Bize iftira attılar. Hepimizin çoluğu, çocuğu var. Bugüne kadar haram lokma yemedik. Bizim en büyük talebimiz Kod-29'un kaldırılması ve işe dönmek. Bunlar olmuyorsa benim 14 yıllık hakkımı versinler."

'KÖLELİK DÜZENİ İNŞA EDİLDİ'

17 yıldır PTT'de taşeron işçi olan Niyazi Uzunkaya da Kod-29 ile işten çıkarılanlar arasında. Pandemide ortaya çıkan iş yeri sorunlarını dile getirmenin sendika temsilcisi olarak kendisine düştüğünü ifade eden Uzunkaya, "tedbirlerin yetersiz olduğunu daha fazla önlem alınması gerektiğini üstümüze belirttik" dedi. Hem bedenen hem mental olarak yorulduklarını dile getiren Uzunkaya, mobbing uygulanmasını şöyle anlattı, "bize beğenmiyorsan kapı orada" gibi cümleler kullanıldı. Uzunkaya, iş yerinde bir kölelik düzeninin inşa edildiğini söylüyor. Çalışan arkadaşlar sindirilmiş durumda, biz önde planda olduğumuz için işten çıkarmalara bizden başladılar diyen Uzunkaya, Kod-29 dışında işten çıkarma gerçekleşmiş olsa işverenin suç işlemiş olacağını ifade ediyor.

'17 YILDA KİMSEYE TERBİYESİZLİĞİM OLMADI'

İşten çıkarıldığını SGK mesajı ile öğrenen Uzunkaya süreci şöyle anlatıyor, "Akşama kadar çalıştım. Merkeze döndüğüm sırada cep telefonuma SGK'dan “iş akdiniz sonlandırılmıştır” diye mesaj geldi. İş yerinden hiçbir şekilde bildirim yapılmadı. Kod-29 yüzünden iş bulmayı geçtim. İşsizlik maaşı bile alamıyor, ret yiyorum."

9 aydır işsiz olan Uzunkaya, işten çıkarıldıktan sonra korona virüsü atlattığını söyleyerek çok zor zamanlar geçirdiğini söylüyor. Uzunkaya, "Biz bu kadar kötüydük madem neden 17 sene kurumda beni tuttunuz? Benimle çalışmak istemiyorsanız hakkımı versinler. Bu vebali neden yaratıyorlar? Benim kimseye karşıyı taciz de bulunmadım, terbiyesizliğim yok... ya beni işe alacaklar ya da hakkımızı verecekler" diyerek sözlerini sonlandırdı.