Enflasyon okul maliyetini üçe katladı

Pelin Akdemir
BURSA - Okul alışverişi için Bursa’nın Uzun Çarşı ve kitap kırtasiye alışverişi için Sönmez Alışveriş Merkezi’nde esnaf ve velileri dinledik. Fiyatların artmasına yönelik hem esnaf hem veliler 'Herkesin Allah yardımcısı olsun' diyor.

İlkokul 1 ve liselerin 9’uncu sınıf öğrencileri için okullarda uyum programı 4 Eylül itibariyle başladı. Tüm kademeler için okullar, 11 Eylül’de açılmış olacak. Okula hazırlık yapan aileler, kırtasiye malzemeleri, ek kaynak kitapları, okul kıyafeti gibi eğitim ihtiyaçlarını alırken enflasyona bağlı artan fiyatlar karşısında zorluk yaşıyor. Esnaf ise geçen seneye göre piyasanın durgun olduğunu anlatıyor.

Eğitim-İş Bursa Şubesi’nin okula başlama maliyetlerinin geçen yıla oranla değişimi üzerinden yaptığı araştırmaya göre; ortalama okula başlama maliyetlerinde yüzde 126 oranında artış olduğu tespit edildi. Kırtasiyeler, internet alışveriş platformları ve mağazalardan toplanılan fiyatlara göre kırtasiye ürünlerindeki artış oranı yüzde 92 ile yüzde 318 oranları arasında değişim gösteriyor. Okul forması fiyatı 3 kat, ayakkabı fiyatları ise 2 kat arttı. 

‘HER SENE İNSANLARIN ALIM GÜCÜ DÜŞÜYOR’

Kitap-kırtasiye esnafı Ali Demirtaş, kendi ürünlerinde yüzde 60-70 zam olduğunu söylüyor. Demirtaş, “Asgari ücrete yılda iki kere zam oluyor artık. Bu haliyle bütün ürünlere o oranda zam yapılması demek. İnsanlar temel ihtiyaçlarını alıyor. İki tane değil bir tane kalem alıyor. Seneden seneye insanların alım gücü düşüyor. Artık fiyatın ne kadar tutacağını tahmin edemiyoruz. 30 lira dediğimiz kalemi kasada okutunca 60 lira çıkabiliyor. Herkesin Allah yardımcısı olsun” diye konuşuyor.

Okul çantalarının fiyatları çarşıda 250 liradan başlıyor. Esnaf Ersin Doğan, işlerinin düşük olduğunu söylüyor. Doğan, “İnsanlar beğeniyor ama alamıyor” değerlendirmesinde bulunuyor. Esnaf Mehmet Yılmaz da piyasanın durgun olduğunu söyledi. Yılmaz, “Geçen seneye göre durgun. Fiyatlar arttı. Zor, Allah yardımcısı olsun herkesin” diyor.

‘MALİYETLER GEÇEN SENEYE GÖRE YÜZDE 300 ARTTI’

Veli Ersel Demirel, çanta alırken, “Fiyatlar yüksek ama almak mecburiyetindeyiz” diyor. Veli Cemal Bektaş’ın bir üniversite öğrencisi kızı, iki ortaokul öğrencisi oğlu var. Aldığı okul formalarının fişini cebine yerleştirirken konuşuyoruz. Bektaş, “Geçen seneye göre yüzde 300 arttı maliyetler. Geçen sene 50 liraya aldığımız bir okul tişörtü şimdi 200 lira. 100 liraya aldığımız okul pantolonuna şimdi 400 lira verdim. İki pantolona 800 lira verdik. Bunun ayakkabısı, tişörtü, hırkası, çantası var. Kitabı, defteri derken bir öğrencinin okula başlama maliyeti en az 10 bin lira” diye konuştu.

Emekli çalışan Bektaş, kredi kartıyla okul ihtiyaçlarını aldığını söylüyor ve konuşmasına devam ediyor: “Mecburuz bu alışverişi yapmaya. Bir kalem kutusu, gıda marketlerinde bile 60 lira olmuş, piyasada değil. En uygun yer neresiyse oradan alışveriş yapmaya çalışıyoruz. Devir, hesap kitap devri. Mecburuz bunu yapmaya. Yapmazsak ipin ucunu kaçırıyoruz. Aylık ortalama 30 bin lira civarında ama yine de yetmiyor. Ben şimdi 50 bin lira para harcayacağım. Yani nasıl karşılayacağım bunu? Bir sene boyunca onu kapatma derdine mi düşeceğim?”

Hükümetin emekliler için bir çalışma yapması gerektiğini belirten Bektaş, “Bu hükümet emekliler için çok sıkıntılı. Emekli, sadece emekli olduğu zaman bir kenara çekilip de maaşını yemeye bakmıyor. Çocuklar daha yeni büyümüş oluyor. Üniversite, lise, ortaokul onların derdine düşmüş oluyor. Orada 600 tane milletvekili, bakan kendi maaşlarına yüzde yüz alıyorlar. Geri kalan önemli değil diye düşünüyorlar” diyor.

’10 YILDIR ESNAFIM İLK DEFA BÖYLE BİR ARTIŞ GÖRDÜM’

Okul forması satan esnaf Ebru Bolcan, geçen seneye göre fiyatlarda yüzde 100’lük artış olduğunu söylüyor. Bolcan, “10 yıldır bu işin içindeyim ilk defa böyle bir artış gördüm. Geçen sene 120 lirayken bu sene 300 lira. Veliler tepki gösteriyor ama fiyatlar firmadan belirlendiği için elimizden bir şey gelmiyor. Kumaş fiyatı değişince ürüne de yansıtmak zorunda kalıyoruz” diyor.

’20 GÜN ÖNCEDEN HAZIRLANIRDIK, ŞİMDİ DUVARLARA BAKIYORUZ’

Kitap-kırtasiye esnafı Ekrem Aktaş, “15-20 gün önceden hazırlanmaya başlardık, şimdi duvarlara bakıyoruz” diyerek anlatıyor piyasanın durgunluğunu. Geçen seneye göre fiyatların yüzde 150-200 civarında arttığını söyleyen Aktaş, “İnanılmaz bir artış var. Hem dolara bağlı hem de bizdeki enflasyona bağlı fiyat artışı var. Serbest piyasa olduğu için fırsatçılık da çok. Bir defter geçen sene 23 lirayken bugün 45 lira. Silgi geçen yıl 3 liraydı, bugün 9 lira” örneklerini veriyor.

Aktaş, sadece kırtasiye alışverişinde ilkokuldaki bir öğrenci için toplam en az 600, ortaokuldaki bir öğrenci için bin lira, lisedeki bir öğrenci için bin 500 lira harcama gerektiğini hesaplıyor. Aktaş, “Okuldan kitap istenirse şu anda kitaplar 300 lira. Okul kurslarında kitap listesi veriliyor. 10 bin liraya çıkan kitap listeleri var. Anlaştıkları kitapçılarla bu alışverişi yapıyorlar” diyor. Bazı velilerin kendisine hakaret ettiğini söyleyen Aktaş, “Ben satıcı olarak memnun değilim ki veli memnun olsun. Ben memnun değilim çünkü satamıyorum. Bizde pahalı olmaya başlayınca araya üç harfli marketler giriyor. O da ürünü daha ucuza mal edebilmek için biraz daha az kaliteli ürün üretiyor. Daha ucuz gösteriyor. Biz pahalı duruma düşüyoruz” diye konuşuyor.

Bursa Büyükşehir Belediyesi, ihtiyaç sahibi 50 bin öğrenciye toplam 50 milyon TL’lik eğitim destek çeki dağıtıyor. Geçen yıl başlanan uygulamada çekler, eğitim dönemi öncesi ihtiyaç sahibi öğrencilere dağıtılıyor ve sadece ilgili odaya kayıtlı kırtasiyecilerde geçerli oluyor. Belediye, destek çekini bu yıl kişi başı bin liraya çıkardı.