Saldırı sonrası neden Haka dansı yapıyorlar?

DUVAR - Ayaklarını yerlere vuruyorlar, ellerini kaldırıyor, gözlerini sonuna kadar açıp dövünüyorlar... Bazen şarkı söylüyor, bazen slogan atıyorlar gibi geliyor kulağa... Güçlü duyguları gözlerinde; dilleri ve seslerinde...

Yeni Zelandalılar, geçtiğimiz cuma günü iki camiye düzenlenen nefret dolu saldırılarda kaybettikleri 50 kişinin yasını, geleneksel Haka dansı ile tutuyor. Ülkenin her köşesinden, genci ve yaşlısıyla Haka dansı yapanların görüntüleri geliyor.

Peki Haka dansı nedir? Yeni Zelandalılar bu dansı neden hem cenazelerde hem kutlamalarda icra ediyor?

ONUR, GÜÇ VE BİRLİK SEMBOLÜ

Haka dansı en yaygın bilinen tanımıyla 'Yeni Zelanda'nın yerlisi olan Maorilerin savaş dansı' olsa da, Yeni Zelanda kültüründe bundan çok daha fazlasını simgeliyor. Evet, çıkış noktasının savaş dansı olduğu doğru. Fakat bunun ötesinde, bir kabilenin onurunu, gücünü ve birliğini simgeliyor. Bir tür meydan okuma anlamına geliyor.

Bu açıdan törensel bir 'dans'; duyguların ortaklaşa ifade edildiği, konu ne olursa olsun birlik mesajı verilen bir ritüel. Bugün hem kutlamalarda hem cenazelerde icra edilebilmesinin sebebi de bu.

'TRAVMA İLE BAŞA ÇIKMA YOLU'

Haka uzmanı Te Kahuata Maxwell, Reuters ile söyleşisinde cenazelerde Haka yapılmasının travma ile başa çıkmanın bir yolu olduğunu söyledi. Maxwell, "Bu, Maorilerin ölümle başa çıkma, yas tutma, sevgiyi gösterme yöntemi. Haka, Maorilerin destek gösterme biçimi; onların yas tutmasının bir parçası" dedi.

ATALARINI ANLATAN ŞİİRLER

Maori kabileleri bu dansı geleneksel olarak bir savaş çağrısı için kullanıyordu. Savaşçılar, savaş alanında rakiplerini korkutmak için saldırgan yüz ifadelerine bürünüyor, gözlerini 'pörtletip' dillerini çıkarıyor, korkutucu sesler çıkararak silahlarını sallıyordu. Haka dansının bu dönemdeki bir diğer amacı da, kendi morallerini yükseltmekti: Savaş tanrısını, savaşı kazanmalarına yardım etmeye çağırıyorlardı. Savaş için yapılan bu Haka türüne, 'peruperu haka' deniyordu. Haka sırasında telaffuz edilen sözcükler de, o kabilenin atalarını ve tarihini anlatan şiirlerdi.

Zamanla silahlar bırakıldı, kadınlar da katıldı; Haka, Yeni Zelanda toplumunun kendini ifade etme yöntemlerinden biri haline geldi. Düğünler, mezuniyet törenleri, misafirlerin karşılanması, cenazeler, spor müsabakaları gibi hemen her toplumsal olayda icra edilir oldu.

MİSYONERLER YOK EDEMEDİ, İNGİLİZ PRENSİ'NE DE SERGİLENDİ

19'uncu yüzyılda adaya ayak basan Hıristiyan misyonerlerin Haka'yı yasaklama ve yerine ilahiler dayatma girişimi başarısız kılındı; İngiliz kraliyet ailesinin Yeni Zelanda'yı ilk ziyaret eden üyesi Prens Albert için 1869'da Wellington'da düzenlenen karşılama töreninde de Maoriler Haka yaptı.

HER OKULUN KENDİ HAKA DANSI VAR

Maoriler bugün Yeni Zelanda nüfusunun yüzde 20'sini oluştururken, Haka da ülke kültürünün en köklü geleneklerinden biri. 'Kapa haka' adı verilen, isteyen kişilerin kendi kendilerine biraraya geldiği gruplarca icra ediliyor. Gruplar kendi koreografilerini ve sözlerini hazırlayabiliyor. Okulların da hemen hepsinde Haka grupları var.

Ülkede iki yılda bir, Te Matatini adı verilen ulusal çapta bir Haka yarışması düzenleniyor. Yerel düzeyde ise her yıl onlarca yarışma var. Yeni Zelandalı spor takımları, 1889 yılından bu yana uluslararası maçlarına çıkmadan önce Haka dansı yapıyor. Bazı üniversitelerde ise Haka'nın psikolojik etkilerini araştıran bölümler var.  (Dış Haberler)

Yeni Zelanda'da beyazların üstünlüğünü savunan çetelere karşı 1970'lerde kurulan ancak sonradan uyuşturucu ticareti ile anılan Black Power (Siyahların Gücü) çetesi de bir Haka dansı sergiledi.