Diş hekimlerine yeterli kadro verilmiyor, ‘illegal’ klinikler açılıyor

Nur Kaplan

ANKARA- Sağlık Bakanlığı, bünyesinde ya da özelde çalışan sağlık çalışanlarına dair verilerin de yer aldığı ‘Sağlık İstatistik Yıllığı’nın 2021 bültenini açıkladı. Türkiye’de 2019 yılında 32 bin 935 olan diş hekimi sayısı 2020 yılında yüzde 5,7 artışla 34 bin 830’a çıktı. 2021 yılında ise diş hekimi sayısı bir önceki yıla göre daha yüksek oranda arttı. Yüzde 14,4 artış ile 2021 yılında toplam diş hekimi sayısı 39 bin 851 olarak kayıtlara geçti.

Diş hekimleri arasında yaşanan artışın bir başka boyutu ise kamu ve özel sektörde açığa çıktı. 2020 yılında 34 bin 830 diş hekiminin yüzde 46,94’ü devlet ile üniversite hastanelerinde çalışırken, yüzde 53,6’sı özel sektörde iş buldu. Bu oranlar 2021 yılına gelindiğinde ise değişti. 39 bin 851 diş hekiminin yüzde 41,79’u kamu, yüzde 58,16’sı ise özelde çalışıyor olarak kayıtlara geçti.

Diş hekimlerinin meslek örgütü temsilcilerine göre, fakültelerden her yıl mezun olan yüzlerce diş hekimi, Sağlık Bakanlığı’nda yeteri kadar kadro açılmayınca ve üniversitelerde çalışma imkânı bulamayınca özel kliniklerde çalışmak zorunda kalıyor.

‘TÜRKİYE’NİN EN ZEKİ VE PARLAK ÖĞRENCİLERİ BELİRSİZLİKLE MEZUN’

Türk Dişhekimleri Birliği Genel Başkanı Ahmet Tarık İşmen, Sağlık Bakanlığı’nın, bünyesine katabileceği diş hekimi sayısını Yükseköğretim Kurulu’na (YÖK) söylemesine karşın 10 bin 400 kişilik diş hekimliği kontenjanı açıldığını söyledi.

Sağlık Bakanlığı’na bağlı kurumlarda ve üniversitelerde çalışabilecek diş hekimi sayısının bin olduğunu, geri kalan 9 bin diş hekiminin serbest piyasada çalışmak zorunda kaldığını belirten İşmen, şöyle devam etti:

“Türkiye’nin en zeki ve parlak öğrencilerini işsiz bir şekilde ya da ne olacağı belirsiz halde mezun ediyorlar. Diş hekimliği diğer bölümlerden farkı ve pahalı bir eğitimdir. Hekimlere mezun olduktan sonra bir muayenehane açmak için stetoskop yeterken, diş hekimliği için 100 bin Euro yatırım gerekebilir. Ülkenin yüzde 40’a yakınının asgari ücretle geçindiğini düşünürsek, fazla talep olduğu için kamuda çalışan diş hekimlerinin iş yükünün yüksek olduğunu görebiliriz. MHRS sistemiyle de 15 dakikada bir randevu açılmak zorunda, özelde böyle bir şey yok. Diş hekimlerinin özelde günlük baktığı hasta sayısı 8-16 arasındadır.”

‘GERÇEKLİKLE ÖRTÜŞMEYEN KONTENJAN SORUNU’

Türkiye’nin gerçekliğiyle örtüşmeyen fakülte ve kontenjan sorunu olduğunu söyleyen İşmen, diş hekimliği bölümünün bu yıl 5 bin mezun verdiğini ifade ederek, “Yanlış planlama sonucunda yanlış bir üretim yapıyoruz. Pandemi sürecinde de bakanlık diş hekimi alımı yapmadı, iki yıllık süre içinde bin meslektaşımız istifa ederek ya da ayrılarak özele geçti. Kamunun aldığı sayı belli, üniversitenin aldığı kadro belli ama özelde böyle bir kontrol yok. Şu an 40 bine yakın olan diş hekimi sayısı 8 yıl sonra 95 bin olacak. Fakülte sayısı ve kontenjanlar sabit kalırsa bu sonuç ortaya çıkacak” dedi.

‘NEREDEYSE HER MAHALLEYE DİŞ HEKİMLİĞİ FAKÜLTESİ AÇILACAK’

Ankara Diş Hekimleri Odası Genel Sekreteri Gamze Burcu Gül, Sağlık Bakanlığı ve üniversite bünyesindeki diş hekimi sayısında nispeten ‘dengeli’ fakat özeldeki diş hekimi sayısında yüksek oranda artış olduğunu söyledi. Son 10 yıldır diş hekimliği fakülteleri ve öğrenci sayısında oldukça fazla artış olduğunu ifade eden Gül, şöyle devam etti:

“Nüfus artış hızından çok daha yüksek hızla fakülte sayısı artıyor. Neredeyse her mahalleye Diş Hekimliği Fakültesi açılacak. Son üç yıla baktığımızda Sağlık Bakanlığı’na bağlı çalışan sayısının neredeyse aynı sayıda arttığını görüyoruz. Şu an meslektaşlarımız Ağız ve Diş Sağlığı Merkezleri’nde korkunç iş yüküyle karşı karşıya. 15 dakikada bir randevu talep ediliyor, diş hekimliği uygulamalarının tamamına yakını girişimseldir. 15 dakikada işlem yok.”

‘SERMAYE SAHİPLERİ İLLEGAL KLİNİKLER AÇTI’

Sağlık Bakanlığı’nın açıkladığı rakamlarla, “diş hekimlerinin özele kaçışı” gibi bir durumun açığa çıktığını, fakat bunun altında “kamudaki istihdam sınırlılığının” yattığını vurgulayan Gül, “Bu kadar fazla mezun olan diş hekimi kamuda çalışma olanağı bulamıyor. Dolayısıyla çok fazla klinik açılıyor” dedi.

Çoğunlukla özel kliniklerin yeni mezunlar tarafından değil, ‘hekim dışı sermaye’ tarafından açıldığını ifade eden Gül sözlerini şöyle sürdürdü:

“Özel kliniklerin birçoğu diş hekimi kliniği gibi olsa da genç meslektaşlarımıza hekim dışı sermaye tarafından açtırılan klinikler var. Yani hekim olmayan kişiler ama parası olanlar kliniklerin sağlık tesisi olduğunu unutarak klinik açıyor. Yasal olarak bir açık yok gibi ama biz biliyoruz. Özellikle genç meslektaşlarımız, yeni mezun hekimler bu şekilde kullanılıyor. 20’li yaşlarında bir hekim düşünün. O çocuk orada kimlerin çalıştığını kontrol edemeyebilir. Genç arkadaşların üzerine bazı cihazlar alınıyor, borcun içine giriyorlar. ‘Özelde çalışma çok artmış’ deniyor ama pandemi ve insanların kamuda hizmet alamamasını fırsat bilen bir takım sermaye sahipleri illegal klinikler açtılar.”