YAZARLAR

Yılın futbolcusu Elvis Nkam

Nâzım büyük insanlık için “kırkında ölür” diyordu. Nkam otuzunu göremedi. Depremde yıkılan çürük binaları yapanlar ve onlara onay verenlerse yardım şovuyla göz boyadıktan sonra hayatına devam ediyor.

Kahramanmaraş merkezli 6 Şubat depremlerinde hayatını kaybedenler arasında bir Kamerunlu da vardı. Malatya Büyükşehir Belediyespor forması giyen 29 yaşındaki Elvis Nkam Teneng, Kamerun Ampute Futbol Milli Takımı’nın kaptanı ve en büyük yıldızıydı…

BÜYÜK FUTBOL

Nâzım Hikmet’in Büyük İnsanlık şiirini hatırlayanlar vardır:

Büyük insanlık gemide güverte yolcusu
tirende üçüncü mevki
şosede yayan
büyük insanlık.
Büyük insanlık sekizinde işe gider
yirmisinde evlenir
kırkında ölür
büyük insanlık.

Ekmek büyük insanlıktan başka herkese yeter
pirinç de öyle
şeker de öyle
kumaş da öyle
kitap da öyle
büyük insanlıktan başka herkese yeter.

Büyük insanlığın toprağında gölge yok
sokağında fener
penceresinde cam
ama umudu var büyük insanlığın
umutsuz yaşanmıyor.

Bugün tıpkı büyük insanlık gibi bir de “büyük futbol” var. Alt liglerde, sokaklarda, okul bahçelerinde, toprak sahalarda yarı profesyoneller, amatörler, kadınlar, gençler, çocuklar ve engelliler tarafından bazen karın tokluğuna, bazen keyfine oynanmaya devam ediyor.

Milyonlar kazanan yıldızların, bahis reklamlarının, dev yayın ihalelerinin, havalı menajerlerin, imza törenlerinde poz kesen başkan ve siyasetçilerin havada uçuştuğu “küçük futbol”, onun yanında lafügüzaf. Oyunu istilacılara rağmen hâlâ sevebiliyorsak, sebebi büyük futbol.

CAMPUTEE de büyük futbolun sayısız paydaşından biri. UEFA, FIFA gibi bilinen bir sözcük değil. Kamerun Ampute Futbol Federasyonu’nun ve Milli Takımı’nın kısaltması. O takımın en değerli parçası bugün hayatta olabilirdi.

Elvis Nkam, Malatya Büyükşehir Belediyespor formasıyla...

İNATÇI ASLAN

Elvis Nkam Teneng 3 Ağustos 1993’te Kamerun’un Bamenda şehrine bağlı bir köyde dünyaya geldiğinde ülke futbolu altın çağını yaşıyordu. 1982’de ilk kez Dünya Kupası’na katılan İnatçı Aslanlar, 1990’da Roger Milla öncülüğünde çeyrek final görüp kıtanın saygın ekiplerinden birine dönüştü. Sonrasında turnuvanın gediklisi haline geldiler.

Elvis de küçük yaştan itibaren futbola meraklıydı. Dört Dünya Kupası’nda oynayan Samuel Eto’o’nun efsaneleştiği Barcelona’ya özel bir ilgisi ve sevgisi vardı.

Nkam çok sevdiği Barcelona’nın formasıyla...

Sonra araya hayat girdi. Sekiz yaşındayken sol bacağında enfeksiyon oluştu. Teşhis gecikti. Önce köyde, sonra şehirde çare bulunamadı. Uzun sürecin sonunda bacakta kötü huylu tümör tespit edildi. Doktorlar Elvis 11 yaşındayken ampütasyon kararı verdi.

Küçük futbolun aksine, büyük futbol sakatlanan oyuncunun sözleşmesini feshedip sahanın dışına atmaz. Ayağına top verip ayağa kaldırır. Elvis’e de öyle yaptı. Ergenlik dönemini koltuk değneği kullanımında ustalaşıp vücudunu güçlendirerek geçirdi. Halihazırda becerikli olan sağ ayağını mükemmelleştirdi. Bir yandan da tarlada çalışıyor, babasına yardım ediyordu.

Gelgelelim ülkede ampute futbol amatör bile sayılamayacak, dağınık bir yapıda oynanıyordu ve düzenli bir lig yoktu. 2021’le birlikte bu adım atılsa da oyuncular için maddi anlamda değişen bir şey olmadı.

Elvis Nkam hakkında bilgi almak için Kamerun Ampute Milli Takımı Menajeri ve Afrika Ampute Futbol Konfederasyonu Medya Direktörü Ngala Maimo Wajiri ile görüştüm. Wajiri, “Kamerunlu ampute futbolcular ücret almıyor” diyor.

Wajiri 2019’da bir milli maç öncesi Nkam’la tokalaşırken...

LİGİN EN İYİSİ

Ücret almamak Elvis’i spor aşkından vazgeçirmedi. Bir yandan “powerlifting” adlı, halter benzeri branşta paralimpik atlet olarak ulusal turnuvalara katıldı. Diğer yandan futbol sahasındaki gelişimini sürdürdü. Kendine has gösterişli oyun tarzı sebebiyle “Vishow” lakabını aldı.

Ligin ilk sezonunda Abakwa Boys Amputee FC şampiyonluğa ulaştı. Takımın kaptanı Elvis hem asist kralı oldu hem de gol krallığında ikinci sırayı aldı. Ligin en değerli oyuncusu seçildi. 2021 yılında zirveye çıkmıştı.

Karakteriyse aynıydı. Medya Direktörü Wajiri oyuncuyu, “Sakin, yumuşak başlı, çalışkan, yardımsever ve çok yetenekli” sözleriyle tanımlıyor. Yardımseverliği meşhurdu. Takım arkadaşlarına kendi bahçelerinden meyve getirir, yüzler düştüğünde havayı yumuşatacak bir espri bulurdu.

En somut katkısı ise ampute futbolun temellerinden olan değnek kullanımındaki ustalığını arkadaşlarına öğretmesiydi. Bacağını çoğu isimden daha genç yaşta kaybettiği için daha tecrübeliydi. Çocukluk arkadaşı Bukwareh Lawrence bir kaza sonrası aynı süreci yaşarken yeni hayatına alışmasına hem pratik hem de moral açıdan büyük yardımı dokunmuştu. Sonrasında takım arkadaşı da olacaklardı.

Elvis Nkam şampiyonluk sezonundaki müthiş formundan dolayı Aralık 2021’de, Afrika’nın en iyi ampute futbolcusuna verilen MAI-SKILLS Ödülleri’nde üçüncülüğe layık görüldü.

Nkam tarlada çalışırken...
500 DOLARA TÜRKİYE HAYALİ

Yerel lig maaş vermese de görece düzenli idman şansı veriyor, bu sayede uluslararası seviyede rekabet imkanı yaklaşıyordu.

Tanzanya’daki Afrika Ampute Uluslar Kupası’na katılan Kamerun burada elde ettiği dereceyle 2022’de Türkiye’de oynanacak Ampute Dünya Kupası’na katılmanın kıyısından döndü. En büyük vitrine çıkamasalar da elemelerdeki performansları dikkat çekiciydi. Ev sahibi Türkiye’nin kazandığı turnuvadan iki ay sonra, Aralık 2022’de Elvis Nkam soluğu Malatya’da aldı.

Transfer Kamerun basınında, “kârlı bir sözleşme” olarak geçiyordu. Yanlış anlaşılmasın. Wajiri’nin verdiği bilgiye göre, Elvis Malatya’da ayda 500 dolar civarı kazanıyordu. Ailesini ve memleketini 15 bin lira maaş için bırakıp gelmişti.

Memlekette kalan nişanlısı ve iki yaşındaki kızına para gönderiyor, ekipmana ihtiyaç duyan takım arkadaşlarına yardımcı oluyordu. Türkiye’ye çabuk alıştı. İkinci maçında ilk golünü attı. Oyuncunun kalitesinden ve karakterinden çok memnun olan Malatyalı yöneticiler, Elvis’e Türkiye’ye gelecek başka vatandaşı olup olmadığını soruyordu.

Kamerun Ampute Futbol Milli Takımı Teknik Direktörü Donald Mankwa, kaptanıyla vedalaşıyor.
DEPREM VE SONRASI

Hepsi iki ay sürdü. Elvis Nkam 5 Şubat’ı 6 Şubat’a bağlayan gece İranlı takım arkadaşları Mehdi Sedavi, Hamid Matrudi, Muhammed Rıza Mir Ahmedi ile birlikte Malatya’daki Kırçuval Otel’de kalıyordu. Depremle birlikte yıkılan binada dört oyuncu da hayatını kaybetti.

14-15 Şubat’ta cenazeyi Bamenda’da teslim alan kafilede Wajiri de vardı. “Hem ben hem de ailesi, dostları ve bütün Kamerun için çok üzücü bir olay” diyor.

Yaşananlar sonrası Liverpool forması giyen Joël Matip gibi Kamerunlu yıldızlar Elvis için taziye mesajları paylaştı. Kamerun ampute futbol camiası bir aylık yas ilan etti. Wajiri Kamerun Ampute Milli Takımı’nın ve kulüplerin birçok maçtan önce Elvis anısına saygı duruşunda bulunduğunu anlatıyor.

Öte yandan Malatya Büyükşehir Belediyespor’un 1.800 dolar yardım sözü verdiğini ancak bildiği kadarıyla bu paranın henüz aileye ulaşmadığını ifade ediyor.

Wajiri, “Elvis’in nişanlısı ve çiftin bugün üç yaşına gelen kızları maddi açıdan zor durumda. Sözleşmesinde sigortası yoktu ancak ailesi ve kızı daha iyi bir hayatı ve makul bir tazminatı hak ediyor. Türkiye hükümetinden veya Türk yetkililerden böyle bir adım gelmesi harika olur” diyor.

Kamerun Ampute Futbol Federasyonu’nun resmi Facebook hesabındaki 23 Mayıs 2023 tarihli Yeditepe-Trabzonspor maçı ilanı.

Bu arada ucuz emek cenneti Türkiye, sunduğu profesyonel sözleşmeler sayesinde Kamerunlu ampute futbolcular için cazibe merkezi olmayı sürdürüyor. Hatta Kamerun Ampute Futbol Federasyonu’nun resmi hesabında, kendi oyuncularının forma giyeceği Türkiye ligi maçlarının ilanlarını görmek mümkün.

O ÇOCUKLAR BÜYÜYECEK

Depremin üzerinden bir yıl geçti.

Malatya Valiliği bu hafta başındaki anma ve törenlere yasak getirdi. Halk yasağa rağmen sessiz yürüyüş düzenleyerek kaybettiklerini andı. Depremden etkilenen her kent gibi burada da yaralar sarılmış değil.

Yakınları ve takım arkadaşları, Elvis’in mezarının başında...

Nâzım büyük insanlık için “kırkında ölür” diyordu. Büyük futbolcu Elvis Nkam otuzunu göremedi. Yıkılan binaları yapan ve çürük yapılara onay için hatırlı dostlarını kullanan kimi kodamanlar, yardım kampanyası şovlarıyla göz boyadıktan sonra profesyonel futbol kulüplerinde yöneticiliği sürdürüyor. İçlerinden bazıları, yıkılanların yerine dikilecek inşaatların ihalesini çoktan kaptı.

6 Şubat depremlerinde aralarında onlarca amatör, profesyonel, çocuk, genç, kadın ve erkek sporcunun da bulunduğu en az 53 bin kişi hayatını kaybetti. Şu ana kadar açılıp devam eden davalarda 461 sanık, 55 şüpheli ve 134 tutuklu var. Kamu görevlileri hiçbir dosyada ‘sanık’ sıfatıyla geçmiyor. İktidar ve muhalefet partileri 31 Mart 2024’teki yerel seçimlerde aynı görevlilerin birçoğunu yeniden aday gösterecek.

Deprem yüzlerce yeni ampute futbolcu adayı yarattı. Futbol topu çocukların fiziksel ve ruhsal yaralarını sarmaya yardım etmeyi sürdürecek. Sonra gün gelecek, bizim gönderemediğimiz yöneticileri o çocuklar kovacak. Umutsuz yaşanmıyor…


Suat Başar Çağlan Kimdir?

1984 yılında Bornova’da doğdu. Balıkesir Fen Lisesi’ni ve Galatasaray Üniversitesi Felsefe Bölümünü bitirdi. 2010 yılında Ege Üniversitesi Sanat Tarihi Bizans Sanatı programında yüksek lisansını tamamladı. 2007 yılından beri İngilizce ve Fransızca dillerinden serbest çevirmenlik yapıyor. George Bernard Shaw, Alain Robbe-Grillet, C. L. R. James, Saadat Hasan Manto gibi yazarların eserlerini Türkçe’ye çevirdi; edebiyat, sanat ve felsefe alanındaki yazı ve tercümeleri çeşitli dergilerde yayınlandı. Gazete Duvar’da başladığı futbol yazılarına farklı mecralarda devam ediyor. Karşıyaka’da yaşıyor.