DUVAR - İşçilerin düşük ücret, esnaf-kurye modeli ve sendikal örgütlenme haklarının tanınmamasına karşı başlattığı mücadele, bakanlığı harekete geçirdi. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı’na bağlı Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu’nun (BTK), esnaf-kurye modelinin sınırlandırılması için çalışma başlattı.

Online sipariş işkolunda çalışan kuryelerin ve depo işçilerinin üyesi olduğu TÜMTİS, söz konusu adımı, 'olumlu bir adım ancak yetersiz' olarak nitelendirdi. Sendikanın konuya ilişkin açıklaması şöyle:

İŞKOLUNDA ESNEK ÇALIŞMA YAYGINLAŞTI

"Ülkemizi de etkisi altına alan Covid-19 pandemisi sürecinde e-ticaret hacmi artış göstermiştir. E-ticarette son yıllarda yaşanan gelişmelere bağlı olarak Taşımacılık işkolumuzdaki rekabet artmış, işletmelerin taşıma maliyetlerini ucuza getirme arayışı ve her geçen gün katlanarak artan işsizlik nedeniyle esnek ve güvencesiz çalışma modelleri yaygın hale gelmiştir.

KADROLU ÇALIŞTIRMA ZORUNLULUĞU SADECE YÜZDE 10

Bu dönemde, firmalara esnaf kurye çalıştırma serbestisi getirilmiş, bu firmalara yüzde 10 kadrolu çalıştırma şartı konulmuştu. Diğer bir deyişle, Türkiye’de kayıtlı 200 bin motokurye işçisinin yüzde 10’u şirket bünyesinde çalışırken kalan yüzde 90’ını kendi hesabına çalışanlardan yani esnaf kuryelerden oluşmaktaydı. 

900 BİNİ AŞKIN KURYE VAR

Öte yandan motokurye derneklerine göre ise kayıtdışı çalışanlarla birlikte 900 bini aşkın kuryenin olduğu bilinmektedir.

Esnaf Kurye sistemiyle kârını katlayarak arttıran patronlar, aynı zamanda bu sistem sayesinde işçileri iş güvencesi, sigorta, sendika ve diğer sosyal haklardan mahrum bir şekilde çalıştırma olanağını da elde etmiş oluyorlar. Kendi hesabına çalışan esnaf görüntüsü verildiği için sendikal haklardan yararlanamayan kuryeler, bir sendikaya da üye olamıyorlar. 

Sendikamız, kargo emeğinin eğretileşmesi anlamına gelen aynı zamanda sendikasızlaştırmanın bir aracı olan esnaf kurye sisteminin sakıncalarına dikkat çekmiş ilgili mercileri tedbir alması için defaten çağrı yapmıştır. Nitekim bu modele ilişkin yaptığı alan araştırmasının sonuçlarını, 'Kargo Taşımacılığında Kendi Hesabına Çalışma Aldatmacası Esnaf Kurye Modeli' adlı bir yayında toplamış ve geçtiğimiz yıl kamuoyu ile paylaşmıştır.

“Aracını al gel, kendi işinin patronu ol” gibi sloganlarla cazip gösterilmeye çalışılan bu sistemin aslında işçilerin hak ve hukukunu ortadan kaldıran bir sistem olduğunu gözler önüne sermiştir.

TAZMİNAT YOK, SİGORTA YOK, İZİN YOK

İşçilik haklarını ortadan kaldıran bu sistemde, kıdem tazminatı, ihbar tazminatı ve çalışarak emekli olma hakkının bulunmayışının; İşçinin ve çocuklarının sağlık sigortası, senelik izin hakkı, bayram tatili, hafta tatilinin olmayışının çalışanlar aleyhine kayıplar doğurduğunu belgelemiştir.

Esnaf kurye sorunu bir tespit olmanın da ötesinde bir talebe dönüşmüş, Trendyol, Yemeksepeti, Hepsijet ve Scotty işçilerinin mücadelesinde somut bir şekilde dile getirilmiştir.

İşçilerin mücadelesi sonucunda BTK’nın esnaf kurye sınırlamasını genişleteceği yönünde attığı adım olumludur ancak talepleri karşılamaya yetmemektedir.

ESNAF KURYE MODELİ TÜMDEN KALDIRILMALI

Esnaf kurye modeli tüm sonuçlarıyla birlikte ortadan kaldırılmalı, bu modelle çalışan işçilerin tamamı kadroya geçirilmeli ve işçilik hakları, sendikalı olma haklarına ilişkin yasal garanti verilmelidir.

Taşeronlaşmanın, esnek ve güvencesiz çalışmanın ve sendikasızlaştırmanın bir aracı olan esnaf kurye sistemi bütünüyle yasaklanmalı; ‘Kendi hesabına çalışma’ aldatmacasına son verilmelidir." (EKONOMİ SERVİSİ)