TEMA Vakfı: Madenciliğe kapalı koruma alanları belirlensin

DUVAR - Türkiye’de 24 ilde yaklaşık 20 bin maden ruhsatı bulunuyor. Bu alanların içinde ormanlar, meralar, tarım alanları da var, korunan alanlar da. TEMA Vakfı Yönetim Kurulu Başkanı Deniz Ataç, Türkiye’de mevzuatın korunan alanlar dahil nitelik gözetmeksizin her yerde madenciliğe izin verdiğini belirterek doğal varlıkların korunması için madenciliğe kapalı alanların kanunlarla belirlenmesini önerdi.

TEMA Vakfı bugün yaptığı basın toplantısında ‘Kanun korumazsa maden yaşatmaz’ kampanyasını başlattığını duyurdu. Toplantıda konuşan TEMA Vakfı Yönetim Kurulu Başkanı Deniz Ataç mevzuatın, Türkiye’nin doğal varlıkları, gıda güvenliğini ve kültürel değerleri korumaya yetmediğini vurgulayarak “Madencilik çalışmalarına yönetmelikler ve ilke kararları ile kısıtlamalar getirilmeye çalışılsa da, kolayca değiştirilebilen bu düzenlemeler doğayı ve insan sağlığını güvencesiz ve korumasız bırakmaktadır. Madencilik çalışmaları, binlerce yılda oluşan üst toprağın, geliştiği ana kayadan bağlantısının koparılması, işletme sırasında kullanılan yoğun su tüketimi ve neden olduğu kimyasal kirlilik ile bulunduğu bölgede kalıcı sağlık sorunları, sosyo-ekonomik ve kültürel yaşamda olumsuz etkiler bırakmaktadır” diye konuştu. Madencilik faaliyetlerinin neden olduğu bu tehditlerin önlenmesinin ormanların, korunan alanların, verimli tarım ve mera arazilerinin, içme suyu havzalarının, yerel kültürün ve yerleşim bölgelerinin madenciliğin zararlarından korunmasıyla mümkün olacağını belirten Ataç özetle şöyle konuştu:

“Birleşmiş Milletler Çevre Ajansı (UNEP) tarafından belirtildiği ve birçok ülke tarafından da uygulandığı gibi madenciliğe kapalı alanları kanunlarla belirleyip, belirlenen bu alanlarda arama faaliyetleri de dahil herhangi bir madencilik çalışmasına izin vermemek, doğal varlıkları, biyolojik zenginliği, yaban hayatını, tarım ve mera alanlarını, kıyıları ve içme suyu havzalarını madencilik faaliyetlerinden korumanın tek yoludur. Kanun korumazsa maden yaşatmaz.”

‘MADENCİLİĞE KAPATILSIN’

TEMA Vakfı bir de doğal tehdit eden madencilik faaliyetlerine karşı “Madenciliğe Kapalı Alanlar Politika Belgesi” hazırladı ve madenciliğe kapalı alanların kanunlarla belirlenmesini önerdi. Belgede ekosistemin sürdürülebilirliği, biyolojik çeşitlilik, yaban hayatının devamlılığı, içilebilir su ile güvenli gıdaya ulaşabilmesi için şu alanların madencilik faaliyetlerine kapatılması gerektiği vurgulanıyor:

● Orman amenajman planlarında ana işletme amacı; doğa koruma, erozyonu önleme, iklimi koruma, su üretimi, toplum sağlığı, estetik, ekoturizm ve rekreasyon, ulusal savunma ve bilimsel işlevleri yerine getirme olarak belirlenmiş orman alanları,

● Korunan alanların tümü,

● Bilimsel çalışmalarla belirlenmiş önemli doğa, kuş ve bitki alanları gibi potansiyel korunan alanlar (Koruma statüsü kazandırılarak)
● Tarım alanları;
- 5403 Sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanununa istinaden; mutlak tarım arazileri, özel ürün arazileri, dikili tarım arazileri ile büyük ovalar,
- 4342 Sayılı Mera Kanunu kapsamında belirlenmiş endemik veya nadir bulunan lokal yayılışa sahip türler ile yaygın yayılışlı olmakla birlikte lokal coğrafi ırkların bulunduğu mera/otlak, çayır, yaylak ve kışlak alanları,
- 3573 Sayılı Zeytin Kanunu ile sınırları çizilen zeytin alanları,

● Tüm koruma mesafeleri ile içme suyu havzaları,

● Sulak alanlar (Ramsar Alanları, ulusal ve mahalli öneme haiz sulak alanlar),

● Kıyı alanları ve deniz koruma alanları (Deniz çayırlarının ve kumul alanlarına koruma statüsü kazandırılarak),

● Bilimsel çalışmalarla belirlenmiş Önemli Doğa, Kuş ve Bitki Alanları gibi Potansiyel Korunan Alanlar (Koruma statüsü kazandırılarak)”
On binlerce ruhsatlı alan

TEMA Vakfı, 2019 yılında Türkiye’de 24 ilde yaklaşık 20 bin maden ruhsatının bulunduğunu ortaya koymuştu. Maden ruhsatlarının dağılımını gösteren harita çalışmaları sonucunda 24 ilde (Çanakkale, Balıkesir, Muğla, Tekirdağ, Kırklareli, Afyonkarahisar, Kütahya, Uşak, Zonguldak, Bartın, Eskişehir, Karaman, Kahramanmaraş, Erzincan, Dersim, Ordu, Tokat, Artvin, Erzurum, Bayburt, Şırnak, Siirt, Batman ve Sivas) yaklaşık 20 bin maden ruhsatının bulunduğunu tespit edilmişti. Ruhsatların; ormanlar, korunan alanlar, tarım ve mera alanları ve kültür varlıkları ile ilişkisini inceleyen çalışmaların sonuçlarına göre illerin ortalama ruhsatlılık oranının yüzde 63 olduğu görülmüştü.