Narkolog yayında: Türkiye'de uyuşturucu kullanımı ne durumda?

Osman Çaklı

DUVAR - Emniyet Genel Müdürlüğü Narkotik Suçlarla Mücadele Daire Başkanlığı'nın "2022 Narkolog Raporu" yayınladı. Rapor 2021 yılında 27 bin 779 "bağımlı", "kullanıcı" ve "gözaltına alınan şüpheli" analizini içeriyor. 81 ilde uyuşturucu suçlarından gözaltına alınan şüphelilerin gönüllülük esasına dayalı yürütülen çalışma; uyuşturucuyla sosyo-ekonomik ortam ile eğitim, erişim ve uyuşturucuya başlama yaşı gibi pek çok soru hakkında bilgi veriyor. Rapor Türkiye'de uyuşturucu kullanımı ve yarattığı sorunlar hakkında detaylı bilgi veriyor.

ERKEKLERİN YÜZDE 95.1'İ EN AZ 1 KEZ UYUŞTURUCU KULLANDI

Uyuşturucu madde kullanımı aile, arkadaş, iş ortamında problemler yaşanmasına neden olabiliyor. Sosyal ortamdan dışlanma gibi sorunlarla birlikte madde yoksunluğu ölümlerle de sonuçlanıyor. Uyuşturucu madde kullanımını engellemek adına 2021 yılında yapılan operasyonlarda Türkiye genelinde 264 bin 202 kişi gözaltına alındı. Sonuç odaklı uygulamaların yanı sıra sorunun nedenini anlamak üzere Emniyet tarafından düzenli rapor hazırlanıyor. Bu sene için yayınlanan raporda en dikkat çeken bilgi, ankete katılan kadın ve erkeklerin madde kullanımına dair verilen oransal uçurum. Çalışmanın cinsiyet dağılımına bakıldığında erkeklerin yüzde 95,1 kadınların ise yüzde 4,9 hayatında en az bir kere uyuşturucu kullandı.

EĞİTİM SEVİYESİ DÜŞTÜKCE MADDE KULLANIMI ARTIYOR

Madde kullanımında eğitim durumuna bakılınca 2020 yılında yüzde 25,5 olan lise ve üzeri öğrenim düzeyi, 2021 yılında yüzde 26,6'ya yükseldi. Ancak, TÜİK verilerinden hareketle, lise altı öğrenim düzeyinin yüzde 61,6 olduğu hatırlatılarak bu oranın raporda yüzde 73,4 olduğuna dikkat çekiliyor. Narkolog'da, Türkiye genelinde lise altı öğrenim düzeyine sahip kişi yüzdesinden çok daha fazla oranın olduğu ortaya çıkıyor. Raporda paylaşılan tabloya göre eğitim seviyesi düştükçe uyuşturucu kullanımı artıyor. Ayrıca kullanıcıların yüzde 86,7'si ailesinin yanında yaşadığını kaydediyor.

İLK UYUŞTURUCU DENEYİMİ ESRAR

Aile içi şiddet durumu bilinen ya da yaygın olarak tahmin edilenin aksine uyuşturucuya başlamada güçlü bir etken olarak ortaya çıkmıyor. Rapora katılanların yüzde 27,6'i "Aile içi şiddet var mı?" sorusuna "hiç" cevabını verdi. Şiddetin "nadiren" olduğunu söyleyen yüzde 31,2, "ara sıra" olduğunu söyleyenler ise yüzde 28,1'lik kısmı oluşturdu. Şiddetin sürekli olduğunu ifade edenler yüzde 1,3 olarak kayda geçti. Rapora göre ilk denenen uyuşturucu madde yüzde 73,7 ile esrar oldu.

UYUŞTURUCU TEMİNİ BÜYÜK ORANDA ARKADAŞ ÇEVRESİNDEN

İlk defa uyuşturucu kullanacak kişilerin temin için başvurdukları ilk adresin arkadaş ortamı olduğu belirtiliyor. Ayrıca uyuşturucuyu genellikle kişilerin kendi evlerinde kullandığı belirtilen raporda, aile fertlerinin ya göz yumduğu ya farkında olmadığı ya da birlikte kullandığı düşünülüyor. Bu durum ise uyuşturucu kullananların büyük oranda aileleriyle beraber yaşamasına dayandırılıyor. Merak, uyuşturucu kullanımında ön plana çıkan en büyük etken. Ayrıcı kullanıcıların çoğunluğu bağımlı olmadığını düşünüyor.

MADDE KULLANIMINDA PROFİL ANALİZİ

Raporda ele alınan metamfetamin, eroin ve bonzai maddelerine dair bilgiler raporun genel hatlarıyla paralellik gösteriyor. Fakat metamfetamin örneğinde iş durumuna göre meslek dağılımı ele alındığında yüzde 13,2 ile en çok kullananların işçiler olduğu göze çarpıyor. Metamfetamin kullananların yarısından çoğu da düzenli bir işte çalışanlar olarak gözleniyor. Metamfetamin kullanıcısı kişilerin profiliyle ilgili paylaşılan bilgide, diğer madde kullanıcılarına göre metamfetamin kullanan kadın oranının yüksek olduğu görülüyor. Ayrıca bu gruptaki insanların maddeyi kullanmaya başlama yaşı da diğer gruplardakine göre daha yüksek.

Eroin kullanımında yapılan analize göre bekarların potansiyel hedefe olduğu belirtilen raporda, kullanıcıların başlama nedeni arasında "kişisel sorunlar" olduğu belirtilirken "arkadaş ısrarı" da nedenler arasında. Bu grupta madde kullanımında, diğer maddelerden farklı olarak "metruk yerlerin" ve "arkadaş evinin" en çok tercih edilen yerler arasında olması dikkat çekiyor. Ayrıca madde temini için fazla para gerekmesi nedeniyle, bu maddeyi kullananlarda hırsızlık ve yağma gibi suçlara eğilimin olduğu belirtiliyor. Benzer durum bonzai için de geçerli. Bu grupta da kendini işçi olarak tanımlayan kişilerin oransal çokluğu dikkat çekiyor.