Kara Panterler: İktidar halka!

DUVAR - Cezayirli bir siyahi olan Franz Fanon, “biz siyahi topluluklar nasıl özgür olabiliriz” sorusunu siyahilere sorduran, sömürgelerde yaşayan, emekleri, hayatları, yaşama dair neleri varsa sömürülen siyahi halkın “devrim yapana kadar insan olamayacaklarını” söyleyendi aynı zamanda. Fanon’un “Yeryüzünün Lanetlileri” adlı kitabı bugün bile hakkı gasp edilen, emeği, toprağı sömürülen halklar için çok şey söylüyor.

Genç Huey Newton da Fanon’un etkisini üzerinde hisseden isimlerdendi. Öğretmenleri Amerika’nın ne kadar özgürlükçü olduğundan bahsederlerdi kendisi okul sıralarındayken ancak o kendi yaşamıyla okulda anlatılanlar arasındaki çelişkiyi çok erken yaşlarda gözlemleyebiliyordu. Huey için “bir kitap okudum hayatım değişti” cümlesinin karşılığı, “Yeryüzünün Lanetlileri” olmuştu. Huey Newton “Özsavunma için Kara Panter Partisi”nin kurucularındandı.

Terry Cannon’un “Kara Panter Partisinin Hikâyesi ‘Tüm İktidar Halka’” adlı kitabı siyahilerin mücadelesinin önemli aşamalarından birisi olan Kara Panter Partisi’nin kuruluşu, mücadelesi, talepleri ve başardıkları hakkında bir kitap. Partinin politikası etkilenilen isimler, bedenlerini ortaya koyarak ölümüne direnmeleri ve bu mücadelenin siyahilerin özgürlük mücadelesine kattıkları kitap boyunca etkili bir dil ile anlatılıyor. Amerika’da 68 hareketinin önemli isimlerinden birisi olan Cannon, olaylara sömürülenin tarafından bakarak, çekilen acıları, siyahilere uygulanan ayrımcı politikaları, polis şiddetini ve haklılığı içeriden bir bakışla gözler önüne seriyor.

HUEY NEWTON'UN ETKİLENME ALANLARI

Partinin kurucularından Huey Newton, siyahilerin yaşadıklarına birebir tanık olduğu bir ortamda büyümüştü. “Onları, köşede durdukları için polis tarafından tutuklanırken izledi; çelik bir bant gibi siyahi toplumun insanlarını kuşatan, işlerinden, evlerinden ve güçten düşüren kanunları gördü. Siyah ulusu kuşatan beyaz güç terörünü hissediyordu” diyor Cannon. Böyle bir ortamda büyüyen Huey, yukarıda bahsettiğimiz gibi özellikle Fanon’un fikirlerinden etkilenmişti. Ayrıca 20. yüzyılın en önemli siyahi liderlerinden birisi olan Malcolm X’in fikirlerinin de Huey üzerinde etkili olduğunu görüyoruz.

Gençliğinde tüm beyazları düşman olarak gören Malcolm X, sonrasında kendisiyle siyahilerin hakları için mücadele eden beyaz insanlarla tanıştı ve artık düşmanlarının tüm beyazlar olmadığını, bazı zengin beyazların düşmanları olduğunu söylüyordu. Onun beyaz karşıtlığından çok sömürgeci karşıtı bir vizyona sahip olmasının, Kara Panter Partisi’nin fikirlerinin oluşumunda önemli olduğunu görüyoruz. Çünkü bu partinin genel bakış açısında anti-faşizm oldukça önemli bir yer tutuyor. Kim olursa olsun direnenlerin kimliği değil, mücadelesi ön planda tutuluyor. Huey, böyle bir ortamda beslendiği bu fikirlerle arkadaşı Boby Seale ile “Özsavunma için Kara Panter” olarak adlandırdıkları partilerinin ilk adımını atıyor.

NEDEN KARA PANTER? 

Partinin isminin kara panter olmasının da bir nedeni var ve bu aslında bu örgütün bakışını da ortaya koyuyor. “Panterin doğası gereği hiç saldırmadığı ama biri ona saldırırsa ya da köşeye sıkıştırırsa saldırganı kesinlikle, adamakıllı tamamen yok edeceği” yanıtını veriyorlar, neden kara panter sorusuna. Kara Panterler silahlı bir örgüt ama hiçbir zaman durup dururken silaha davranmak gibi bir dertleri yok. Ancak haksızlığa uğradıklarında güçlü durmak için silaha ihtiyaçları var. Parti programında, istihdam, barınma, siyahi halkın kendi gerçeklerini öğrenebilecekleri eğitim, askerlik muafiyeti, polis barbarlığına son, eşit yargılanma, sadece zenginleri değil fakirleri de koruyan yasalar gibi taleplerle karşılaşıyoruz. Özellikle partinin askerliğe bakışını biraz açmak gerek çünkü askerlik muafiyeti talebi beyazları, özellikle Vietnam Savaşı’nı yaşamış beyazların pişmanlığını da göz önünde tutularak onları da içine alan bir şekilde yapılıyor. Ve böylece parti aslında Amerika’nın dünyada ezmeye çalıştığı tüm ulusların haklarını talep eden bir boyuta geçiyor.

Çünkü kendi deyimleriyle; “Kara panterler kendilerini (ve kendi insanlarını) 3'üncü dünyanın; Afrika’nın, Asya’nın ve Latin Amerika’nın; Amerika’nın kontrol etmek için savaştığı dünyanın parçası olarak kabul ediyorlar.” Ayrıca onlara göre, “Amerika’nın siyah gettolarında, polis, Vietnam’ı işgal eden Amerikan ordusu gibi işgalci bir orduydu.” Partinin çizgisinin böylece her yerde sömürülenleri kapsayıcı bir duruma taşındığını görüyoruz. Böylece, siyahilerin hakları için ortaya çıkan “Kara Panterler” artık tüm dünyanın sömürülenleri için bir sese dönüşüyor.

Kara Panter Partisi'nin Hikâyesi - Tüm İktidar Halka, Terry Cannon, çev: Esra Karaoğullarından, 96 syf., Edebi Şeyler, 2018.

SİYAHİLERİN VARLIK SAVAŞI 

Kara Panterler ayrıca siyahilerin varlıklarının, kendi benliklerinin tanınmasını istiyorlardı. Her sabah Amerika’ya bağlılık yemini edilirken neden “sokakta domuz gibi vurulup öldürülen zencilere bağlılık yemini edilmesin” sorusu da bunun yansımalarından sadece birisi. Okulda, fabrikada, sokakta her türlü hakkı gasp edilen bir halktan söz ediliyordu ki bu halkın öncelikle kendi varlığının tanınmasına ihtiyacı vardı.

'BEYAZ İNSANLARDAN NEFRET ETMİYORUZ'

Kara Panterler örgütünün en önemli yanı tüm sömürülmeye, ötekileştirilmeye, polis şiddetine maruz kalmaya karşı ırkçılığa yaklaşan bir politika gütmemeleriydi belki de. Bu konuda kendilerini damgalamaya çalışanlar olsa da Huey’in cevabı aslında her şeyi açıklıyor. Huey tutuklanıyor ve bir gazeteci ona beyazlar hakkında ne düşündüğünü soruyor: “beyaz insanlardan nefret etmiyoruz. Zalim insanlardan nefret ediyoruz.” Bu cevabın da gösterdiği gibi Kara Panterler sadece siyahilerin hakları için değil dünyanın tüm sömürgeleştirilmiş halkları için direniyorlar.

Böylece bu mücadele dünyanın tüm zalimlerine karşı anlamına geliyor. Çünkü Huey’in zalimden kastı; “Zalimler, insanların emeğini alır ve kendi yararlarına kullanır. Kültürel olarak da hakimdirler. Siyahilerin kötü olduğunu, bela olduğunu, insan bile olmadıklarını yayarlar.” Elbette Kara Panterler milliyetçiliği de dışlamıyorlardı çünkü zaten çıkış nedenleri bir anlamda siyahilerin varlığını ortaya koymak, onların haklarını savunmak, sömürülmelerinin önüne geçmekti. Ancak onların milliyetçiliği yine Huey’in şu sözleriyle anlam buluyor “Devrimci bir milliyetçi olmak için mecburen sosyalist olmak zorundasınız.”

Bu fikirlerin oluşmasında yani Kara Panterlerin siyahileri aşan bir özgürlük hareketine dönüşmesinde özellikle Malcolm X’in, “hepimiz aynı gemideyiz ve hepimiz aynı insandan dolayı aynı cehennemi boylayacağız. O insan da beyaz adam olmuştur” gibi fikirlerinin etkili olduğunu söylemek gerek. Ona göre bu “beyaz adam” sadece siyahiler için değil, dünyanın tüm halkları için tehdit. Beyaz insanlar onları itibarsızlaştırmayı ve sömürmeyi bırakmalı.

Kara Panterler siyahilere varlıklarını hatırlattılar, kendileri gibi olmadığı için kimsenin kimseyi sömürmeye hakkı olmadığı gösterdiler. Düşmanlarının tüm beyazlar değil “zalim olanlar” olduğunu öğrettiler çocuklara ve hakları için isyan etmeyi. Aç olanlar için kahvaltılar düzenlediler, tutuklandılar, hapse girdiler ama ektikleri tohum yayılmıştı bedenen hapse girseler de Huey Newton’un yaptığı gibi devrimin hapsedilemeyeceğini gösterdiler, polis şiddetine maruz kaldılar, öldüler ama direnerek. Dünyanın tüm sömürge halklarına umut oldular ve bize mesajlarını göndermeye devam ediyorlar, Fanon’un ruhuyla, Malcolm X’in fikirleriyle, Huey Newton’un kararlılığıyla. Çünkü Huey Newton’un yumruğu havada polise karşı bağırdığı gibi bağırmak gerek, gücünü ve varlığını hatırlamak için: “İktidar Halka.”