Jiyan Kadın Semt Pazarı 7 Nisan’ı bekliyor

DİYARBAKIR - Bağlar İlçe Belediyesi’nin 2013 yılında dezavantajlı kadınlar için kurduğu Jiyan Kadın Semt Pazarı erkek pazarcılar tarafından işgal edilmek isteniyor. Pazar yeri için Bağlar Belediyesi’nin 7 Nisan’da yeni bir karar alması bekleniyor. Söz konusu kararla pazar yerinin erkek pazarcılara tahsis edileceğini ileri süren kadınlar, her gün saat 13:00’te ses çıkarma eylemi yapıyor. Kadın pazarcılar, pazar yerinin kadınlarda kalması için kamuoyundan destek bekliyor.

PAZAR KADIN İSTİHDAMI İÇİN KURULDU

Gazete Duvar’da Jiyan Kadın Semt Pazarı hakkında daha önce de haberler, kadın pazarcılar ile yaşadıkları sorunlar hakkında söyleşiler yapıldı. Jiyan Kadın Semt Pazarı hakkındaki bilgileri hatırlatmak gerekirse, kısaca şu bilgiler verilebilir:

Jiyan (Hayat) Semt Pazarı, Türkiye’nin ilk resmi kadın pazarı olma özelliğini taşıyor. Pazar, 2013 yılında Barış ve Demokrasi Partisi’nden (BDP) Yüksel Baran’ın belediye başkanı seçilmesiyle hayata geçirildi. 

Pazar, sabit bir noktada 212 adet tezgâha sahip kadınlarla kuruldu. Daha sonradan 69 tezgâhla gezici bir pazara dönüştü ve o tarihten beri haftanın 6 günü Bağcılar Mahallesi’nin farklı noktalarında kuruluyor.
Pazar, şiddet mağduru veya yoksulluk sınırında yaşayan kadınlara istihdam yaratmak için açıldı. İlk kurulduğu süreçte pazar tezgâhında yalnızca kadınların yer alması, aile bireyleri dahil hiçbir erkeğin çalışmaması gibi kesin kurallar vardı. Bu kuralla erkeklerin kendi ailesindeki bir kadın adına pazar tezgâhı alıp ve sonradan kendisinin çalışmasının önüne geçilmek isteniyordu. Tüm pazar alanında yalnızca kadınların var olması, tüm işleri kadınların yapması amaçlanmıştı. Yaşı ileri, nakliye, taşıma vb. işlerde zorlanacak kadınlar içinse şöyle bir kural getirilmişti: 10.00-17.00 saatleri arasında tezgâhta yalnızca kadınlar yer alacak, bunun dışındaki saatlerde ise taşıma, toplama, nakliye gibi işlere erkekler yardım edebilecekti.

Pazarın kuruluş sürecinde kadınlara verilen Bağcılar Mahallesi henüz yapılaşmanın az olduğu, nüfus yoğunluğu düşük olan bir bölgeydi. Aslında başlangıçta oldukça dezavantajlı bir alan kadınlara verilmişti. Fakat zaman içerisinde Bağcılar Mahallesi büyüdü, yeni siteler inşa edildi ve nüfus yoğunluğu arttı. Böyle olunca Bağcılar değerlendi ve tabiri caizse erkek pazarcılar bu alana göz dikti.

PAZARIN MÜŞTERİ POTANSİYELİ

Kadınların pazar kurduğu Bağcılar Mahallesi memurların yoğunlukta yaşadığı bir bölge. Pazarın müşteri profili memurlardan ve orta halli kesimden oluşuyor. Bu kesim alışveriş yapmak için daha çok marketleri tercih ediyor. Pazara en iyi ihtimalle haftada bir çıkabiliyor. Yani kadın pazarının müşteri potansiyeli çok yüksek değil.
Kadın pazarcılar, imkânları ve müşteri potansiyelleri gereği sebze halinden erkek pazarcılar kadar fazla ürün alamıyor. Bu da sebze halinde kadınlara verilen fiyatların daha yüksek olmasına sebep oluyor. Bazı halciler ise kadınlara bilinçli olarak yüksek fiyat veriyor. Maliyetin üzerine kâr payı da eklenince Jiyan Pazarı’ndaki fiyatlar diğer ortalama pazar fiyatlarından yüksek oluyor.

AK PARTİ DÖNEMİNDE ERKEKLER PAZARA GİRDİ

Zaman içinde pazarcı kadınlar tarafından bir dernek kuruldu. Bu dernek, pazarla ilgili alınan tüm kararlarda muhatap olarak kabul ediliyor, dernek temsilcileriyle masaya oturuluyordu. Bu durum, 2019 Yerel Seçimleri'ne kadar sürdü.
HDP’li Zeyyat Ceylan, 31 Mart 2019 Yerel Seçimleri'nde oyların yüzde 70,3’ünü alarak Belediye Başkanı seçilmiş ancak Kanun Hükmünde Kararname (KHK) ile hakkında işlem yapıldığı için mazbatası verilmemişti.
Ceylan’ın yerine, seçime AK Parti adayı olarak giren ve yüzde 25,4 oy alan Hüseyin Beyoğlu atanmıştı.
AK Partili Belediye Başkanı döneminde ise Belediye Meclisi’nde kararlar alınıyor ve derneğe, bu karar alma süreçlerinde yer verilmiyor. Alınan kararlar bir dayatma halinde kadınlar pazarına sunuluyor. Kadınlar karar alma süreçlerinin yeniden dernekle beraber alınmasını talep ediyor.
Kadın pazarı olarak kurulan alan, belediye AK Parti’ye geçtikten sonra alınan Belediye Meclisi kararıyla erkeklerin de pazar alanında tezgâh açmasına olanak sağladı. Bunun yanında 7 Nisan’da alınacak Belediye Meclisi kararıyla şu kararın uygulanması öngörülüyor: Bağcılar Mahallesi ilçeye dönüştürülüp 4 mahalleye bölünecek. Bu 4 mahalleye sadece erkek pazarcılar yerleştirilecek. Kadınlar bu yeni alanda hiçbir şekilde hak talep edemeyecek. Bu 4 farklı noktada toplamda 400 erkek pazarcının istihdam edileceği belirtiliyor.

KADINLAR: TALEPLERİMİZ DİKKATE ALINSIN

Kadın pazarcılar bu karar uygulandığı takdirde Jiyan Kadın Semt Pazarı’nın bitirileceğini söylüyor. Halihazırda erkekler artık pazar alanında çalışabiliyor. Üstüne bir de Bağcılar’ın 4 farklı noktasında erkek pazarının kurulması kadın pazarcıların hiçbir şey kazanamaması anlamına geliyor.

Kadınlar ise mevcut pazarın genişletilerek daha fazla kadın pazarcının istihdam edilmesini ve Bağcılar’ın tümünün kadınlara ait olmasını talep ediyor.

Ancak gelişmeler, Türkiye’nin ilk resmi kadın pazarı olma özelliğini taşıyan Jiyan Kadın Semt Pazarı’nın bitirilmek istendiğini gösteriyor.
Kadın pazarcılar 7 Nisan’da alınacak olan karara gösterdikleri tepkiye dikkat çekmek için her gün pazar alanında saat 13.00’te ses çıkarma eylemleri yapıyor. Kadın pazarcılar bu kararların kendilerinin de muhatap alındığı bir komisyonda tartışılarak sonuca bağlanmasını istiyor.