Sur’un iki mahallesi yıkıldı, diğerleri ne olacak?

DİYARBAKIR - Diyarbakır’ın en yoksul ilçelerinden biri olan Sur’da evlerin yıkımıma başlandı. Sabah saatlerinde polis ve zabıta eşliğinde Sur’un Alipaşa ve Lalebey mahallesine gelen yıkım ekibi, mahalleli kadınların direnişiyle karşılaştı. Polisin müdahalesinden ve yıkılacak evlerin daha önce boşaltılanların olacağı bilgisi alındıktan sonra ortalık yatıştı. İş makineleri polis kordonu altında tespit edilen evleri yıkmaya başladı.

Ancak aynı mahallelerde oturanların içi rahat değil, çünkü endişelerini giderecek herhangi bir açıklama yapılmadı şimdiye kadar. Mahalle sakinlerinin öfkesini büyüten nedenlerden biri de bu. Evlerini asla terk etmeyeceklerini ısrarla dile getiren Alipaşa ve Lalebey mahallesi sakinleri, bugüne kadar dertlerini anlatabilecek bir muhatap bulamamaktan şikâyetçi. Mahalleli, “Belediyede kayyım var, Vali zaten devletin adamı. Bunlar aldıkları emirleri yerine getiriyorlar, bizi asla dinlemek gibi bir niyetleri yok” şeklinde değerlendirme yapıyorlar. “Sesimizi en tepedekiler duysun” demelerinin nedeni de bu.

Evlerinin eninde sonunda yıkılacağına kanaat getirenler ve çaresizlik içinde bocalayanlar, “Okulların tatil olmasına bir ay kaldı ve Ramazan ayı başlıyor. Hiç değilse okulların tatil olmasını, Ramazan ayının bitmesini bekleselerdi. Buradan taşınırsak çocuklarımızı hangi okula göndereceğiz” diyorlar. Ama aslında okullar tatil olsa, Ramazan ayı bitse de gidecek çok yerleri yok. En fazla, Bağlar ilçesinin Sur kadar yoksul mahallelerine gidebilecekler.

.

Sur’daki kentsel dönüşüm projesi hakkında daha önce de yazmıştım. Kısaca hatırlatmakta yarar var. Proje, Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi ile Sur Belediyesi’nin TOKİ ile 2009 yılında imzaladığı protokole dayanıyor. Bu proje kapsamında 2012’de Alipaşa Mahallesi’ndeki bazı evlerin yıkımına başladı. Ancak hem mahalle sakinlerinin hem de sivil toplum örgütlerinin itirazları yıkımı durdurmuştu. Belediyeler, Sur halkının ihtiyaçlarının TOKİ tarafından karşılanmadığını ileri sürerek projeden desteğini çekmişti. Bunun üzerine yıkım işlemi durmuştu.

15 Temmuz’dan sonra ilan edilen Olağanüstü Hal ile beraber Sur ilçesinin boşaltılması yeniden gündeme geldi. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Sur için acele kamulaştırma kararı aldı. Sürecin en başından beri evlerinden çıkmak istemeyen, evlerinin bedeli olarak teklif edilen parayı kabul etmeyen mahalleli, şimdi kamulaştırma sorunuyla karşı karşıya.

Şimdilik daha önce boşaltılmış evleri yıkmaya başladılar. Bu evlerin yıkımı bittikten sonra sıranın kendi evlerine geleceğini bilen mahallelinin endişesi de bu yüzden.

SUR’UN BÜTÜN MAHALLELERİ TEDİRGİN

Ancak evlerinin yıkılacağı endişesini taşıyan sadece Lalebey ve Alipaşa mahallelerinin sakinleri değil. Daha iç kısımda yer alan mahalleler de sıranın kendi evlerine geleceği endişesi içinde. Çünkü kamulaştırma kararı bütün Sur için alındı.

Ziya Gökalp Mahallesi Muhtarı Muhsin Sanay, kendi mahallesindeki insanların da tedirgin olduğunu ve kendisinden bilgi almaya çalıştıklarını aktarıyor. Sanay, “Vali Bey’le görüşme şansımız oldu. Bize, ‘Merak etmeyin, sizin mahalleniz için bir sorun yok’ dedi. Ancak bu inandırıcı değil, tatmin edici bir cevap değil. Çünkü Ziya Gökalp Mahallesi’ndeki evler de kamulaştırıldı. Eğer olağanüstü bir durum olmasa, Alipaşa ve Lalebey’deki işleri bitince burayı da yıkmaya gelecekler” diyor.

BİR TARİH BİTİYOR

Ziya Gökalp Mahallesi Muhtarı Muhsin Sanay

Sanay, çatışmalardan dükkanının da zarar gördüğünü söyleyerek kapı ve pencere pervazlarındaki kurşun izlerini gösteriyor. Sokağa çıkma yasağı başlayınca insanlar göç etti buradan. Ama çatışmalar bitince geri döndüler. Çünkü burada doğmuşlar, bu mahallenin dayanışma kültürünü almışlar. Gittikleri yerlerde huzur bulmaları mümkün değil. Ekonomik olarak da başka yerde yaşayamazlar.”

Alipaşa’nın eski mahallesi olduğunu hatırlatan Muhsin Sanay, daha önce göç etmek zorunda kalanlar için şu bilgileri verdi: “Boş evleri yıkmaya başladılar işte. Ama kimse o evleri boşaltan insanların ne yaptığını, ne yeyip ne içtiğini sormuyor. O insanlar devletin verdiği parayı alıp gittiler, başka bir eve, başka bir işe, başka bir hayata sahip olabilirim umuduyla. Ama ne oldu? Yine Sur’a geri döndüler ya da başka gecekondu mahallelerine taşındılar. Çünkü aldıkları para hiçbir şey için yetmedi ve başka yerde yaşamaya da alışamadılar.”

Muhsin Sanay uzun uzun mahallenin dayanışma kültüründen söz ediyor ve “Alipaşa ile birlikte benim geçmişim de yıkıldı sanki. Sadece bir mahalle yıkılmıyor bugün, bir tarih de yıkılıyor” diyor.

ZİYA GÖKALP NE OLACAK?

Muhtar ve çatışmalarda bombayla yıkılmış muhtarlığın enkazı

Muhsin Sanay’ın verdiği bilgiye göre ne Ziya Gökalp Mahallesi ne de diğer komşu mahalle sakinleri evlerini boşaltmak istemiyor. Henüz kimse kapılarına dayanmamış, evlerinizi boşaltın tebligatı ulaşmamış kimseye. Ama Lalebey ve Alipaşa’da yıkım işi bittiğinde sıranın kendi mahallelerine geleceğine inanıyor.

Sanay, “O güne kadar ne olur bilemeyiz” diyor ve ekliyor: “Alipaşa ve Lalebey mahallesinde yaşayan insanların nasıl perişan olduğunu kendi gözlerimizle görüyoruz. Bu yüzden bütün mahalle kamulaştırma kararına itiraz ediyoruz. Henüz kimseye evlerine karşılık bir para teklif edilmedi, ama edilse de kimse kabul etmeyecek.”

Muhsin Sanay’ın en büyük şikayeti ise kamulaştırma kararına karşı Diyarbakır’da yeterli bir duyarlılığın olmaması. Sanay’a göre yeterince kamuoyu oluşturulursa Sur’un diğer mahalleleri yıkımdan kurtarılabilir.