Japonya’nın Kadın Üniversiteleri Türkiye’ye çare olur mu?

"G20 Zirvesi'nde Japonya'daydık. Japonya'nın 800 üniversite var. Bunlardan 80 tanesi kadın üniversitesi. Yani sadece kızlardan oluşuyor. 80 üniversitenin bu şekilde olması kreşten itibaren ilk orta lise ve ardından üniversite olmak üzere çok farklı bir yapıyı Japonya'da oluşturmuş durumdalar. Bütün bunlarla beraber bu alanda atılan adımın bizler için önem arz ettiğini şu anda YÖK başkanına hatırlatıyorum. Çalışmanı buna göre yap.²

Bu yazıda kadın üniversitelerini Japonya’da kadınların konumunu merkeze alarak tartışmayı ve buradan hareketle de Türkiye’nin kadın üniversitelerine ihtiyacı olup olmadığını anlamayı/açıklamayı amaçlıyorum.

Japonya’da kadın üniversitelerinin tarihi eskilere, modern kapitalist bir ulus devlete dönüşümün temellerinin atıldığı Meiji dönemine (1868-1912) dayanmakta. Bu reform döneminde temel eğitim kadın ve erkek ayırt etmeksizin kitleselleşirken kadınların eğitim alması “iyi eş ve becerikli anne” (ryosai kenbo) olabilmeleri için zaruri görüldü. Fakat “iyi eş ve becerikli anne” ilkesi çerçevesine sıkıştırmış bir eğitim politikası kadınlar için yükseköğretimi gereksiz hale getiriyordu. Bu nedenle devlet tarafından kurulan ilk kadın yükseköğretim kurumu sadece öğretmen yetiştirmeyi hedefliyor ve diğer disiplinleri kapsamıyordu: 1875’te kurulan Tokyo Kadın Öğretmen Okulu, 1884 yılında Tokyo Kadın Yüksek Öğretmen Okulu adını alarak kadınlara lise üzeri seviyede eğitim veren ilk okul oldu. Bu okul, II. Dünya Savaşı sonrasında Ochanamizu Üniversitesi adını aldı.⁴ 1949 kadınların yüksek öğretim alması konusunda asıl katkıyı kişisel çabalarla kurulan özel eğitim kurumları yapmıştır denilebilir. Bu çabalardan ilki “Batının ilmini almak” üzere ABD’ye gönderilen Tsuda Umeko tarafından kurulan Kadın İngilizce Okulu’dur. Bu okuldan mezun olan kadınların devlet okullarında İngilizce öğretmeni olabilmeleri okulun önünü açtı. Bir diğeri ise kadınların eğitilmesini önemseyen Naruse Jinzo tarafından kurulan Japon Kadın Üniversitesi’dir. Bu üniversitede ise yine kadınlara uygun alanlar olan edebiyat, İngilizce, ev işleri ve ekonomisi ile pedagoji eğitimi verilmekteydi. Son olarak Japonya’nın ilk kadın doktorlarından biri olan Yoshioka Yayoi, tıp okulunun kadın öğrencileri kabul etmeyi durdurması üzerine dört öğrenci ile Tokyo Kadın Tıp Okulu’nu kurdu. Fakat bu kurumlardan hiçbirisi 1918 yılında ilan edilen üniversite kanunu çerçevesinde üniversite olarak kabul edilmemiş II. Dünya Savaşı ertesine kadar özelleşmiş eğitim kurumları olarak yollarına devam etmişlerdir.⁵