Erdoğan'ın Putin'le başbaşa görüşmesinde hangi konular ele alınacak?

DUVAR - Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan'ın, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'le Soçi'de yapacağı kritik görüşme  başladı. Erdoğan'ın New York ziyaretinde ABD Başkanı Joe Biden'dan randevu alamamasının, İdlib'de tırmanan gerilimin ve Putin'in, önceki hafta Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad'ı Moskova'da ağırlayıp Suriye'deki asıl sorunu 'yabancı güçler' olarak nitelemesinin gölgesinde yapılacak.

Zirvede Suriye'nin yanı sıra doğalgaz, Erdoğan'ın ikinci parti alımına kapı araladığı S-400'ler, Karabağ koridoru, Libya ve Afganistan'daki son durumun ele alınması bekleniyor.

Görüşmede Erdoğan'a, MİT Başkanı Hakan Fidan, Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın ve İletişim Başkanı Fahrettin Altun eşlik ediyor.

EN ÖNCELİKLİ KONU İDLİB

Görüşme öncesinde Ankara ve Moskova'dan verilen mesajlar, masadaki en öne çıkan konunun İdlib olduğuna işaret ediyor. Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov iki liderin görüşmesi öncesinde, Türkiye'nin İdlib'deki gerilimi azaltma bölgesinde teröristleri ayrıştırma vaadini uygulamakta yavaş davrandığı eleştirisi getirdi. Rusya son günlerde, silahlı grupların İdlib ve Halep çevresindeki saldırılarını artırdığını, gerilimi azaltma bölgesine dair mutabakatın ihlal edildiğini vurgulayarak hava saldırılarını da artırdı. Son olarak, Afrin çevresindeki köylerdeki 'teröristlerin' hedef alındığı belirtildi.

AKAR'IN LAVROV'A 'YANITI' GÖRÜŞ AYRILIĞINI NETLEŞTİRDİ

 Ancak tarafların İdlib'de tırmanan gerilime bakış açılarındaki zıtlık dikkat çekiyor. Zira Türkiye Rusya'nın hava saldırılarına tepki gösterdi; Savunma Bakanı Hulusi Akar, Lavrov'un 'yavaş ilerliyor' eleştirisine yanıt mahiyetindeki açıklamasında, "Biz bu anlaşma çerçevesindeki esaslara uyuyoruz. Bu konuda yapılması gereken ne varsa yaptık ve büyük bir gayretle bunları yerine getiriyoruz. Ancak son zamanlarda özellikle hava taarruzlarında bir artış oldu. Bunun mutabakat muhtırasına uygun olmadığını da söyledik. Bununla ilgili her seviyede girişimler devam ediyor" dedi.

Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu da Erdoğan-Putin görüşmesine ilişkin açıklamasında "İdlib ağırlıklı, Suriye olacak gündem" ifadelerini kullanırken, Rusya'nın hava saldırılarını eleştirdi ve YPG'nin henüz Moskova tarafından taahhüt edilen noktalara çekilmediğini belirtti. Çavuşoğlu, "Sadece İdlib değil Afrin bölgesinde muhalefete saldırı var. YPG-PKK Rusya’nın taahhüt ettiği bölgelere daha çekilmedi. Tüm Suriye var. İnsani yardım kısmı var. Çizgi ötesi yardımlar var. İdlib ağırlıklı Suriye olacak gündem" diye konuştu. 

Hafta sonunda Reuters ajansına sahadan konuşan silahlı isyancılar Türkiye'nin İdlib çevresindeki askeri mevzilerini güçlendirdiğini ve 'saldırı pozisyonu' aldığını öne sürerken, Erdoğan-Putin görüşmesinde Suriye konusunda nasıl bir sonuç çıkacağı merak ediliyor.

'PUTİN'DEN FARKLI YAKLAŞIMLAR BEKLİYORUM'

Erdoğan ABD ziyareti dönüşünde "Benim Sayın Putin'den beklentilerim çok daha farklı. Zira Suriye'de rejim maalesef, burada bizim için ülkemizin güneyinde adeta bir tehdit oluşturuyor. Burada bir dost ülke olarak da Sayın Putin'den daha doğrusu Rusya'dan bir dayanışmamızın gereği olarak, farklı yaklaşımlar bekliyorum. Bu mücadeleyi de güneyde birlikte yürütmemiz lazım" demiş olsa da, Putin Esad'la görüşmesinde sarf ettiği şu sözler, sahadaki duruma bakışındaki farklılığı özetliyor: "Bana göre asıl sorun, nihayetinde, Birleşmiş Milletler kararı ve sizin rızanız olmaksızın ülkenin belirli bölgelerinde yabancı silahlı kuvvetlerin bulunmasıdır ki bu da uluslararası hukuka açıkça aykırıdır."

İdlib'deki hava saldırılarını artıran ve silahlı gruplara yönelik tepkisini yoğunlaştıran Rusya'nın görüşmedeki önceliğinin Ankara'dan İdlib'de geri adım talep etmek olması beklenirken, Suriyeli Kürtlerin son haftalarda Moskova ve Washington'daki temaslarının da ele alınması bekleniyor.

KIRIM ANLAŞMAZLIĞI SÜRÜYOR

Öte yandan, iki ülke arasında Kırım konusundaki görüş ayrılığı da sürüyor. Rusya'nın Kırım'ı 'ilhak'ını tanımayan Türkiye'nin Kırım'daki Duma seçimlerinin sonuçlarını kabul etmemesi, Kırım Platformu forumuna dışişleri bakanı düzeyinde katılması gibi son günlerde yaşanan gerilimler ile Ukrayna'yla artan askeri işbirliği, zirvede gündeme gelebilir. 

Kremlin Sözcüsü Dimitri Peskov, Türkiye'nin Kırım’daki parlamento seçimlerinin sonuçlarını tanımayacağı açıklamasına, “Bu gibi açıklamaları kabul etmiyoruz ve bunu açık bir biçimde Türk meslektaşlarımıza söylüyoruz" tepkisini göstermişti. Peskov,  “(Ankara ile) görüş ayrılığı yaşadığımız noktalara geri dönecek olursam, bu meseleler konusunda, kendi pozisyonumuzu açıklayarak ve er ya da geç pozisyonlarımızın birbirine yaklaşmasını sağlayacağımıza inanarak Türk tarafı ile çalışmaya devam edeceğiz” demişti.

GÜNEY KAFKASYA'DA SOMUT ADIM GELİR Mİ?

Kremlin'den yapılan açıklamada, Soçi zirvesinde 'Güney Kafkasya’daki durumun da görüşüleceği' belirtildi. Türkiye ile Ermenistan arasında son haftalarda karşılıklı normalleşme sinyalleri verilirken, zirveden özellikle Ermenistan-Türkiye demiryolu konusunda somut bir sonuç çıkabilir. Erdoğan son olarak New York'ta yaptığı açıklamada, "... Şu anda bu konuyla ilgili de Paşinyan’dan olumlu sinyaller geliyor. Şimdi bu olumlu sinyallerle beraber bu konuda da bazı adımları atacağız. Yani bölgeyi barış noktasında da iyi bir konuma taşıma fırsatını inşallah yakalamış olacağız. Ay sonunda Sayın Putin’le yapacağımız görüşmede bunlar da tabii konunun içinde yer alacak. Böylece Türkiye-Rusya ilişkilerinde inşallah çok daha güçlü, çok daha farklı bir döneme girmiş olacağız" demişti.

DOĞALGAZ VE S-400'LER DE GÜNDEMDE

Zirvede ekonomi alanındaki ortak projelerin de ele alınacağı belirtilirken, Erdoğan'ın kış öncesinde doğalgaz tedarikini de gündeme getirmesi bekleniyor. Öte yandan, Türkiye'nin bir NATO üyesi olarak satın alıp ABD'yle kriz yaşamasına yol açan S-400 hava savunma sistemlerinin de görüşmede ele alınması bekleniyor. Rusya'nın Türkiye'yle yeni bir S-400 anlaşması yapmak istediği bilinirken, Erdoğan da ABD'de CBS News ile söyleşisinde ikinci partinin alımına kapı aralamıştı. 

Soçi'deki zirve, iki ülke arasında biriken meseleler nedeniyle kritik bir önem taşıyor. Putin ile Erdoğan arasındaki son görüşme, 5 Mart 2020'de Moskova'da yapılmıştı. Aradan geçen bir buçuk yılda iki lider arasındaki telefon trafiği sürmüştü. (DIŞ HABERLER)