Milli Gelir Hesaplama Makinesi yeniden çalıştırıldı
Milli Gelir Hesaplama Makinesi, yeniden çalışır hale getirildi. Dünyada çalışır durumdaki 4 MONIAC'tan biri olan makine İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi'nde sergileniyor.
DUVAR - İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi’nin envanterinde yer alan ve onlarca yıldır çalışmaz durumda bulunan, Milli Gelir Hesaplama Makinesi (MONIAC-Monetary National Income Analog Computer), Türkiye İş Bankası'nın da katkılarıyla yeniden çalışır hale getirildi.
Dünya genelinde 13 adet orijinali bulunan MONIAC’i, 1949 yılında William Phillips tasarladı. MONIAC, 1950’li yıllarda Prof. Dr. Besim Üstünel’in öncülüğünde İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi’ne getirildi. Eğitim aracı olarak da kullanılan MONIAC, milli gelir denkliğini oluşturan değişkenleri anlaşılır biçimde ortaya koyuyor.
DÜNYADA ÇALIŞIR DURUMDA 4 MONIAC VAR
Uzman fizikçi Adem Soylamış’ın tamir ederek tekrar işler hale getirdiği makinenin bir prototipi de Türkiye İş Bankası Müzesi’nde sergilenmek üzere üretildi. Ayrıca, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi, MONIAC’ın işleyişini esas alan dijital bir simülasyon programını da hayata geçirdi.
Dünyada çalışır 4 makineden biri olan MONIAC, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Dekanlık katında sergileniyor.
MONIAC
NASIL ÇALIŞIYOR?
İstanbul Üniversitesi'nin internet sitesinde yer alan bilgilere göre, makro ekonominin hidro-mekanik modeli olarak tanımlanan MONIAC, suyun sert plastik tanklar ve tüpler yoluyla pompalandığı bir sistem olarak kurgulandı. Makine çalıştırıldığında, renkli su şeffaf borulardan geçerek tanklara ulaşıyor.
Bu tanklarla hane halkı, firmalar, devlet, ihracat ve ithalat kesimleri gösteriliyor. Bu kesimlerin iktisadi kararları ve faaliyetleri, suyun makineyi dolaşımı sırasında izlenmekte, gelir harcama akımından sızıntılar ve akıma katkılar olarak da ayrıştırılabiliyor. Makinede bulunan makaralar ve ayarlanabilir metal uzantılar, su seviyesinin ve akışının düzenlenmesine yardımcı oluyor, bu da döviz kuru, faiz ve vergi oranlarının sisteme girmesini olanaklı kılıyor.
Makine, toplam talep unsurlarından biri değiştiğinde ilgili denklemleri eş zamanlı ve iteratif olarak çözüp sistemi yeni bir dengeye taşıyabilecek özelliklere sahip. Böylece MONIAC, iktisat politikalarının ekonomi üzerindeki etkisini izlemeyi ve farklı iktisadi kuramları kavramayı kolaylaştırıyor. (DUVAR-DHA)