'Bu narhtır, ucuzluk kuyruklarının uzadığını göreceğiz'

DUVAR - Ticaret Bakanlığı Ticari Reklam ve Haksız Ticari Uygulamalar Yönetmeliği'nde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliği değiştirdi. Bugünkü Resmi Gazete’de yayımlanan değişiklikle, “Girdi maliyeti ve döviz kuru artışı gibi fiyat değişimlerinden etkilenmemesine rağmen bu durumlardan etkileniyormuş gibi hareket ederek tüketiciye sunulan mal veya hizmetin satış fiyatında haklı bir gerekçe olmaksızın artış yapmak” aldatıcı ticari uygulamalar arasına alındı.

Türk Lirası'ndaki düşüş ve dövizdeki yükseliş nedeniyle mal ve hizmetlere zam yapılmasını kısıtlama amacı taşıyan genelge değişikliğini sosyal medya hesabından değerlendiren Dr. Utku Balaban, ülkeyi "fiyat spekülasyonunun/vurgunculuğun daha da arttığı ve ucuz mal kuyruklarının uzadığı günlerin beklediğini" kaydetti.

Dr. Utku Balaban’ın değerlendirmeleri şöyle:

“Ticaret Bakanlığı'nın "Ticari Reklam ve Haksız Ticari Uygulamalar  Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliği" yürürlüğe girmiş. 1980'den sonra ekmek vs. haricinde böyle bir uygulama hatırlayan var mı? Bu, fiiliyatta narhdır.”

“Narh koymak, ihtiyaç maddeleri için değişmez fiyat belirlemektir. Geniş kapsamda uygulanıyorsa, narh, hükümetin piyasa mekanizmasının çalışmadığını kabul ettiği ve buna göre adım atmaya başladığını gösterir.”

“Peki, fiyatları hakikaten "düzeltici" biçimde narh konabilir mi? Zor... Üç nedenle:

1. "Haksız zam" fikri bir "doğal kâr oranı" olduğu çağrıştırıyor. Bu, kapitalist üretim ilişkilerinin mantığıyla çelişir. İşletme kazancı kâr olmaktan çıkar ranta dönüşür.

2. Hükümetin narh politikasını zorlaştıran ikinci neden, iş çevrelerinin vereceği tepki olacaktır.

3. Hükümet, TÜİK'i bir "olgu gizleme" mekanizmasına dönüştürdüğü için fiyatlara hangi sektörlerde ve ne oranda müdahale edeceğinden bihaber. Bu tür müdahaleler TCMB'nin algı anketlerinin sunduğu türden veriyle gerçekleştirilemez.”

“Bu nedenler, hükümetin narh koymaktan ziyade kamuoyundaki tepkiyi azaltmaya çalıştığının sinyalini veriyor. Fakat narh konusunda samimilerse, ülkeyi fiyat spekülasyonunun/vurgunculuğun daha da arttığı ve ucuz mal kuyruklarının uzadığı günler bekliyor.”