Dinozorlar çağında nesli tükendi sanılmıştı: 'Lazarus' balığı 100 yıl yaşıyor
Dinozorlar çağında neslinin tükendiği düşünülen Coelacanth, bilinen en uzun gebelik dönemlerinden birine sahip ve baş aşağı bir halde avlanabiliyor.
Megan Shersby*
Komor Adaları’nda ‘gombessa’ adıyla bilinen bu balığın tam ismi ‘Batı Hint Okyanusu Coelacanthı’ ya da Afrika Coelacanthı (Latimeria chalumnae). Afrika’nın doğu kıyılarında yaşar. Kalamar ve mürekkep balığı da dahil, farklı balık ve kafadanbacaklılarla beslenir.
O, mucizevi bir yaratık; çünkü bilim insanları günümüzden 65 milyon yıl önce 'coelacanth'ların tamamının yok olduğunu düşünüyordu. Ta ki 1938 yılında Güney Afrika kıyılarında tesadüfen bir Batı Hint Okyanusu Coelacanth'ı bulunana dek…
400 MİLYON YILDIR YERYÜZÜNDE
Coelacanth'lar ilk kez günümüzden 400 milyon yıl önce ortaya çıktı; bununla birlikte, ulaşılan fosil kayıtları dinozorların ortadan kaybolduğu dönemde yok oldu. Beklenmedik şekilde tekrar ortaya çıkmaları ‘Lazarus türü’** diye de bilinen bir tür oldukları anlamına geliyordu.
Bu tarih öncesinden kalma kemikli balıklar günlerini mağaralarda gizlenerek ve geceleri beslenmek için ortaya çıkarak geçirir. Boyları 2 metre uzunluğa ve ağırlıkları 90 kilograma kadar ulaşabilir. Bu iri cüsseli ilkel balıklar inanılmaz derecede uzun yaşayabilir.
İlk araştırmalar, 'coelacanth'ların en fazla 20 yıl ömrü olduğunu iddia ediyordu. Ne var ki bu bulgu, normalde uzun ömürlü olmakla bağlantılı özellikler olan yavaş metabolizma ve düşük oksijen emilimi de dahil, balığın yaşam öyküsünün öteki parçalarıyla uyumsuz görünüyordu. Araştırmacılar 2021 yılında tıpkı bir ağacın büyüme halkalarını sayar gibi, 'coelacanth'ın pullarındaki kireç katmanlarını saymak amacıyla gelişmiş bir yaş ölçme tekniği kullandı ve bu balıkların 100 yaşına dek yaşayabileceklerini keşfetti.
EN UZUN GEBELİK SÜRESİ
Araştırma, bunun yanı sıra, erkeklerin 40 yaşından, dişilerin ise 58 yaşından itibaren üreme çağına ulaşmaları nedeniyle, cinsel olgunluğa ulaşma süreçlerinin aşırı yavaş olduğunu ortaya çıkardı. Dahası, bu balıklar, bilinen bütün omurgalı hayvanlar arasında en uzun gebelik sürecini yaşıyor ve gebelikleri beş yıl sürüyor.
Hepsi bu kadar da değil. Kemik kütlelerinin büyük kısmı baş ve kuyrukta bulunan Coelacanth'lar, kendine has iskeletleri sayesinde baş aşağı dururken de avlanabiliyor. Bilim insanları, 1997 yılında Batı Hint Okyanusu Coelacanthı’nın tekrar keşfedilmesinden yaklaşık 60 yıl sonra, Endonezya’da farklı bir Coelacanth türü daha keşfetti. Yerel olarak ‘raja laut’ (‘deniz kralı’) adıyla bilinen balığa, bilimsel alanda ‘L. Menadoensis’ adı verildi.
*Vahşi yaşam yazarı ve içerik üreticisi.
**Bir Lazarus Taksonu, fosil kayıtlarından kaybolan ve daha sonraki bir zaman diliminde yeniden ortaya çıkan bir türü tanımlayan paleontolojik bir terimdir. Başka bir deyişle, (bazen milyonlarca yıl boyunca) ortadan kaybolan ve sonra yeniden görülebilen türleri ifade eder.
Yazının orijinali Live Science sitesinden alınmıştır. (Çeviren: Tarkan Tufan)