Dersim’de seçim: Kılıçdaroğlu’nun memleketinde iki kadın aday yarışacak

DERSİM – Türkiye’nin 14 Mayıs’taki tarihi seçimine tam bir ay kaldı. Depremin gölgesinde başlayan kampanya süreci geçtiğimiz seçimlerden farklı olarak daha az renkli gibi görünse de birçok kentin sokaklarında gündem kurulacak sandıklar. Türkiye’de geçmişten bu yana muhalefetin kalesi olarak nitelenen ve Türkiye solunun sesinin en gür çıktığı kentlerden olan Dersim’in nabzını tuttuk. AK Parti’nin yıllardır Türkiye genelinde aldığı oy oranlarının yanına dahi yaklaşamadığı Dersim’in bir diğer özelliği ise cumhurbaşkanlığı yarışında iddialı olan Millet İttifakı’nın adayı Kemal Kılıçdaroğlu’nun memleketi olması.

TEK KOLTUK İÇİN BAŞA BAŞ MÜCADELE

Bir önceki seçimde Meclis’te iki sandalyeyle temsil edilen Dersim’in milletvekili sayısı nüfusta yaşanan azalmanın etkisiyle 1’e düştü. CHP ve HDP’nin yıllardır güçlü olduğu kentte bu bir milletvekilliği için başa baş bir yarış bekleniyor. İki erkek milletvekiliyle Meclis’te temsil edilen Dersim bu seçimde ise iki kadın milletvekili adayı arasındaki yarışa tanık olacak.

CHP’nin 27’nci dönem Dersim Milletvekili Polat Şaroğlu liste dışı kalırken CHP’nin milletvekili adayı kentte 20 yıldır günlük yayın yapan Tunceli Emek Gazetesi’nin sahibi ve aynı zamanda eğitimci Hüsniye Karakoyun oldu. Yeşil Sol Parti listelerinden ise Eski Dersim Belediyesi Sosyal Politikalar Müdürü Ayten Kordu aday gösterildi. HDP 27’nci Dönem Milletvekili Alican Önlü de iki dönem kuralı nedeniyle aday gösterilmedi. Türkiye Rafting Federasyonu Yönetim Kurulu Üyesi ve iş insanı Hakan Özer AK Parti’nin adayı olurken İYİ Parti’de genç aday Rozan Ali Fayık, MHP’den ise Nilgün Dalkılıç yarışacak.

BİRİNCİ GÜNDEM İŞSİZLİK VE GÖÇ

Yıllardır göç veren ve ekonomik sorunların gölgesinde insanların yaşamını devam ettirdiği Dersim’de sokakta bir numaralı gündem işsizlik. Türkiye’nin yakın tarihine ve güncel gelişmelerine dair hemen herkesin görüşlerini açık açık ifade ettiği kent, öte yandan da yıllardır çevre mücadelesinin merkezi konumunda. Kutsal sayılan dağ keçilerinin ve diğer yaban hayvanların avlanmasına karşı duran Dersimlilerin çevre mücadelesi bununla da sınırlı değil. Kentin tam ortasından geçen Munzur Nehri’nin devamına yapılmak istenen HES ve barajlar ile maden ocaklarına karşı da güçlü bir muhalefet söz konusu.

KILIÇDAROĞLU’NDA MUTABAKAT, ADAYLIKLARA İTİRAZ

Bu koşullar altında seçime giden Dersim’de Millet İttifakı’nın Cumhurbaşkanı adayı Kemal Kılıçdaroğlu’na büyük bir destek gözleniyor. CHP’lilerin yanı sıra Yeşil Sol Parti’ye oyunu vereceğini söyleyenlerin tamamına yakınında da Kılıçdaroğlu’nun ismi konusunda uzlaşma gözleniyor. Bu durum milletvekili seçimlerinde ise benzer seyretmiyor. CHP’nin de Yeşil Sol Parti’nin de yarışı tek kişinin kazanacağı adaylarının belirlenmesine dair kentte güçlü bir itiraz kayda geçiyor. Kadın aday olmalarına yapılan övgünün yanı sıra adayların partilerin teşkilatları yerine merkezlerinden belirlenmesine dönük itirazlar var. Gün içerisinde yoğun yağışın olduğu ve puslu havanın gökyüzünde asılı kaldığı kentte seçimde yoğun rekabet yaşanacağa benziyor.

‘ANA ÇEKİŞME İKİ PARTİ ARASINDA OLACAK’

Yıllarca Dersim’de gazetecilik yapan, yaptığı haberler nedeniyle hedef gösterildiğini belirterek arıcılık ve taksiciliğe yönelen Serhat Boztaş’a göre Dersim’in en büyük sorunu göç ve gençlerin kenti terk etmesi. Bunun temel sebebinin işsizlik ve güvenlik politikaları olduğunu ifade eden Boztaş, "Belli bir nesil buradan göçüp gitti" dedi. Dersimlilerin en çok istediği şeyin uzun yıllardır süren siyasal sistemin değişmesi olduğunu belirten Boztaş, "Kılıçdaroğlu’nun seçilebilme ihtimali büyük bir heyecan yarattı ama seçim havasına girildiğini söyleyemeyiz. İnsanların dertleri, sıkıntıları başka, ekonomik kaygıları var” diye konuştu.

Kentin büyük oranda cumhurbaşkanı adayı Kılıçdaroğlu’na destek verdiğini, benzer bir tutumun CHP ile Yeşil Sol Parti’nin milletvekili adaylarında ise gözlenmediğini söyleyen Boztaş’a göre bu iki partinin il örgütlerinden bir aday gösterilmemesi tepki ve kaos yarattı. CHP’li ve Yeşil Sol Partili adayları kendi seçmenlerinin de çok tanımadığını belirten Boztaş, “Ana çekişme bu iki parti arasında olacak. Adaylar Dersim halkının içine çok sinmedi ama halk sandık günü geldiğinde bu iki isimden birine yönelecektir” ifadelerini kullandı.

‘DEMOKRASİ ACİL BİR SORUN’

Eski Dersim Barosu Başkanı olan ve hala da çevre davalarında avukatlık yapan Özgür Ulaş Kaplan’a göre kentin ekolojisine yönelen tehditler yıllar içerisinde artarak devam etti ve sürüyor. Kente yapılması planlanan ve doğa için tehdit oluşturacağı ifade edilen baraj ve madenlere karşı hukuk mücadelesine devam eden Kaplan’a göre sorunlar sadece çevreyle de sınırlı değil. Dersimlilerin büyük bir demokrasi ve özgürlük talebi olduğunu ifade eden Kaplan, “Tek kişinin yönetimde sahip olmadığı, çoğulcu ve demokratik, azınlıkların haklarının verildiği çağdaş bir devlet talebimiz var. Türkiye’nin genelinde yaşanan sorunlar Dersim’in de sorunudur. Bütün olumsuzluklar Dersim’e de yansıyor, Dersim’de ülkedeki olumsuzluklardan nasibini alıyor. Demokrasi acil bir sorun ve ülkenin demokratikleştirilmesi lazım” diye konuştu.

‘GÜZEL ŞEYLER OLACAK İNANIYORUM BUNA’

Dersim’in ara sokaklarında tam anlamıyla seçim atmosferi hissedilmezken insanlarla yapılan konuşmaların tamamı yaşanan sorunların çözümüne dair önerilerin dile gelmesi şeklinde ilerliyor. Munzur Nehri'nin kenarından kentin daha üst kısımlarına doğru gittikçe azalan nüfusun etkisi, kullanılmayan evlerin çokluğu ve yazın şehrin Avrupa’dan gelenlerle hareketlendiğine dair cümleler işitiliyor.

Eşi ve çocukları işsiz olan, çocuklarının da yurt dışına gitmek için fırsat aradığını söyleyen ev kadını Ayşe Kazan’a göre hayat pahalılığı kendilerini dayanılmaz ve yaşayamaz boyuta getirdi. Seçimleri Kılıçdaroğlu’nun kazanacağını ve ülkede birçok şeyin değişeceğini ifade eden Kazan, “Ben şu an çocuklarıma hiçbir şey veremedikten sonra mutlu değilim. Bir kilo domates 20 liraya çıkmış, böyle yaşam olur mu? Kimse kalmadı herkes kaçtı. Bu seçimde değişim olmazsa çok kötü olacak. Ben çok umutluyum, yüzde yüz yani. Güzel şeyler olacak inanıyorum buna, valla bak görürsünüz” diye konuştu.

‘TÜRKİYE’NİN TEK ADAM DİKTATÖRLÜĞÜ’NDEN KURTULMASI LAZIM’

Kendisini CHP seçmeni olarak tanıtan fakat aday belirleme sürecindeki itirazları nedeniyle milletvekili seçimlerini kazanamayacaklarını düşündüğünü belirten Yaşar Kemal Moğultay’a göre Dersim’de hiçbir şey değişmez. “Dersim’in beklediği bu tek adam yönetiminden kurtulmak. Başka Tunceli’ne verecek hiçbir şeyleri yok, bu zamana kadar vermediler, bundan sonra da vermezler” diyen Moğultay seçime dair tahminlerini ise şu sözlerle aktardı:

"Dersim geneli Kılıçdaroğlu’nun adaylığına iyi bakıyor. Türkiye’nin tek adam diktatörlüğünden kurtulması lazım, alacak inşallah. Ben CHP’liyim ama CHP’nin adayı güçlü değil. HDP bir düşünce partisi, biz sosyal demokrat partisiyiz, onlar için fark etmiyor ve Dersim’de seçimi alırlar diye düşünüyorum.”

‘İNCE’YE OY VERDİK DE CHP’NİN SAYESİNDE VERDİK’

Kahvehanede sohbet ettiğimiz Hıdır Ağum’a göre Dersim’de cumhurbaşkanlığı seçimi şimdiden belli fakat milletvekilliği için büyük bir yarış yaşanacak. Muharrem İnce’nin cumhurbaşkanlığı adaylığına tepki gösteren Ağum, “Ben seçimin ilk turda biteceğini düşünüyorum. Muharrem İnce’ye oy verdik de CHP’nin sayesinde verdik. ‘Oylarım 30’a, 40’a çıktı’ diyor ama onlar hep CHP’nin oylarıdır. Bu dönem alacağı yüzde 2-3. CHP’ni oyları bölünecek ama Kılıçdaroğlu sıyrılıp gidecek” ifadelerini kaydetti.

‘ÇOK ŞEY VADEDİLİYOR AMA BENİM GELECEĞİME DAİR BİR ŞEY YOK’

Depremden sonra hayatında büyük bir kırılma yaşandığını, eskisi gibi hayata bakmadığını, Dersim’in de deprem bölgesine yakın olmasına rağmen gerekli hiçbir tedbirin alınmadığını ifade eden esnaf Bedriye Topaç’a göre insan hayatının hiçbir değeri yok. Seçim için hazırlık yapıldığı bir dönemde oy kullanmayı düşünmediğini ifade eden Topaç, “Bir insan olarak şunu beklerdim. Elinizde olmayabilir ama kimse çıkıp halktan özür dilemedi. Yetişemedik, gücümüz kısıtlıydı demedi. Bu nedenle oy kullanmayı düşünmüyorum. Zelzele etkisi benim insanlara ve siyasete bakışımı değiştirdi. Çok şey vadediliyor ama benim geleceğime dair bir şey yok. Artık vaatlerle yürümüyor ve pratik lazım. Deprem bölgesindeyiz ve pratikte ne yapılıyor?” diye sordu.

‘ERDOĞAN İÇİN CANIMIZ FEDA’

Dersimlilerin yaşadığı sorunların gölgesinde başlayan seçim çalışmaları için ilk durağımız AK Parti oldu. AK Parti il başkanlığında seçim için yapılan çalışmalar devam ederken yaptığımız konuşmalarda ortak cümle, “Kazanamayız belki ama buradan çıkacak her oyun değeri var” oldu. “Erdoğan için canımız feda”, “Bunlar başa gelirse ülkeyi felakete götürür”, “Reis’le devam” cümlelerinin işitildiği il binasında ülke ve kent sorunlarına dair ise tek bir cümle kayda geçmedi.

‘KILIÇDAROĞLU’NUN CUMHURBAŞKANLIĞINDA AK PARTİLİLER DE MUTLU OLACAK’

Yıllarca Fransız Dili ve Edebiyatı öğretmenliği yapan ardından Dersim’de gazete kuran Hüsniye Karakoyun bir ay önce ağabeyi Haşim Karakoyun’u kaybetti. Alkollü olduğu tespit edilen bir sürücünün çarpması sonucu vefat eden ağabeyi için çağrılar yapan ve adalet mücadelesi başlatan Karakoyun Dersim’de 14 aday adayı arasında sürpriz şekilde CHP’nin adayı oldu.

Ekonomiden tarıma, hayvancılıktan ekolojik yıkıma kadar şehrin birçok sorunu olduğunu söyleyen Karakoyun’a göre Türkiye tarihinin en kritik seçimini yaşayacak. “14 Mayıs’ta sandık başına giderken 15 Mayıs’ta Türkiye’nin bir miladına tanık olacağız, Türkiye kabuk değiştirecek” dedi.

Adaletin tarafsızlığına inanılmadığını, güven duygusunun yıkıldığını belirten Karakoyun bunun değişeceğini belirterek cumhurbaşkanlığı seçimlerine dair, “Kılıçdaroğlu bu ülkenin umudu, büyük bir coşkuyla geliyor. Kılıçdaroğlu’nun cumhurbaşkanlığında AK Partililer de mutlu olacak. ‘Keşke daha önce gelmiş olsaydı’ diyerek dua edecekler” ifadelerini kaydetti.

Tüm adayları ziyaret edeceğini söyleyen Karakoyun, “Tunceli’nin bu seçimi Türkiye’de çığır açacak, o kadar seviyeli geçecek ki. Asla rakibe bel altı istinatlarda bulunmadan, ahlaki seviyeyi düşürmeden yarışacağız. Bu bahar gerçekten bahar olacak” dedi.

‘BU ÜLKE GERÇEKTEN FARKLILIKLARIYLA BARIŞACAK VE BUNLAR ZENGİNLİĞİMİZ OLACAK’

Milletvekilliği seçildiği takdirde ilk atacağı adımları anlatan Karakoyun, yirmi yıldır gazetecilik yaptığı için kente dair büyük bir hafızasının olduğunu söyledi. Kentin sorunlarını ve beklentilerini çok iyi bildiğini ifade eden Karakoyun, doğa ve ekonomi başta olmak üzere pek çok projesinin hazır olduğunu aktardı. Kutsal dağ keçilerinin ihalelerle avlandığını, kadınlara yönelik işsizliğin alıp başına gittiğini, göçünün dizginlenmesi gerektiğini söyleyen Karakoyun, "Eskiden geçim kaynağımız tarım ve hayvancılık derdik, şimdi Almancılık diyoruz” dedi. Karakoyun sözlerini şöyle sürdürdü:

“Türkiye’nin akademik yapısına, adalet yapısına bakın, Tuncelili birinin iyi bir yere getirildiğini gördünüz mü? Çok çabalasa bile onu bir yerlerde frenleyen bir sistem var. Farklılıklarımız zenginliklerimizdir. İlk kez Tuncelili olan genel başkanımız cumhurbaşkanı olunca bu ülke gerçekten farklılıklarıyla barışacak ve bunlar zenginliğimiz olacak. O zaman bizler de artık dışlanmayacağız.”

‘KENDİ HALKIMA HİZMET ETMEK ONUR VERİCİ’

Yeşil Sol Parti’nin Dersim Milletvekili adayı Ayten Kordu, partisinin seçim bürosunu coşkulu bir kalabalıkla açtı. Seçim startını veren Kordu, kadınların mücadelesini Meclis’e güçlü bir şekilde taşıyacaklarını söyledi. Dersimlilere her zaman “yok sayılarak” bakıldığını, kentte hala asimilasyon politikalarına devam edildiğini belirten Kordu, “Önemli bir mücadele var. Bu mücadele daha da büyüyecektir. Burada Emek ve Özgürlük İttifakı’yla seçimlere giriyoruz. Bu seçimler bizim için önemlidir çünkü üçüncü yol dediğimiz demokratik cumhuriyetin inşası ancak farklılıkların bir arada kendisini anayasal güvence altına alarak gerçekleştirebilir. Bunun çabasını Dersim halkıyla gerçekleştireceğiz. Yeni değilim, mücadelenin içerisindeydim. Ayrıca burada halkıma hizmet etmek bana gurur ve onur verir” diye konuştu.

Seçimde bileşenlerle hareket edeceklerini, mücadelelerinin seçimle sınırlı kalmayacağını, sonrasında da devam edeceğini belirten Kordu, “İnkar var, soykırım var, ekonomiyle ilgili sorunlar var, işsizlik var. Bütün bu sorunların temsiliyetini en güçlü şekilde yaparak Türkiye halkları için gerçekleştireceğiz. Mücadele kolay olmadı, bundan sonra da kolay olmayacak, hep birlikte mücadele edeceğiz. Tüm ötekilerin, tüm kimlikleri ve inançları yok sayılanların, İstanbul Sözleşmesi başta olmak üzere bütün haklarımızı geri alacağız. Buradaydık, buradayız ve burada olacağız. Kendi toprağımda hizmet etmek benim için onur verici” ifadelerini kullandı.

İYİ PARTİLİ FAYIK: MUNZUR'UN ENGİN SUYUNDA BULUŞMAK İÇİN ADAYIM

CHP ile İYİ Parti birçok kentte kurduğu ittifakı Dersim’de sağlamadı ve İYİ Parti’nin adayı Rozan Ali Fayık oldu. Kentte, “Genç aday” olarak ifade edilen Fayık, Meral Akşener’in "Ben bu yolu yanımda gençler olmadan yürümem" dediği için bir genç olarak İYİ Parti'de olduğunu söyledi. “Bizler saraylarda değil, Munzur'un engin suyunda, gönül sofrasında buluşalım demek için memleketim Tunceli'den milletvekili adayı oldum” ifadelerini kaydeden Fayık kentin en büyük sorununun işsizlik olduğunu, bunu çözmek adına çalışacağını belirterek şöyle devam etti:
“Tunceli günümüze kadar istenilen seviyeye getirilememiş, sorunlarıyla baş başa bırakılmış bir şehir. Ben bu sorunların dile getirilmesi ve çözülmesi için, alışılmışlıkların dışına çıkılması için, gençlerin işsizlik sorunlarından dolayı Tunceli’yi terk etmemeleri için ve Munzur'un kaderini değiştirmek için adayım.”

 

ÖNCEKİ SEÇİMLERDE TABLO NEYDİ?

Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nin oylandığı 2017 cumhurbaşkanı referandumunda yüzde 80,4 ile il bazında en yüksek ‘Hayır’ oranına sahip kent Dersim’di.

2018 Genel Seçimleri’nde CHP’nin Cumhurbaşkanı adayı olan Muharrem İnce 58,1, HDP eski Eş Genel Başkanı Selahattin Demirtaş yüzde 21,1 oy aldı. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın yüzde 18,7’de kaldığı kentte milletvekili seçimlerinde ise daha dengeli bir tablo ortaya çıktı. HDP yüzde 51 oy oranıyla birinci parti olurken CHP yüzde 26,3’le yarışı ikinci tamamladı. İki parti de birer milletvekili ile Meclis’te temsil edilirken AK Parti ve MHP’nin oluşturduğu Cumhur İttifakı oyların yalnızca 5’te 1’ini alarak yüzde 20,4’te kaldı.

Stratejik oyların her zaman dikkat çektiği Dersim’de 2019’da yapılan belediye başkanlığı seçimlerinde ise 2018 genel seçimlerinin aksine bir tablo açığa çıktı. ‘Komünist Başkan’ ifadeleriyle Türkiye’nin yakından tanıdığı Ovacık Belediye Başkanı Fatih Mehmet Maçoğlu Türkiye Komünist Partisi’nden aday oldu ve yüzde 32,77 oy oranıyla belediye başkanı seçildi. HDP’nin adayı Nurşat Yeşil yüzde 28,21 ile ikinci sırada yer alırken CHP’nin adayı Yusuf Kenan, yarışı yüzde 20,59 oyla üçüncü sırada tamamladı.