Depremzedelere uyarı: 'Hasar tespiti için özel firmalara gitmeyin'

Didem Barut 

MALATYA - Deprem felaketinin ardından binalara yapılan hasar tespit çalışmaları Malatya’da büyük tepkiye neden oldu. Vatandaş incelemelerin sağlıklı olmadığını ve güven vermediğini ifade ederek özel firmalarla anlaşarak hasar tespiti yaptırmaya başladı. Ancak yetkililer "Bakanlık ekiplerinin dışında yapılan incelemeler ve raporlar sonucu değiştirmeyecek" diyerek depremzedeleri uyardı.

6 Şubat tarihinde meydana gelen iki büyük depremin sonucunda Malatya’da yıkık ve ağır hasarlı bina sayısı 3 bin 195 olarak açıklandı. Çevre, Şehircilik ve İklim Bakanlığı ekipleri tarafından binalarda yapılan incelemeler sonucunda e-devlet üzerinden açıklanan sonuçlara vatandaşlardan itiraz geldi. Bazı vatandaşlar evlerine “az hasarlı raporu verildiğini” ancak binalarının ağır hasarlı olduğunu iddia ediyor.

Malatya’daki evine az hasarlı raprou verilen vatandaşlardan Fatma Engüzekli, “Az hasarlı dedikleri binayı üflesem yıkılacak, sonuçlara itiraz edeceğiz” dedi. Uzmanlar ise bakanlık tarafından gelen ekiplerin gözlemsel bir inceleme yaptığını ancak daire sakinleri tarafından özel olarak binaları incelemek için bir ücret doğrultusunda anlaşılan ekiplerin ise deneysel çalışma yaptıklarını belirterek bu durumun sonuçları etkilediğini söyledi.

Malatya Mimarlar Odası ise bina sakinlerinin hasar tespit sonuçlarına iki kez itiraz etme haklarının olduğunu ayrıca özel firmalar tarafından yapılan incelemeleri Çevre, Şehircilik ve İklim Bakanlığı'nın dikkate almayacağını ve sonucun değişmeyeceğini söylüyor.

Malatya’da yıkımın en çok olduğu ilçelerden birisi de Yeşilyurt. İlçedeki binaların büyük bir kısmı ise ağır hasarlı durumunda. Tabi bu devletin verdiği sonuç değil mahalle sakinlerinin yaptırdığı incelemelerin sonucu. Zaviye Mahallesi İmece Blokları 27 yıl önce yapılan kooperatif sitesi. İlk depremde duvarlarının ağır darbeler aldığı binalar ikinci depremin ardından oturulamaz hale geldi. Ancak Çevre Şehircilik ve İklim Bakanlığı ekipleri tarafından yapılan incelemede binanın az hasarlı olduğunu öğrenen bina sakinleri kendi imkanlarıyla inşaat mühendisleri ve mimarlar getirerek binaya tekrar baktırdıklarında evlerinin ağır hasarlı olduğunu öğrendiler.

AZ HASARLI DEDİKLERİ EV ÜFLESEM YIKILACAK

İmece Blokları sakinlerinden Fatma Engüzekli bakanlık tarafından verilen raporlara güvenmediğini şu sözlerle anlattı; “İkinci depremden sonra bütün duvarların patladığını, merdivenlerin yıkıldığını gözlerimizle gördük. Oturmak değil içine girip bir çöpümüzü alamayız. Ama devlet dalga geçer gibi az hasarlı raporu vermiş. Bize verilecek 2 kuruşun hesabını yapıyorlar. Az hasarlı dedikleri ev üflesem yıkılacak. Yanından geçmeye korkuyoruz, bizden içine girip oturmamızı bekliyorlar az hasarlı diyerek. Ben gündeliğe gidip bu evin kredilerini ödedim, alnımın teriyle yaptım her köşesini şimdi uzaktan bakıyorum haline, girmeye korkuyorum evime. Zaten ağır hasarlı raporunu verseler biz yine çaresiziz çünkü bizi bir 20 yıl daha borçlandıracaklar. Ben 20 yıl daha gündeliklere gidemem, 1 kuruş deseler veremem.”

YAPILAN TESPİTLER TATMİN ETMİYOR

Yeşilyurt ilçesinde büyük hasar alan mahalleler arasında yer alan Çilesiz Mahallesi'nde ise durum tam tersi. 7 katlı binanın ikinci katında olan Sevinç Çiçek isimli vatandaş ise evlerine ağır hasarlı raporu verildiğini ve eşyalarını almak için bile müsaade edilmediğini ifade ederek, "Eşyalarımızı alabilmek için ilgili yerlere müracaat ettik ama müsaade edilmedi. Daha sonra apartman görevlimizle konuştuğumuzda gelen ekiplerin sadece dıştan bakarak rapor tuttuklarını öğrendik. Zaman kaybetmeden tüm komşular bir araya gelerek binamızın yeniden incelenmesi için başka şehirlerden inşaat mühendisleri getirdik. Detaylı bir inceleme yaptıklarında binamızın az hasarlı olduğunu ve kolonların darbe almadığını belirttiler. Malatya'da kime sorsanız yapılan tespitlere güvenmiyor. Yapılan tespitler tatmin etmiyor" dedi.

TESPİT İÇİN BİNALARIN BODRUMUNA BAKILMALI

İnönü Üniversitesi İnşaat Teknolojileri Bölüm Başkanı Vehbi Aluçlu ise Çevre, Şehircilik ve İklim Bakanlığı ekipleri tarafından yapılan hasar tespit çalışmalarının gözlemsel yapıldığını söyledi. "Binalarda inceleme yapmak için özellikle bodruma ve kolonlara tek tek bakmak gerekir. Ancak ekiplerin çoğu binaların riskli olabilme ihtimali nedeniyle dışarıdan inceleme yapıp rapor tuttular" diyen Vehbi Aluçlu'nun konuyla ilgili yaptığı açıklama ise şu şekilde "Malatya'da ilk etapta yapılan gözlemsel raporlamalar 5.7 depreminden sonra güncelliğini kaybetti çünkü binaların son durumu çok değişti. İlk tespitlerin geçerliliği devre dışı kaldı. Tabi yeniden Çevre, Şehircilik ve İklim Bakanlığı tarafından raporlamalar başladı. Ancak tam ayrıntılı şekilde yani binanın bodrumundan başlayarak orta katlara kadar incelenmesi, bakılması gerekir. Özellikle bodrumlara girilmesi büyük önem taşır. Gelen ekiplerin tecrübesi de önemli bir konu aslında. Deneyimli bir mühendisin yaptığı inceleme tespit sonucunu fazlasıyla etkiler. Hasar alan binaların bir çoğunun bodrumuna girilmemiş olabilir. Bodrumda kolonla kirişin birleştiği noktaların durumu bina için önemli. Ama gelen ekiplerin incelemeleri gözlemsel yaptığını, binaların içine giremeden, ayrıntılara bakamadan raporların hazırlandığını söyleyebiliriz. Çevre illerden bina sakinlerinin talepleriyle incelemeye gelen ekipler özel hizmet verdikleri için çok detaylı incelemeler sonucu gözlemsel raporlama yaptılar. Bu nedenden dolayı bakanlık ekiplerinin hazırlamış olduğu tespit raporları ile özel talep doğrultusunda incelemeye gelen ekiplerin raporları birbirini tutmayabilir. Bir iki ay sonra artçılar sona erince kesin güvenilir sonuç için deneysel sonuç yani röntgen ve karot yöntemi daha sağlıklı olur."

RAPORLAR BAKANLIK TARAFINDAN DİKKATE ALINMAYACAK

Depremin etkisinden kurtulmaya çalışan ve yıkılmayan evlerinin akıbetini merak edenler de kara kara düşünmeye başladı. Peki devletin hasar tespit sonuçlarına güvenmeyen vatandaş ne yapacak? Malatya Mimarlar Odası Başkanı Yunus Emre Fidanel günlerdir merak edilen konuyu ve süreci anlatırken önemli uyarılarda bulundu. Fidanel, "Bakanlığa bağlı ekipler gözlemsel bir inceleme yaptıkları için yanlış kararlar çıkabiliyor. Beni günde elliye yakın kişi arıyor, 'Biz ne yapacağız? Ev az hasarlı dediler ama kolonlar patlak. Ağır hasarlı raporu var ama çatlağımız bile yok' gibi yüzlerce soruyu cevaplıyorum. Asıl soru bundan sonra ne olacak? Malatya'nın tamamında tespit çalışmaları sona erdikten sonra askı süreci başlayacak. Binaların durumu muhtarlıklarda askıya çıkacak. İtiraz etmek isteyen itiraz edebilecek. Sonrasında bakanlığa bağlı ekipler gelip yine gözlemsel bir inceleme yapacak. Eğer bina sakinleri o sonuca da itiraz ederse bu kez üniversitelerdeki akademisyenler gelip son incelemeyi yaptıktan sonra süreç tamamlanmış olacak. Yani vatandaşın iki kez itiraz hakkı var. Üçüncü bir itiraz hakkı olmayacak ama itiraz etmek istenirse de süreç bu kez yargıya taşınacak. Özel firmalar tarafından yapılan incelemeler ve verilen raporla ise süreci ve sonucu değiştirmeyecek. Yani binlerce lira para verilip özelden hazırlanan raporlar Çevre, Şehircilik ve İklim Bakanlığı tarafından dikkate alınamayacak. Eğer raporu hazırlayan firma lisanslıysa tespiti yapabilir ve bu sonuç yargıda kullanılabilir. Şu an telaş içerisinde firma aramak, inşaat mühendisi aramak sadece paniğe ve maddi kayba neden oluyor. Tekrar söylüyorum itiraz aşamasında özel firmaların verdiği raporların geçerliliği yok" diyerek depremzedeleri uyardı.