Baz etkisi nedir?
Finans alanında matematiksel bir olgu olarak tanımlanan baz etkisi, iki farklı dönemin ilkinde yaşanan aşırı yükselme ya da düşüşün diğer dönemin sonuçları üzerinde yarattığı etkiye denir.
DUVAR - İki farklı dönemden bir önceki dönemin sonraki döneme etkisini konu alan baz etkisi, borsada işlemde olan hisse senetlerinin fiyat ve getirilerinin bütünsel ve sektörel olarak performanslarının ölçülmesiyle ortaya çıkar. Bu ölçüm yapılırken belirli bir süre dahilinde hareket edilir. Bu süre belirlenen aydan 12 ay öncesine kadar olan zaman zarfını kapsar. 1 yıl önceden günümüze ulaşan değerlendirmelerde aylık farklılıklar göz önüne alınır. Baz etkisi, ölçüm yapılan bu aylarda yaşanan değişimin ortalama değerlerden farklı halde olmasına denir.
Ekonomik verilerde baz etkisi, verinin yıllık değişiminin son ayda gösterdiğinden değil, 12 ay önceki değişiminden etkilenmesi durumuna denir. Örneğin 2020 Kasım ayı yıllık enflasyonu hesaplamasında, 2020’nin Kasım ayı tüketici endeksinin 2019 yılı Kasım ayı tüketici endeksine göre yüzde değişimine dikkat edilir. 2020 yılı Kasım ayında tüketici endeksi normal ortalamalara göre çok daha düşük bir oranda yükseldiyse 2021 yılı Kasım ayında yıllık enflasyonu artmış bir baz etkisi görülür.
Referans süredeki değişim sebebi ile düşük ya da yüksek bir endeks değerinin kabul edilmesi bu durum için etkilidir. Kısaca verilerdeki sapmalar cari gelişmelere ek olarak referans dönemden kaynaklı baz etkisi önemlidir. (HABER MERKEZİ)