'Afrikalı Che Guevara' Sankara'yı öldürenler 34 yıl sonra yargılanıyor

DUVAR - Burkina Faso'da ülkenin eski Devlet Başkanı Thomas Sankara'yı öldürmekle suçlanan 14 kişi yargılanıyor. 'Afrika'nın Che Guevara'sı' olarak anılan lider, 1987'de yakınındaki isimler tarafından yapılan bir darbede vurularak öldürülmüştü.

ESKİ DEVLET BAŞKANI SANIKLAR ARASINDA

Batı Afrika ülkesi Burkina Faso'da ülkeye ismini veren asker ve eski Devlet Başkanı Thomas Sankara'nın öldürülmesi hakkında yargı süreci başladı. 1984'de yine bir askeri darbeyle iktidara gelen Sankara, sosyalist ve Pan-Afrikanist görüşleriyle tanınıyordu. Kısa süre içerisinde giriştiği toplumcu uygulamalarla karizmatik bir figüre dönüşen Sankara, 1987 yılında kendisine karşı düzenlenen darbe sonucunda öldürüldü, iktidara yakın mesai arkadaşı Blaise Compaoré geldi.

Sankara'yı öldürmekle suçlanan 14 sanık arasında Compaoré de bulunuyor. Ancak darbeyle birlikte iktidara gelen Compaoré, 2014 yılında ülkede düzenlenen protesto gösterileriyle birlikte Burkina Faso'yu terk etti. Sankara'nın öldürülmesiyle bir ilgisi olmadığını iddia eden Compaoré, davayı 'boykot' ediyor. Kendisi an itibariyle Fildişi Sahilleri'nde sürgünde.     

SANKARA KİMDİR?

Afrikalı lider darbe sırasında vurularak öldürüldüğünde 37 yaşındaydı. Her ne kadar üç yıl kadar kısa bir süre iktidar koltuğunda oturmasına rağmen yankısı büyük oldu. Afrika'nın en popüler figürlerinden biri haline gelen Sankara'nın Afrika sosyalizmi ve emperyalizm hakkındaki görüşleri kıtada -başta diğer Pan Afrikanist siyasiler olmak üzere pek çok insanı etkiledi.

Yönetime gelir gelmez resmi hizmete mahsus pahalı makam araçlarının kullanılmasını yasakladı, başta kendisi olmak üzere yüksek mevkilerdeki kamu çalışanlarının aldığı maaşlarda ciddi oranda indirime gitti. Eski bir Fransa sömürgesi olan ülke daha önce Yukarı Volta olarak anılıyordu. Sankara, bu ismi ülkede en çok konuşulan yerli dillerinde (Mossi ve Bambara) 'Başı Dik İnsanların Ülkesi' anlamına gelen iki kelime ile, 'Burkina Faso' ile değiştirdi. Cinsiyet eşitliği için giriştiği uygulamalar kapsamında hafta bir erkekler için pazara gitme zorunluluğu' getirdi. 

Sankara, Burkina Faso'nun başında bulunduğu süre boyunca 2 buçuk milyon çocuğa aşı yapılmasını sağladı. Ülke çapına başlattığı eğitim kampanyasıyla okuma yazma oranını yüzde 13'ten yüzde 73'e çıkardı. Afrika'da çölleşmekte olan arazilerin önüne geçmek için harekete geçen ilk liderdi. Her kasabaya bir orman kampanyasıyla milyonlarca ağaç dikti. Hiçbir yabancı yardım almadan ülkeye demiryolları döşedi. Askeriyenin kullandığı marketi, devletin herkese açık marketine dönüştürdü, ki burası ülkenin ilk 'süpermarketi' oldu. Ulusal üretimi teşvik eden hamleler yaptı. Tüm kamu çalışanlarına yerli pamuktan üretilen geleneksel kıyafeti giyme zorunluluğu getirdi.

'EMPERYALİZMİ ARAYANLAR TABAĞINA BAKSIN'

Sankara, aynı zamanda Afrika'nın gıda sorununa karşı kapsamlı çözümler üreten liderlerden biri olarak anılıyor. Bir konuşmasındaki "Emperyalizmi arayanlar, önündeki tabaklara baksın, yemek yediğinizde ithal mısır, pirinç yiyorsunuz" ifadeleri ile tanınan Sankara'dan önce Burkina Faso'da ortalama bir hektarda 1700 kilo buğday alınırken 1986 yılında aynı oranın 3800-3900 bin kilolara kadar ulaşmasını sağladı. Sankara yönetiminin toprak reformuyla birlikte toprak ağalarının elindeki arazileri yoksul köylülere dağıttı.  

Devlet Başkanlığı boyunca uygulamalarının yanı sıra hayat tarzı ve hitabeti ile de sık sık dikkat çeken Sankara, bugün ülkede hâlâ, özellikle de gençler arasında popüler bir lider. BBC'ye konuşan başkent Ouagadougou'dan bir öğrenci, Sankara heykeli önünde poz verirken "O hâlâ benim Devlet Başkanım. Toplum için yaptıkları, onun yolundan gitmek üzere biz gençleri cesaretlendiriyor" ifadeleri ile Sankara'yı anıyor. 

'DAVANIN İHTİMALİNİ HAYAL EDEMEZDİK'

Sankara'nın öldürülmesine dair görülen davaya dair konuşan kardeşi Paul Sankara, 'bu an için çok beklediklerini' söyledi: "Çok uzun zamandır bekliyoruz, Compaoré'nin 27 yıllık rejimi boyunca bekledik. Onun yönetimi boyunca davanın ihtimalini hayal bile edemezdik."

Sankara'nın ailesi 1997 yılında cinayete dair suç duyurusunda bulundu, ancak Yüksek Mahkeme'nin soruşturmayı değerlendirmesi 15 yıl aldı. Compaoré'nin 2014 yılında devrilmesiyle birlikte süreç görece hızlandı. Takibindeki yıl Sankara'nın cenaze kalıntılarından DNA örneği alındı. 2016 yılında ise Burkina Faso yetkilileri resmi olarak Fransız hükümetinden Sankara'nın ölümüne dair ellerindeki askeri belgeleri paylaşmasını talep etti. Üç aşamada aşamada ulaştırılan arşivler son olarak Nisan 2021'de Burkina Faso'ya ulaştı. 

KİMLER YARGILANIYOR?

Öte yandan Fransa'nın da darbede ve suikastta payı olduğunu düşünenler var. İktidarında benimsediği dış politikada özellikle Fransa'ya meydan okuyan Sankara'nın eşi Mariam, darbenin arkasında Paris yönetimini olduğunu dile getiriyor. 

Yargılanan isimler arasında Compaoré'nin eski Genel Kurmay Başkanı General Gilbert Diendéré ve 11 diğer kişi bulunuyor. Askeri mahkeme karşısına çıkacak kişiler 'Devlet güvenliğine saldırı', 'suikasta karışma' ve 'bedenlerin gizlenmesi' gibi suçlarla yargılanıyor. Diendéré, 2015 yılında giriştiği başarısız darbe girişimi sonrasında 20 yıl hapis cezası almıştı. (DIŞ HABERLER)