Orta gelir tuzağında son durum

DUVAR - 'Bir ekonominin belirli bir kişi başına gelir düzeyine ulaştıktan sonra orada sıkışıp kalması haline orta gelir tuzağı denir. Orta gelir tuzağı bir ekonomide kişi başına gelir düzeyinin belirli bir aşamadan öteye gidememesi halini ya da belirli bir gelir düzeyine ulaştıktan sonra durgunluk içine girilmesi durumunu özetleyen bir yaklaşımdır.'

İktisatçı Doktor Mahfi Eğilmez, mahfiegilmez.com'da yayınlanan 'Orta gelir tuzağında son durum' başlıklı yazısında, şu analizde bulundu:

Dünya Bankası her yılın 1 Temmuz günü ekonomilerin GNI yöntemiyle hesaplanmış gelirlerine göre ülkelerin sınıflandırılmasını yapar. 1 Temmuz 2016 itibariyle yapmış olduğu sınıflandırma şöyle (Kaynak: The World Bank,

https://datahelpdesk.worldbank.org/knowledgebase/articles/906519-world-bank-country-and-lending-groups)

Aşağıdaki grafikte Türkiye’nin kişi başına gelirindeki gelişmeleri dünya ortalama geliriyle karşılaştırmalı olarak sunuyorum (Kaynak: TÜİK, GSYH Hesapları, IMF, WEO Database, April 2017.)

Tabloda TR yeni sütunu, TÜİK’in revize ettiği GSYH serisine göre TR Eski sütunu ise TÜİK’in revize ettiği GSYH’dan önceki GSYH’ya göre hesaplanmış kişi başına gelirleri gösteriyor.

2016 yılı itibariyle değerlendirirsek Türkiye’nin, gerek eski GSYH gerekse yeni GSYH serisine göre üst orta gelirli ülkeler kategorisinde yer aldığını görüyoruz.

Ben, orta gelir ölçüsü olarak dünyada kişi başına düşen ortalama geliri alıyorum. Dünya GSYH’sını dünyanın o yıl ortası nüfusuna bölüyorum çıkan kişi başına geliri ortalama gelir olarak kabul ediyorum. Bir ülke bu ortalama gelir dolaylarında ise orta gelirli ülke olarak kabul ediyorum. Söz konusu ülke sürekli olarak bu ortalama gelir dolayında ise o zaman da onun orta gelir tuzağına düşmüş olduğunu düşünüyorum.

Şimdi tablodaki Dünya’da ve Türkiye’de yıllar itibariyle kişi başına gelir serisini bir grafik haline getirelim (Dünya IMF; IMF serilerine göre dünyada kişi başına ortalama geliri, Dünya WB; Dünya Bankası ekonomiler sınıflandırmasına göre orta gelir sınırını, TR Yeni; TÜİK'in yeni GSYH serisine göre Türkiye'de kişi başına düşen geliri, TR Eski; TÜİK revizyonu öncesinde geçerli olan GSYH'ya göre Türkiye'de kişi başına düşen geliri gösteriyor.)

Grafiğe baktığımızda Türkiye’nin eski GSYH serisine göre her iki ölçüye göre orta gelir tuzağında olduğunu görebiliyoruz. Yeni GSYH serisine göre IMF serisinde tuzaktan çıkmış fakat tekrar giriyor gibi görünüyor, Dünya Bankası sınıflandırmasına göre ise hiçbir şekilde orta gelir tuzağından çıkamamış bulunuyor.

Grafiğe bakınca son dönemde Türkiye’nin orta gelir tuzağından çıkma yolundaki en büyük çabasının GSYH’sını revize etmek olduğu anlaşılıyor. Önümüzdeki yıllarda birkaç defa daha revizyon yaparsak belki orta gelir tuzağından çıkışı sağlayabiliriz.