Mazbata hakların diyeti olmamalı

Seçim sonrasındaki ikinci haftayı da tamamlıyoruz. Mazbataların verilmemesi, bazı seçim sonuçlarının tanınmaması, haklı itirazların dikkate alınmaması, uydurma itirazlarla sürdürülen örgütlü mızıkçılık, işe yarar bir malzeme bulunması için her şeyin seferber edilmesi ve bu umutsuz uzatmanın dayanaksız biçimde beklenmesi gibi açık ihlallere, YSK’nın KHK’lılara mazbata verilmeyeceği ve kaybedenleri başkan ilan etme kararı eklendi. Sadece seçim etrafında dönen baskın gündem nedeniyle de, mesele yoğun ama ağırlıklı olarak seçimle bağlantılı olarak konuşuluyor. Hiçbir mahkeme tarafından haklarında verilmiş herhangi bir kısıtlılık kararı olmaksızın insanların seçilme hakkının gasbı çok önemli bir seçim ihlali. Ayrıca, konu sadece seçilme hakkıyla ilgili de değil. Çünkü, aday olabilecekleri aynı YSK tarafından onaylanmış adaylara oy verenlerin seçme hakkı da gasp edilmiş oluyor.

Yetmezmiş gibi, herhangi bir dayanağı olmaksızın mazbataların binlerce oy geriden gelen ikinci adaylara verilmesi, seçimleri düzenlemeye yetkili yargı organının eliyle örgütlü hile yapılması demek. AKP’nin Ahmet Türk’e sağlık gerekçesiyle mazbata verilmemesi talebi de ahlaki seviyeyi gösteriyor. Verilen dilekçede, Türk’ün sağlık gerekçesiyle hapishaneden çıktığı, eğer sağlık sorunu yoksa içeriye atılması gerektiğine dair bir gönderme bile mevcut. Bütün bunlar, İstanbul Büyükşehir Belediye’sinde yaşananların çok çok üzerinde bir sandık-seçim ilgası, imhası ama bir yandan da ağır siyasi düşüklük, seçim usulsüzlüğünden çok fazlası demek. İktidar, uygulanan rejimin adını kendi koymaya cesaret gösteremediği, niyet ettiği fütursuzluğun sorumluluğundan kaçtığı için yargıyı kullanmaya, zorlamaya devam ediyor. Ama artık iktidarın seçtiği yolun doğrudan kendisiyle ilişkilenmesini engelleyecek sınır çoktan aşıldı.

KHK’lılara mazbata verilmemesinin seçimle ilgili kısmını şimdilik bir kenara bırakarak, meselenin bu ülke vatandaşları arasında uygulamaya konulan açık ayrımcı hukuk haline gelmesini konuşmak, bu meseleye İstanbul’da Ekrem İmamoğlu’nun mazbatasından daha çok itiraz etmek gerekiyor. Zira mesele çok temel bir hak meselesi. Ali Duran Topuz Gazete Duvar’daki dünkü “Açlık grevleri hakkında bir yazı”da KHK’lılara ilişkin uygulamaları yurttaşın ve kamuoyunun yok edilişi olarak tanımlıyor. Osmanlı’daki köle, reaya hukukunu örnek vererek yaratılan zeminin neleri ortadan kaldırdığına işaret ediyor. Gerçekten de, KHK’lılarla ilgili uygulamalar demokrasiden de önceki bir meseleyle, eşit yurttaşlık hakkıyla ilgili.

Darbe gerekçesiyle çıkartılmış olağanüstü hal kararnameleriyle -üstelik olağanüstü hal gerekçesiyle ilgisi olmadan- işlerinden çıkartılmış kamu görevlileri özel bir etiketlemeyle, yasal dayanağı olmaksızın pek çok hakkı kullanamaz hale getirildi. Hepsi hukuksuz uygulamalar olarak: İşleri ellerinden alındı, başka bir işe girmeleri, mesleklerini yapmaları engellendi, pasaportlarına el konularak yurtdışına çıkışları yasaklandı, yasal hak arama yolları kapatıldı, kısıtlılıkları aile fertlerine kadar genişletildi. Bu uygulamaların bir kısmı fiili idari kararlarla, bir kısmı da -YSK’nın son verdiği kararda olduğu gibi- yargı organlarınca hayata geçirildi. Bunun benzetilebileceği durum, Afrika’da sistematik ırk ayrımı politikası olan apartheid düzenidir. İnsanların siyasi erkin belirlediği özel etiketler (renk, ırk veya KHK kararı) nedeniyle bazı haklarının ellerinden alınabilmesi ve bazı haklarının kullandırılmamasını içeren açık ayrımcılık rejiminin ilanıdır.

İktidarın seçim kampanyasında kendisini desteklemeyen herkese karşı kullandığı dil nedeniyle, ilerde verilen oyların bile sorgulama konusu yapılabileceğine dair distopik benzetmeler yapılmıştı. Büyükçekmece’de polis eliyle sürdürülen soruşturmalarda bunun gerçekleştiğine şahit olduk. Kapıları çalıp insanlara hangi partiye oy verdiğini, neden bir partinin sandık görevlisi olduğunu soran polisler gördük. Yetmedi, İstanbul’un görevi teslim edecek olan belediye başkanı ünvanını taşıyan ve Erdoğan’ın “kendim kadar inanırım” dediği Mevlüt Uysal, “soyadından AKP’ye oy vereceği anlaşılan seçmenler”den bahsetti. Eğer bu doğruysa, tersini de tespit etme yeteneği var demektir. Cumhurbaşkanı Erdoğan -kanunsuz ve hukuksuz fişleme belgeleri olan ve seçimden önce de iktidar yanlısı medyanın kullandığı- GBT’lerin hazırda beklediğini, zamanı gelince uygulamaya konulacağını söyledi. Ardından YSK’nın KHK’lılar kararı koptu geldi: KHK’lılar yurttaşların sahip oldukları hakların dışında bir grup olarak tanımlandı.

Seçim vesilesiyle kontrolsüz biçimde ortalığa dökülen bütün bu acayiplikleri, çeşitli alanlarda ve özellikle de yargıda bir süredir devam eden çifte standart ve çoklu hukuk tavrıyla birleştirince, yeni bir aşamaya gelindiği anlaşılıyor: Artık, ülkenin insanlarını yerli-milli ve diğerleri şeklinde ayırmaktan, bu ayrıma göre bir etiketleme geliştirerek farklı muamele görmesinin mümkün olduğunu kabul ettirme aşamasına doğru gidiliyor. Yani sorun, bir hukuk ve demokrasi meselesinden de önceye dayanan eşit yurttaşlık hakkıyla ilgili. İktidar, bir grup insanı siyasi tutumları nedeniyle sorunlu görmekten, ötekileştirmekten daha ileri giderek; onlara farklı bir hukuk uygulanabileceği bir düzen kurmak istiyor. “Medeni ölüm” meselesini genişletiyor. İmamoğlu’nun mazbata almasıyla çözülemeyecek bir mesele bu. “Ne bekliyordunuz, hukuk ve demokrasi mi kaldı?” denilerek de etkili bir karşılık üretilmiş olmuyor.

Geçtiğimiz gün Berat Albayrak tarafından açıklanan ekonomik programa TÜSİAD ve TOBB eliyle “tam destek” açıklaması yapan Türkiye sermayesinin iddia edildiği gibi demokratik kaygılarla temas edecek ilgisi veya cesareti olmadığının görülmesinde şaşırtıcı bir taraf yok. Yıllardır olup biteni “kaygıyla” izleyerek sonuçsuz gürültü çıkartan Batı dünyası da benzer durumda. KHK’lıları uyduruk komisyon oyalamasına mahkum bırakan AİHM de, açık hukuksuzluk ve hak ihlallerinin sadece seyircisi değil artık ortağı ve destekçisi kabul edilebilir. Demokrasinin, hukukun değil, eşit yurttaşlık hakkının bile ilga edilmesi karşısında kendine güç vehmeden veya yaptırım yeteneği atfedilen bütün odaklar, havaya bakarak ıslık çalıyor. Böyle olması da son derece beklenir bir hal zaten. Böylesi anormallikleri normalleştirme, sadece kabullenmekle değil, yapılacak bir şey, söylenecek söz kalmadığı iddiasıyla da devam ediyor.

Fakat daha önemli bir tehlike, bütün aksi iddialara, bütün baskı ve zorlamalara karşın önemli bir siyasal direnç ortaya koyan, en sert otoriter uygulamalar yürürlükteyken iktidar sahiplerine yenilgi yaşatan taze dinamiğin bir avuntuyla söndürülmesi ihtimali. 31 Mart, yıllardır yerleşikleştirilmeye, kabul ettirilmeye çalışılan baskıcı düzenin, sahiplerince pornografik bir açıklık kazanmasına hizmet etti. Seçimlerin iktidar değişmesine değil ama zafiyetinin apaçık görünmesine yarayacağı öngörüsü sonuç verdi. Ancak, İmamoğlu’na verilecek -eğer verilirse- mazbatanın, bir mücadele kazanımı olan başlangıç gibi görülmeyip normalleşmeye dönüş olarak algılanması -dokunulmazlık olayından sonra- düşülecek en uyduruk tuzak olacak. KHK kararının ve bu saçma uzatmaların altında imzası olan YSK’nın demokrasiyi kurtaran kurum ilan edilmesi de, parçası olanlar için silinemeyecek bir leke olmaya aday. 31 Mart’ta çıkan sonuç ve sonuca yapılan muamele ile iktidarın elinden çıkardığı sandık kalkanını bir imkan değil de güvence olarak görmek, muhalefet için büyük hata olur. İktidarı daha geriletmenin vesilesi olabilecek İstanbul mazbatası, bütün hakları tekrar talep etmenin diyeti haline gelmemeli. Mazbata ile tüm haklar takasına girilmemeli.