Hep iki maliyeci ile içiyoruz
Geçen hafta alkollü içkilere zam geldi. Ama alkol üretimi değil, ÖTV’si zamlandı. Daha önce ocak ayında Maliye Bakanlığı, ÖTV’sine zam yapmıştı zaten. ÖTV zammı sonuçta alkole zam demek. Tabii durum tepkiyle karşılandı, bir anda sosyal medyada #AlkoldeTüketimBoykotu çağrıları yapılmaya başlandı.
Öyle bir zam geldi ki tek başınıza bir rakı içseniz, “bir 35’lik alayım” deseniz cebinizden çıkan 63 TL’nin 25 TL’sini üreticiye, 38 TL’sini ise ÖTV ve KDV olarak devlete veriyorsunuz. Hadi diyelim 70’lik alayım deseniz hemen masanıza iki maliyeci oturuyor. Şöyle ki 112 TL’lik bir rakı alıyorsunuz. Bunun 38 TL’lik kısmı vergisiz fiyat. Kalan 74 TL ise vergi. Yani özel tüketim vergisi ve katma değer vergisi. Çiftçi anasonu üretecek, işçi alkolü üretip anason ile damıtacak, patron kâr edecek, dağıtımcı için 38 TL vereceksiniz, sonra maliyeci gelecek ve sizden 78 TL isteyecek. Yani her içtiğinizde yanınızda iki maliyeci taşıyacaksınız.
ÖTV YÜZDE 33 ZAMLANDI!
Maliye Bakanlığı biri yıl başında, diğeri yıl ortasında olmak üzere iki defa 4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanunu’nun (12/3) maddesi gereğince listeyi günceller. Bu listede yer alan “asgari maktu vergi tutarı” o ÖTV hesabının kaynağıdır.
Rakının asgari maktu vergi tutarı 2017 yılında 159,9331 TL idi. 2018 başında 171,2723’e çıktı. Şimdi yapılan zam ile bu miktar 213,0168 TL oldu. Böylece asgari maktu vergi tutarı bir yılda yüzde 33 zam gördü yani 53,0837 TL arttı. Hülasa asgari maktu vergi tutarı ÖTV yüzde 33 oranında artarak 53 TL zamlandı.
BEŞ AYDA 4 MİLYAR TL ALKOL ÖTV’Sİ
Maliyet Bakanlığı yılın ilk beş ayında alkollü içkilerin ÖTV’sinden 4 milyar 58 milyon TL vergi geliri elde etti. Bu beyana dayanan gelir vergisinden fazla. Hedef ise alkol tüketen insanlardan 10,5 milyar TL ÖTV geliri elde etmek.
Alkolden alınan vergiler başka işler için harcanacak. Kız çocuklarının eğitimine harcansaydı bu ülke bugün dünya lideriydi. İklim için harcansaydı bu para ile toplu taşıma ücretsiz hale gelir, her yerde bisiklet ulaşımı olurdu. Estonya’nın yaptığı gibi biz de ülkede toplu taşımayı ücretsiz yapabilirdik. Böyle olsaydı akşamcılar büyük bir zevkle bu vergiyi verirdi. Ama durum öyle değil. Bu paralar daha çok müteahhitlere gidiyor. Kentsel dönüşüm adı altında dördüncü deprem bölgelerindeki evler bile yıkılıyor. Bunun için müteahhitlere 6,6 milyar TL para aktarılmış.
ALKOLDE TÜKETİM BOYKOTU
Ekşi yazarları “4 Temmuz 2018 büyük alkol boykotu” adı altında çağrı yaptı. Yazarlardan biri durumu şöyle özetlemiş: Duble yollar bizim dublelerle yapıldı. Çok açık ki akşamcılar alkol vergilerinin ne için verildiğini çok iyi biliyor. İktidar taraftarları da bunun farkında. O yüzden Akit bu boykotla ilgili “Kemalistler alkolü bıraktı, bakın neden…” derken Takvim boykotu “Alkol boykotuyla ekonomiyi hedef aldılar” başlığı ile verirken “duble yol” ekonomisini çağrıştırıyor gibiler.
Alkol zammı daha başlangıç. Arkasında seçim maliyetlerini ve batık projeleri karşılamak için doğalgaz, elektrik ve petrol kalemlerine yapılacak zamlar var. 4 Ağustos’a kadar sürecek #AlkolTüketiciBoykotu ise şimdilik sadece bir başlangıç olacak gibi.
Bu topraklarda boykot çok iş görmüştür. Mesela 190 yıl önce ekmek zammına karşı İzmirli kadınların kazandığı direniş ya da son zamanlarda ODTÜ öğrencilerinin kantin boykotunu örnek verebiliriz. Ama alkol boykotu kazanırsa yüksek vergiler kaybedecek, üretim ve paylaşım kazanacak.
Proje yöneticisi, enerji ve iklim uzmanı, aktivist. Çeşitli sektörlerde proje yöneticiliği yaptıktan sonra son yıllarda iklim değişikliği ve enerji alanında uzman olarak çalışmaktadır. Tüketici ve İklimi Koruma Derneği yönetim kurulu üyesi olup 350ankara.org iklim aktivist grubunun kurucularındandır. Yaptığı çalışmaları ve değerlendirmeleri daha önce Cumhuriyet Enerji'de kamuoyu ile paylaşırken, aynı zamanda yesilekonomi.com'da da yazmaktadır. Raporlarına ve arşivine http://www.onderalgedik.com/ adresinden ulaşılabilir.
YAZARIN DİĞER YAZILARI
Yeni Ekonomi Programı eski çıktı
YEP, eski programı aynen uyguluyor söylemini bile değiştirmeden. Hiçbir şekilde enerji verimliliğini uygulayarak, toplu taşımayı geliştirerek, Haydarpaşa tren garını açarak yakıt tasarrufu aklına gelmiyor. AVM yapmayarak enerji tüketimini boşa arttırmamak, ithal santralleri kapatıp yerine rüzgar ve güneşi kullanmak hiç akıllarına gelmiyor. Adına Orta Vadeli Plan diye duyurdular, Yeni Ekonomik Program diye açıkladılar, ama bizlere gayet Eski Fosil Yakıt Programını sundular.
Üçüncü havalimanı: İklim ve emek düşmanı
İklim düşmanı bir proje ne kadar işçi dostu olabilir? Olmadığını biliyorduk, görüyorduk ama hep beraber konuşamıyorduk. Ta ki işçilerin kötü koşullar nedeniyle işi bırakmasına kadar. Düşünün ortada 35 milyar avroluk bir gelir kapısı var ve işçilerin yatakhanelerini tahta kuruları basmış, lavabolar pislik içinde, servisleri düzgün değil, herkesin en az iki aylık maaşı içeride.
Enerjide zam gerçekte ne kadar?
Herkesin rahat hesaplayabilmesi için aylık 100 kilowatt saatlik (kwh) bir tüketimimiz olduğunu kabul edelim. 100 kwh’lik tüketim hâlinde yılbaşında 41,2 TL ödüyorduk. Bu tüketim için temmuzda 46,1 TL öderken ağustosta gelen faturada karşınıza 50,3 TL çıktı. Bu ay tüketiminize dikkat edin. Çünkü aynı tüketim için ağustosta 50,3 TL öderken eylül sonu faturanızda yaklaşık 55 TL gibi bir bedel çıkacak.
Krizde doğanın adını anan gördünüz mü?
Çok açık ki biz konuşmazsak kimse emeği ve doğayı konuşmayacak. Herkes anlaşılmaz ekonomi lafları edecek, ekonomik savaştan ve yanlış politikalardan bahsedecek. Bizim için ortada, doğanın ve insanın bu kadar sömürülmesi, aşırıdan da öte, yıkımına üretimden kaynaklanan bir kriz var. Bugün krize doğa ve beşer çerçevesinden bakacak ve konuşacak insanlara ve bunun siyasetini yapabilecek politikacılara ihtiyacımız var.
2018'de plastiğe boğulacağız!
Çöp krizini bilmek için devleti bilmelisiniz. Devletin son 30 yıldaki politik dönüşümünü anlamadan bu krizi anlayamazsınız. İlgili mevzuatın gelişimi, bu mevzuat içindeki yaptırımlar, izleme, denetleme, takip ve raporlama mekanizmalarının varlığı ya da nasıl köreltildiği önemlidir. Bunlara bakmazsanız olayı bireyde görürsünüz.
Krizi hızlandırmak için kaç dolar yaktık?
584 milyar TL’lik fosil yakıt ithalatı ile hem aşırı iklim olayları hem de cari açık artıyor. Kimse bunun işi bilmemezlikten olduğunu söylemesin. Aşırı iklim olayları doksanlı yılların on katı. Ülke sıcaklık rekorları kırıyor ve iktidar 15 yılda 563 milyar dolarlık fosil yakıt yaktığı yetmezmiş gibi, sadece yılın ilk altı ayında 20,6 milyar dolar daha yaktı.
Ordu'daki sel siyasetçi kaynaklıdır!
Ordu’daki sel felaketi hem yerel belediyelerin asfalt ve beton sevdasından hem Karadeniz Otoyolu gibi devletin ulaşım politikasından hem de enerjideki HES politikasından kaynaklı bir afet. Bu afet bir iklim afetidir ve insan kaynaklı değil, siyasetçi kaynaklıdır. Çözümü ise iklimi değiştiren her adımın hızla yasaklanmasıdır. Yoksa siyasetçi bu afetleri kendi çıkarına kullanmaya devam edecektir.
Ya inşaat ya iklim batacak!
Ülkede belediyelerdekinden cumhurbaşkanına kadar herkes, ormandan bozkıra uzanan her yere çimento ve asfalt için çalışıyor, iklim felaketleri yaşanınca bile durumu anlamıyor. Hükümet akaryakıta zam yapmamak için 1.7 milyar TL ÖTV’den vazgeçiyorum diyor ama öbür taraftan elektrikte tahmini 7 milyar TL’lik zammı halka ödetiyor. Sonra da 100 günde dünyayı nasıl yok ederim diye plan açıklıyor.
Yunanistan'da kundakçı imar barışı mı?
Çok açık ki Yunanistan’da 2016’da başlayan imar affı bugün feci bir orman yangının baş aktörü oldu. Türkiye’deki imar barışı ve beraberindeki politikalar Beyoğlu Sütlüce’deki olayın gösterdiği gibi şimdiden uyarı sinyalleri veriyor. Her ülkede imar barışı ya da yasa dışı inşaatlara getirilen af daha fazla yasa dışı konutu, daha fazla suistimali getiriyor. Ancak daha kötüsü, bu sadece iktidarın sorunu değil.
Yerel seçime hazır mıyız?
Yani belediyelerde demokratik bir meclis olmadı. O yüzden partiler halktan bağımsız adaylar koyabildiler. O yüzden 12 Eylül bitmiş olsa bile, koyduğu kurallarla istediği biçimde bir iktidar hep varlığını sürdürdü. Şimdi hem belediyelerde hem de ülke yönetiminde başkanlık var. Ama ülkedeki başkanlığın devam etmesi için belediyelerde de başkanlık devam etmeli.
Elveda rüzgar, güneş, verimlilik, demokrasi
Ne yenilenebilir enerji ne de enerji verimliliği ülke politikasının önceliği değil artık. Zaten 2007’deki mevzuat çalışması bugüne kadar ertelene ertelene güdük hale geldi bile. Artık mevzuatlarımız kaldırımlar gibi sık sık değişiyor, her şey kömür-petrol-doğalgaz-beton-asfalt ekonomisinin hizmetine veriliyor.
Treni kim devirdi?
Ortada rekor bir yağış yok, ortada menfezi kontrol edecek yol bekçisi yok, ortada menfezleri tamir edecek para yok, Meteoroloji verilerini okuyacak, önlem alacak bir ekip yok. Çünkü TCDD’de mühendis, teknisyen ve işçi çalıştırmak pahalı. Ama duble yol yapıp her sene tekrar asfalt dökmek ucuz! Köprü yapmak, ormana hava limanı yapmak ucuz.
Seçim ne kadar adildi?
Seçim Kanunu değişirken hiç fırtına kopartan, toplumun farklı kesimlerini örgütleyen, tasarıyı kilitleyen oldu mu? Ruhumuz bile duymadı. Seçimin her aşamasının adil olması için adım atmış ve kazanmış temsilcilerimiz var mı? Tepeden tırnağa adil olmayan bir seçim var karşımızda. Hâlâ bu seçimler adilmiş gibi Seçim Kanunu'nu değiştiriyoruz, adilmiş gibi propaganda yapılıyor ve adilmiş gibi sonuçlar sorgulanıyor.
Son başkan
Şimdi denklem biraz garip. İktidarsın ama MHP’ye ihtiyacın var. Devletin imkanları sende ama patates dolar kadar değerli. Karşında ana muhalefet partisi olarak CHP var diye sevinebilirsin ama HDP Ahmet Şık, Barış Atay ve KHK ile atılan akademisyen kadrosu ile mecliste. MHP ise sağlam olsa bile İYİ Parti'yi görmeden politika yapamayacak.
24 Haziran sonrası havalar güzel olacak
Bu seçimde betonu, asfaltı, kömürü, petrolü, gazı, otomobili, hafriyatı, inşaatı da oylayacağız. 24 Haziran’a kadar meydanlar hem insanlarla hem de su baskınları ile dolu olacak. 24 Haziran’da ise insanlar sandık başlarını dolduracaklar. 24 Haziran’dan sonra hava güzel olacak. Çünkü insanlar sadece kendileri için değil, tarlasına dolu vuran çiftçiler, hafriyat kamyonunun altında ezilenler, iş makineleri ile ormanı yok edilen canlılar, gecekonduları yıkılan insanlar için de oy kullanacak.
AK Parti'nin itirafları: İcraatlar
AK Parti İcraatlar çalışması ile çok güzel bir iş yapmış. Bu ülkede yatırımların üçte ikisinin asfalt ve betona gittiğini çok temiz bir şekilde ortaya koymuş. Sadece İstanbul, Ankara, İzmir ve Van’ı incelediğimizde bu yatırımlarla ülkenin pek çok sorunun çözülebileceğini ulaşım politikalarından görebiliyoruz. Güzel olan, AK Parti'nin bunu itiraf etmesi. Geleceğiniz eski Türkiye gibi sadece asfalt ve beton olsun derseniz, “İcraatlar” tam size göre.
İktidarın kabusu Sözen!
Nurettin Sözen bugün asfalt ve beton diyen iktidar için bir kabus, onların sarayları için bir korkudur. Park Otel ve başbakanın villası gibi pek çok binayı bir daha kent suçu işlenmesin diye törenle yıkan biridir o.
Politikacıların Dünya Çevre Günü kutlu olsun
5 Haziran politikacılar için bir gündür. Ama halk için çevre meselesi her gündür.
Hangi partinin iklimi daha güzel?
24 Haziran seçimlerinde iklim değişikliği, seçim bildirgelerinde pek iyi bir notu hak etmiyor. Açıkçası AKP daha fazla iklim değişikliği önererek en fazla sıfır puan alır. CHP ise mevcut politikaları referans alması, durumu kavrayamaması, bilimsellikten ve güncellikten uzak olması ile sıfırı hak ediyor. MHP konuyu bırakın, başlığı bile bilmiyor, bildiği şeyler ise dünyanın sonunun getirmek. HDP tabii bu resimde açık ara önde...
563 milyar doları nasıl yaktık?
Türkiye’nin bu krizi bal gibi de yüksek karbon krizi, fosil yakıt krizi. Bu karbon krizi uğruna 563 milyar doları gaz, petrol ve kömür tüccarlarına kaptırdık. Bir o kadarını ve belki de daha fazlasını da devlete... Fosil yakıt tüccarlarına bu parayı kaptırmasaydık 549 milyar dolar cari açık değil, 14 milyar cari fazlasını konuşacaktık.
Karapürçek ve YSK
YSK ve sandıklar bir bütündür, ikisine sahip çıkmazsanız kaybedersiniz. 16 Nisan’da bütün ülke sandıklara sahip çıktı. Ama partilerimiz YSK’ya sahip çıkamadı. Eğer 08.12’de o kadar belge ve bilgiye sahipseniz yedi saat YSK’yı beklememelisiniz. Böylesi durumlarda müdahil olacak YSK temsilciniz, acil durum programınız yoksa kazanamazsınız.
Geldiğimizde otlar yemyeşildi ve kuruydu Mamak!
Ankara’da kişi başına bir ton asfalt dökülüyor. Mamak’ta gecekondular yıkılıyor, beton binalar yükseliyor. Bugün kişi başına bir ton çimento tüketilen bir ülkeyiz. Tabii ki 500 yılda bir olan yağış olur... Ama belediye başkanı "İlk defa bu oldu" diyor. Geçen sene ve evvelki sene olmamış gibi. Mamak artık Kemal Burkay’ın şirin mi şirin gecekondu evlerinin olduğu bir yer değil.
Kömürcüler seçimi nasıl kaybetti?
Avustralya halkı 33 yıllık bir politikacıyı ve 11 yıllık bir iktidarı gönderdiği gibi, kömür sektörüne de çelmeyi taktı. Bunu yaparken izlemek yerine kendi yolunu çizdi, politikanın eksenini kaydırdı. Hem de 37 günde. Türkiye’de ise şimdi 53 gün var. Ya 53 gün bekleyip oy verecek ya da çözümü de üretecek, cevabımızı ortaya koyacağız.
Şirket genel kurulu değil, erken seçim
24 Haziran’da ülkenin genel kurulu yapılmayacak, erken seçim yapılacak. Bu seçim 2017 yılında 52,9 milyar TL kurumlar vergisi veren o şirketlerin, o bankaların değil, sadece sigaraya, alkole, toplu taşıma olmadığı için araba kullanmak zorunda kalarak petrole 138 milyar TL ÖTV ödeyen halkın da seçimi.
Türkiye’nin 2016 karnesi: İklimi daha hızlı değiştiriyor
Yüzde 135,4’lük emisyon artışı ile 2016 yılı kömürün, asfaltın ve betonun yılıydı. 2016 hem en fazla emisyon artışının yaşandığı üçüncü yıl hem en sıcak dördüncü yıl hem de en felaket ikinci yıl olarak yaşandı. Bunu kömür santrallerine, otomobil politikalarına ve İnşaat Cumhuriyeti'ne borçluyuz.
Fabrikaları 1 kilo şekere mi satacaksınız?
Çorum ve Yozgat’taki şeker fabrikalarını kaça sattılar dersiniz? 528 milyon TL’ye Çorum fabrikası, 275 milyon TL’ye Yozgat fabrikası! Bütün fabrikaların üretimlerini toplayın, bakkaldan o üretimi alın, özelleştirmeden alınacak para o para bile etmiyor. Yani hepimiz 1’er kilo şeker alsak yine de daha çok para ediyor.
İklim felaketlerinde şeker mi, NBŞ mi ithal edeceğiz?
Şeker fabrikalarının özelleştirmesinin daha fazla beton, ithalat ve NBŞ demek olduğunu herkes biliyor. Bunun da hem daha fazla iklim değişikliği hem de ilk iklim felaketinde kotaların değiştirilmesi, NBŞ ve şeker ithalatı anlamına geldiği hepimizin malumu. Bunları iktidar da biliyor, hatta ifade ediyor ve çekiniyor.
Enerji Bakanı kime sitem etti?
Her ne kadar Berat Albayrak'ın konuşması Kılıçdaroğlu’na cevap gibi görünse bile, aslında kömüre karşı çıkan yereller ve onların içinde yer alan CHP örgütlerine cevap veriyor. Sadece CHP örgütleri yok bu resimde.
Karayolları Holding varken oy verene metro yalan!
Otobüse binemediğinizde, metronuzun, vapurunuzun olmadığını her düşündüğünüzde, arabaya anahtarınızı takarken mutlaka Karayolları Holding’i düşünün. Toplu taşıma bulamadığınızda, otomobil şirketine araba artı vergi ödediğinizde, petrol şirketine yakıt parası artı vergi verdiğinizde, köprü ve yollara geçiş parası artı vergi verdiğinizde Karayolları Holding’i düşünün. O holding şimdi yeni yatırımlar yapacak.
Enerji Bakanlığı: Kömür ve nükleer çok pahalı
Geçen hafta devlet ortada olmayan Alpu KES’in özelleştirmesini erteliyor, diğer yandan lisansı bile olmayan Akkuyu için Ruslar finansmana destek çıkacak ortak bulamıyor. Çünkü bu yatırımlar pahalı. Bunu Enerji Bakanlığı söylüyor. Belli ki enerji verimliliği gibi bedava, rüzgâr, güneş gibi yatırımı daha ucuz, yakıt maliyeti sıfır olan çözümler istenmiyor.
ABD Tarım Bakanlığı raporunda şeker özelleştirmesi
Şeker fabrikalarının özelleştirmesi ile ülkenin betona boğulacağını, NBŞ’nin yayılacağını, dünyanın beşinci büyük şeker pancarı üreticisinin NBŞ ve ithalata açılacağını herkes biliyor. Nitekim ABD Tarım Bakanlığı’nın raporları bile bizim gördüklerimizi onaylar şekilde. Bizim bildiğimizi ABD Tarım Bakanlığı raporları da saklayamıyor ama siyasetçimiz saklayabiliyor.
Şeker fabrikaları AVM olacak mı?
Arsası AVM’ciye, pazarı NBŞ’ciye gidecek bir özelleştirme var karşımızda. Şimdi filmin son sahnesi çekiliyor. Ya kızıp, bahane üretip, iş yapmayıp kazanmalarını izleyeceğiz ya da filmin son sahnesinde rol alıp asıl sorumluya dokunup mutlu sonla perdeyi kapatacağız. Böylece şeker fabrikalarının özelleştirilmesi iptal ettirilerek doğa ve toplum yeni bir yağmadan kurtulacak.
2017 sıcak bir yıl oldu, 2018’in telafisi yok!
2016 yılı dünyada ölçülmüş en sıcak yıl olmuştu; 2017’nin ise telafisi yok demiştik. Ama 2017’de siyasetçiler kömür kadar, petrol kadar, asfalt-beton kadar iklimi değiştirdiler. 2017 yılı Türkiye’de, çok sıcak, çok kurak, iklim felaketlerinin çokça yaşandığı bir yıl oldu. Bu sonucu 10-15 yıl önceki politikalar, yakılan fosil yakıtlar, kesilen ağaçlar, bunlara karar veren siyasetçiler belirledi.
Yaz saati çocukları enerji tüketicisi yaptı
Avrupa Parlamentosu kış saatinde kalmak için bir çalışma başlatmayı oyladı. Sonra raporlara göre karar verecekler. Türkiye ise en az gün ışığından yararlanarak nükleer, kömür ve doğalgaz tüketimini arttırmaya devam ediyor. Her ne kadar hükümet “tasarruf ettik” diye iddia etse de resmî istatistikler tam tersini söylüyor. Gelen tepkiler yüzünden iktidar kalıcı yaz saati uygulamasına 28 Ekim 2018’de son verse bile, bu arada milyarlarca dolarlık kömür ve doğalgaz ithal edildi, milyarca lira yerli kömüre aktarıldı.
Ev birası neden ucuz?
Endüstriyel bira ve alkol hem şirketlerine hem de devlet bütçesine ciddi kaynak sağlıyor. Sadece 2018’de toplanacak alkol vergileri neredeyse Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın bütçesinin iki, Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın iki buçuk, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’nın dört ve Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın ise beş katı. Yani endüstriyel alkol şirket kârları ve bütçe için faydalı, ev yapımı ise doğanın bizlere verdiği lütuf olduğu için ucuz.
Elektrikte 2017’de ithal yakıtlar kazandı
Enerji politikaları tüketimi ve üretimi arttırırken, bu artış ithal doğalgaza yaramış. Yani daha çok doğalgaz ithalatı için çocuklar karanlıkta kalkmış.
Kuraklık A.Ş.
Çok açık ki bu ülkede bir kuraklık sorunu var. 7 bin 200 tesis ile suyumuzu tam arıtamıyoruz, yarısını kaybediyoruz ve de suyumuzun tekrar kullanılacak kalitede olmadığı ortada. Bu yatırımlar, demek ki kuraklığın çözüm adresi değil, iklim değişirken Kuraklık A.Ş.’nin daha çok büyütülmesi ile ilgili.
2018'de paralar yerli kömüre değil asgari ücretliye
Yerli kömüre alım garantisini bitirip bu parayı işçi sınıfına vererek tarihe geçebilirsiniz. Hatta kanun yapsak 3-5 madde, başlığını ise “Asgari Ücretlinin Gelirinin Ve Toplumun İklim Dostu Refahının Kömüre Verilen Garantilerin Kaldırılması Yoluyla Arttırılması Tasarısı” koysak nasıl olur? Bakın bayağı da uzun oldu, oturaklı da bir adı var...
2017’den ne öğrendik?
2017’den çok şey öğrendiğimiz kesin. Resmî söylemin dışında genel söylemin de doğru olmadığını bu sene gördük. Mesela TBMM’de “iktidarın çoğunluğu nedeniyle hiçbir tasarının engellenemeyeceği” söyleminin kocaman bir palavra olduğunu zeytin ve meraları sanayi sitelerine açan torba kanuna karşı mücadele edenler çok net gördü.
Etiyopya’dan enerji bakanlığı ithal edelim
Türkiye’de yerli kömür diye diye, 2000 yılına kadar ithal kömür ile çalışan termik santral yokken şimdi 7 bin MW’ı geçtik. Etiyopya'da enerji bakanlığı kömür ve doğalgaza sıfır MW yatırım yapıyor. Madem her şeyi ithal edince ve halk ödeyince yerli oluyor, biz de Etiyopya’dan enerji bakanlığı ithal edelim.
İnşaat cumhuriyeti
Kimse bugün büyüme içinde “Dönüşüm Projeleri Özel Hesabı Gelir, Harcama, Kredi ve Kaynak Aktarımı Yönetmeliği” hakkında konuşmuyor. Bu yönetmelik ülkenin bayındırlık anayasasıdır! O sayede bu kadar beton mikseri sokakta geziyor, o sayede ekonomi büyüyor.
İthal viskiye inat Adana rakı festivali
Adanalılara devlet madalya vermeli. Rakı, ithalatı sıfır olan tek alkollü ürün. Tam olarak yerli ve milli. Ama viski, bira ya da şarap öyle değil. 2004 yılındaki ithalatımız ile 2016 ithalatı karşılaştırıldığında Türkiye’nin alkolde dışa bağımlı hale geldiğini görüyoruz. Tıpkı, havamızı kirleten kömür ve doğalgaz ya da ineklere verilen samanda olduğu gibi alkollü ürünlerde de ithalat öne çıkıyor.
Sarraf Davası bir enerji meselesi, halkın davası
İran, Türkiye’nin en çok petrol ve doğalgaz ithal ettiği ikinci ülke. İran’dan aldığımız petrol ve doğalgazın parasını, ÖTV’sini biz ödedik. Bu durumda iddia edilen rüşvet de bizden çıkmış oluyor. Yani Sarraf meselesi bir halk meselesi. Halkın enerjiye bağımlı hale getirilmesi, bu bağımlılığının oluşturulması için “enerjiye ihtiyacımız var” söyleminin halka yutturulması meselesi.
Bu kış havamız temiz olacak mı?
Türk Toraks Derneği (TTD) hava kirliliğini tartışma sezonunu açtı, hava istasyonlarından aldığı verilerle havamızın kirli olduğunu ortaya koydu. Biz de sağlamasını yaptık ve onların yaptığı gibi Çevre Bakanlığı istasyonlarını değil de Enerji Bakanlığı raporlarını inceledik. Bütün bu veriler bütün ülkenin havasının bu kış daha kirli olacağını ortaya koyuyor. Hem de 90’ları aratacak kadar.
İklim Zirvesi'nden Türkiye’ye 5+1 mesaj
COP23 Türkiye için çok güzel geçti. Çok sıcak ve samimi mesajlar verildi. Afrika ülkeleri, Fas gibi Müslüman ülkeler Türkiye’ye paranın değil iklim değişikliğini durdurmanın önemini anlatan dostane kararlar ilettiler. Suriye “işgal altındayım ama Paris Anlaşmasına şartsız katılabiliyorum” dedi. Şimdi Türkiye’nin önünde bir yıl daha var...
MTV’ye yapılan üç zam iklimi değiştirecek!
1990 yılında Türkiye’de 3,5 milyon araç vardı ve bu araçlar atmosfere 24,1 milyon ton karbondioksit saldı. 2007 yılında karayolu ulaşımı kaynaklı atmosfere 42,7 milyon ton karbondioksit saldık. O zaman 1300 cc’lik 1-3 yaşında bir araç için sadece 323 TL ödeniyordu. 2015 yılında bu vergi 591 TL oldu. 21 milyon araç atmosfere ise 67,9 milyon ton karbondioksit saldı. Şimdi aynı araç için MTV 743 TL oldu. Bu kadar tatlı kazanç varken kim iklimi ve barışı düşünür?
23'üncü İklim Zirvesi: 121 yıllık dejavu
COP23 söylenenin tekrar söylendiği ama yapılması gerekenin yapılmadığı bir zirve. Zirve boyunca 50, hatta 100 yıl önce söylenen şeyleri duyacağız. Örneğin sera gazlarındaki artışın tehlikeli noktaya geldiğini ve harekete geçmek gerektiğini bizzat IMF, Dünya Bankası gibi kuruluşlar, hükümetler söyleyecek. Halbuki Svante Arrhenius daha 1896’da yayımladığı çalışmasında karbondioksit ile sıcaklık artışı arasındaki bağlantıyı kurmuştu.
Doğayla toplumun betonla silahlanmayı finansman tasarısı!
Yeni torba tasarıya Bütçe açığını, "Betonlaşmayı ve silahlanmayı finanse etmek için doğa ve toplumdan para kazanma çorba kanun tasarısı” demek daha doğru olur herhalde. Zaten kimse anlamasın diye tasarı bir hayalet gibi komisyona geldi, 2 haftada da çıktı.
AOÇ ve ÇED Çorba Kanundan çıktı!
İktidar vekilleri kendi tasarılarını çekebiliyor, sayısal üstünlüklerine rağmen muhalefetin istemediğinde bazı maddeler geri çekiliyor. Demek ki oluyor. Oluyor ama neden diğer maddeler için olmuyor? Çok basit. Burada en büyük sorun siyaset ve asıl bizim bakış açımızda.
Kimseye söylemeyin, Şırnak faciasının tasarısı mecliste
Kimse farkında değil ama Şırnak’ta yaşanan kazanın maddesi TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu'nda. Adı geçen madde 58'inci Bu madde, Türkiye Taşkömürü Kurumu ve Türkiye Kömür İşletmelerine ellerindeki maden sahalarını kârlı ve kâr getirmeyen diye bölüp kârlı olanları işletmeye vermeleri konusunda yetki veriyor. Böylece rödovansın yetmediği yerde yetecek yeni bir adım atılacak. Bu sayede yapılan işe yasal kılıf sağlanmış olacak.
Motorlu taşıtlar vergisi zamlandı mı?
22 milyon müşteri ki aldığı vergileri MTV üreticilerine ödemiyor. Daha fazla vergi toplamak için devlet, toplu taşımaya, yaya ulaşımına para harcamıyor.
Mecliste bir 'Çorba Kanun' hayaleti dolaşıyor
TBMM’de bir torba kanun hayaleti dolaşıyor. Bu hayalet asfalt ve beton politikalarına kuvvet, doğaya ve vatandaşa eziyet diyor. Bu hayalet inşaat rantının ödeyemediğini vatandaş ve doğa ödesin diyor. İster torba, ister çorba olsun, bu yöntem temel işleyişe aykırı, anayasaya bile aykırı. Çözümü ise basit.
Ormanı devlet korumaz, direnenler korur!
ODTÜ’yü bilmeyen ormana sahip çıkamaz. ODTÜ’yü bilmeyenler, burasının 1957 yılından bu yana ağaçlandırılan bir alan olduğunu bilmez. ODTÜ’yü bilmeyenler, 11 Mart 1985 tarihinde kayıt altına alınarak buranın 6831 sayılı Orman Kanunu hükümlerine tabi olduğunu bilmez. ODTÜ’yü bilmeyenler buranın 1995 yılında SİT alanı olarak tescillendiğini hiçbir zaman bilmez.
MTV ödememenin yolları
Siz bunları dert etmeyin. Zaten bugün 50 bin TL’ye bir araba alsanız onun bakımı, sigortası, lastiği, vergisi, benzini derken cebinizden 200 bin TL gibi bir rakam çıkıyor. O parayı hem cebinizde tutabilir hem daha mutlu yaşayabilirsiniz. Nasıl mı?
Kıyılan ormanların arkasında çalışmayan metrolar var!
Çok açık ki kıyılan o ormanların arkasında çalışmayan metrolar var. Peki o metroları çalıştırmayanların arkasında ne var?
ODTÜ yolunun altında ne var?
ODTÜ yolunun altında ciddi bir sermaye aktarımı var. Bunun ortakları o protokolde imzası olanlar, onların destekçileri ve payını alanlardır. Bu kadar rant varken o ormanı ne ODTÜ’lüler, ne Ankaralılar kurtarabilir. O ormanı betona ve asfalta karşı birleşenler kurtarabilir.
İstanbul uyuz mu olmuş?
Astronot Randy Breskin bir dizi İstanbul fotoğrafı paylaştı. Aralarından bir tanesi 3. Köprü’nün pabucunu dama atacak cinstendi. Tam da o fotoya bakılınca insanın aklına, “Aa İstanbul uyuz mu olmuş?” gibi düşünceler getiren bir foto idi. Evet 3. Köprü’yü de içine alan Kuzey Marmara Otoyolu, Atatürk Havalimanı ve Sabiha Gökçen’in alanını toplayın, çok daha fazlasını içine alan bir orman tahribatı size bakıyordu.
Çöpüyle cennet ülkem
Almanya’da yaşayan bir vatandaş Türkiye’ye gelince neden çöpünü ortalığa atar? Orada atık sistemi kurmayan ve saatlerce kuyrukta bekletenlerin hiç mi suçu yoktur? Hedeflerini takip etmeyen, bu konuda sektörü denetlemeyen bir ülkenin atık politikası olabilir mi? Pet şişe suyu, cam şişede gazozu satan şirket atığından sorumlu olmazsa ne olur? Ülkenin atık politikası bile hafriyat ya da konteyner üreticisine para kazandırmak üstüne...
Moloz A.Ş.
Hafriyat kamyonlarının denetim yetkisi iki yıl önce Şehircilik Bakanlığı'ndan belediyelere devredildi. Sadece Ankara’da 2016 yılı içinde hafriyat kamyonları 20 bin kez denetlenmiş, 1227 tanesine park cezası verilmiş. Göstermelik bir denetleme olduğu çok belli. Bu denetlemeler konusunda kimsenin hesap sormadığı da çok belli. Yoksa yerleşim alanlarında gezmesine dair çok şey yapılmış olurdu. Sokakta sizi sıkıştırmasına dair ne yapıldığı ortada. Demek ki belediyelerin hafriyat bölümlerine ve zabıta şefliklerine yeterince laf anlatmamışız.
Avrasya Tüneli ODTÜ Ormanı'ndan geçecek!
1,2 milyon metrekare inşaat alanına şişik fiyatları ile 1,2 milyar euro’luk şehir hastanesi projesi yapılıyor. Bu hastanede on binlerce hasta ve binlerce yatan hasta garantisi veriliyor. Yetmezmiş gibi de her yıl devlet 340 milyon TL kira ve yıpranma bedeli ödeyecek. Böylece sadece 25 yılda kira ve bakım için 23.4 milyar TL cebimizden çıkacak. O kadar kaynak aktarmaya rağmen trafiği Bilkent, ODTÜ arazilerine sokmaya, bakanlık kampüslerinin çevresine yerleştirmeye ve bir sonraki kavşağa atmaya çalışıyorlar.
Belediyecilikte yık-yap dönemi
Birisi size “Her yıl 5 bin hafriyat kamyonu asfalt getirecek, 5 bin kamyon ise bunların molozunu, sökümünü götürecek, üstüne kimyasalı koklayacaksın” dese, herkes "deli saçması" der. Hele bir de o yol ertesi yıl çökerse, ömürlük denilen asfalt iki yıl bile gitmezse durum daha karmaşıklaşır. Aslında durum tam da bu. Ortada bir yık-yap ekonomisi var. Hatta eskimeyeni bile yıkıyorlar ki artık yenisi çabuk eskisin. Çünkü üretim çok fazla, sömürü çok fazla ve bir şey için bir defa değil, her gün para almak istiyorlar.
2017 ithal kömür yılı olsun!
Rusya’dan ya da Kolombiya’dan kömür çıkartılıyor; maliyetini, yol parasını, elektrik üretimini ve teşvikini biz karşılıyoruz. Yetmiyor yerli kömüre verilen alım garantilerini de biz ödüyoruz. Bütün bu teşvikler sonucunda Türkiye ihtiyacı için değil, halktan para toplamak için enerji üreten bir ülke haline geliyor. Bu kadar aşırı iklim olayları olurken, fosil yakıt ithalatı rekor kırmışken, elektrik ithalatındaki azalma manşetlerde geziyor.
Bir yıkım filmi: The Çimento
Yeniden yağmurlar yağdı, seller bastı ve biz iklim değişikliği üzerine felaket senaryoları konuşur oldu. Bu tartışma devam edecekse senaryo konularından biri de çimento olmalı.
Milli iklim meselesi
Dünyanın kömürünü, petrolünü ve doğal gazını ithal edip yakıyoruz, bunu yaparken “yerli kömür” kampanyasını sürdürüyoruz. Ama iş iklime gelince yerli ve milli sorunumuz olmuyor. İklim değişikliği “milli bir mesele” olsa bugün bu kadar asfalta, betona, kömüre bağımlılığımızı yeri gelince konuşmakla kalmaz, gerekliliklerini de yerine getirebiliriz.
İstanbul su altında kalır mı?
Bugün için sanayileşme öncesine göre gezegeni bir derece ısıtmış durumdayız. Kuzey Kutbu yaz buzullarındaki küçülme, ardından Grönland buzulundaki erime ve sonrasında da mercan resiflerinde asitleşme geri dönüşü olmayan noktaların en büyük işaretleri. Aynı zamanda bunlar iklimi dengeleyen unsurların kaybı anlamına da geliyor. Batı Antarktika buzulları ise bu sürecin dördüncü olayı. Larsen C’deki kopma Batı Antartika buzullarındaki erimenin işareti olarak şimdilik pek görülmüyor. Ama bunun işareti olarak görülmesi, durumu çok farklılaştıracaktır.
G20’nin yıldızı Trump değil, Türkiye!
G20 zirvesinde Trump’ın iklim tartışmaları bir yana Türkiye’nin Paris Anlaşması'nı onaylamayacağını açıklaması hem iyi hem de kötü haber. İyi haber çünkü açıkça söylendi. Bizlerin uzun analizler ve politik okumalar yapmamıza gerek kalmadı. İyi haber çünkü dünya siyaseti bunu konuşacak. Kötü haber ise iklim değişikliği hızlanacak, siz seli ve sıcak hava dalgasını daha sık ve daha şiddetli konuşacaksınız. Yani Titanik’te en güzel koltukta oturuyor olacağız.
Gıdada gümrük vergisi indirimi kime yarıyor?
Türkiye 20 yıl evvel tarımda kendine daha yetebilir ülke iken şimdi öyle değil. Türkiye şimdi geçmeyeceğiniz köprünün parasını sizden çıkartan bir ekonomik modele sahip. Genel politika böyle şekillenirken gıdada aynı politikanın olmadığını söyleyemeyiz. Peki burada gıdada gümrük vergisi indirimi kime yarıyor?
Türkiye ispatladı: Nükleer ve kömür pahalı
Türkiye son yarışmalar ile kömürün ve nükleerin pahalı, güneşin ve özellikle rüzgarın ucuz olduğunu ispatladı. Şimdi bu verilere dayanarak, inadı bırakıp kömür ve nükleere verilen imtiyazları, hatta pahalı ve kirli çözümleri bitirmeli.
Zeytin, peynir kazandı!
Meracıların zeytinciler gibi tecrübesi yoktu. Konuya girmek kısa zamanda çok zordu. Ama oldu. İnsanlar merasına, suyuna, kuzusuna, üreticisine, sütüne sahip çıktı ve vekilini aradı. Siyaset millete sahip çıktı baskılara karşı sessiz kalamadı. Gece yarısı 1’de bütün partilerin ortak oyu ile tasarıdan meraların çıkartılması maddesi onaylandı. Bölünmüş meclis, "geçer" denilen maddede birleşmek zorunda kaldı.
Tasarı komisyona geri çekildi
Zeytin ile ilgili madde şimdi komisyona gidecek. Tekrar görüşülecek. Orada varılan karar ile tasarı tekrar meclise gelecek. Zeytinin kurtulması için komisyondan “3 km koruma bandı” gibi palavralara inanmamanız gerekiyor. Çünkü , “alternatif alan bulamadım” diyenlere, “kamu yararı vardır” diyenlere bu alanlar açılıyor. Toplum olarak “kamu yararı” lafı ile açılan madenin, taş ocağının haddi hesabı yok. Bu ifadeler Madde 4’ten çıkmadıkça koruma bandı lafının karşılıksız olduğunu bugün herkes biliyor.
Zeytin ve peynir nasıl kazanacak?
Zeytinlik koca resmin sadece küçük bir karesi. Tasarının özünde daha fazla alanı inşaata açma, aile ekonomilerini yok edip işsizleştirme, zeytin üretimini tekelleştirme ve sermaye birikimini arttırma var.
Trump’ın Paris İklim Anlaşması'ndan çıkması ne anlama geliyor?
Geri dönüşü olmayan noktaya çok yakınız. ABD’nin olmaması otobüsün 150 ile değil, 160 kilometre hızla duvara çarpması demek. Tabii zenginler emniyet kemerini satın almış olacaklar ama kime ne?
Zeytinlik gitti; sıra mera ve kıyılarda
Komisyon ilk gün konuşmalarda 10 defa inşaat sektörüne dem vurdu. İkinci gün ise bu ikiye katlandı. Zeytinliğin tanımı ile ilgili madde tasarıdan çıktı. Bu haber hızla “zeytinlikler kurtuldu” diye verildi. Aslında bu haber siyasetçiler kurtulsun ve rahatlasın diye yapılmış gibiydi. Çünkü 1 saat sonra zeytincilik kanununu delen Madde 4, küçük bir değişiklik ile geçti.
Zeytinlikleri sanayiye, sanayi arsalarını inşaata açma tasarısı
Kanun tasarısını kısaca özetleyecek olursak, tasarı ile yatırım ortamının iyileştirilmesi, bürokrasinin azaltılması, teşvik ve desteklerin kritik ve öncü teknolojilere yoğunlaşması, üretici üzerindeki mali yüklerin kaldırılması vs. amacıyla organize sanayi bölgeleri, endüstri bölgeleri, teknoloji geliştirme bölgeleri, sanayi siteleri ve serbest bölgelere ilave devlet teşviklerinin verilmesi sağlanıyor.
Mermer ve taş ocakları kapatılsın
Bugün Aysin ve Ali Ulvi Büyüknohutçu için yapılması gereken mermer ve taş ocaklarının yasaklanması. Geri dönüşümsüz inşaat malzemelerini birisi kullanacak diye toprağı susuz bırakmaya, yer altı su rezervlerini kurutmaya, geleceğimizi yok saymaya kimsenin hakkı yok.
Nükleer gibi desteklenmek istiyoruz!
Bir nükleer santral yapacağınız zaman ne ülkeye soktuğunuz alete gümrük vergisi ne dökeceğiniz çimento için KDV ne de işçinizin sigorta primini ödüyorsunuz.
İthal kömüre kredi artık çok zor
OECD'ye bağlı ülkelerin ihracat kredi bankaları artık ultra-süper kritik adı verilen ve yatırımın kendisini 12 yıldan önce karşıladığı projeleri destekleyebilecek. Türkiye’de böyle bir santral pek yok. Yani bugün elimizdeki santralleri tekrar yapsak para verecek ihracat bankası yok gibi.
Karayolları holding
Türkiye’nin en büyük şirketi hangisi? 37 milyar TL net satışı ile Botaş mı? Yanılıyorsunuz, Karayolları Genel Müdürlüğü. Yaratmış olduğu 58 milyar TL’lik gelir ile Botaş’tan daha büyük. Karayolları Genel Müdürlüğü bir şirket olsaydı, bir holding olurdu.
2015 Envanteri: Türkiye iklimi değiştirecek!
Dünya artık ekonomisini kömür, petrol ve doğal gazdan arındırmaya çalışırken, kentler yakın zamanda şehir merkezlerine araba sokamama kararı alırken, ülkeler petrol yakan arabaların satışını yakın gelecekte engellemeyi konuşurken, dünya çimento gibi zararlı alışkanlıkları bırakırken Türkiye tam tersini yapıyor.
O kadar köprü parası yanında Avrasya Tüneli kapalı olsa ne olur?
10’a yakın tünel ve köprü geçiş yatırımlarını bizler finanse ediyoruz. İşletme döneminde şirketlerin kârını da finanse ediyoruz. Birinci köprü yatırımı için kaç köprü parası kazandırdığımız ortada iken Avrasya Tüneli’nin iki günlük geçiş parasının lafı mı olur?
Yeni anayasa, iklim değişikliği ve denetleme
2015 ve 2016 yılında TBMM’nin İklim Değişikliği Politikalarındaki Rolü çalışmasını yapmış ve bir grup vekile bunu geniş bir toplantı ile sunmuştuk. 2011-2015 yılını kapsayan 24. yasama dönemini inceleyen çalışmada, iklim değişikliği konusuna değinen sadece 2 gündem dışı konuşma, 8 araştırma önergesi ve 20 tane de soru önergesi olduğu görülüyordu. Koca TBMM’de iklim değişikliğinin payı soru önergeleri arasında on binde 3, araştırma önergeleri arasında ise on binde 24 idi!.
İklim değişikliği ekonomik bir fırsat mı?
2016 dünyada en sıcak yıl, Türkiye’de en sıcak dördüncü yıl olarak yaşandı. Dünya sanayileşme öncesine göre 1°C, Türkiye ise 1971-2000 yılı ortalamasına göre 1,3°C daha sıcak yaşadı... İklim değişikliği bir fırsat değil, bir risk alanı ve bu riskler artarak gerçekleşiyor.
Çanakkale Köprüsü Van ile Seul halkını birleştiriyor!
Çanakkale Köprüsünün sözleşmesi imzalandı ve temeli atıldı. Temel atma töreninde başbakan o meşhur ifadesini yine kullandı ve “Bu eser 'Çanakkale geçilmez' diyen ecdadımız için. Çanakkale millet için her türlü geçilir. 1915 Çanakkale Köprüsü ile de geçilir.” dedi.
Enerji ihtiyacı söylemi yine çöktü!
Sadece kağıt üstünde enerji talebini yükseltmek ile “enerji ihtiyacı” söylemi yeterli olmuyor. Bunun alt yapısını oluşturmanız gerekiyor. Kış aylarında yaz saati uygulamasını sürdürürseniz tüketiminiz artar. Daha çok AVM yapar ve enerji verimliliği mevzuatını uygulamazsanız tüketimiz artar.
Havagazı Fabrikası yıkıldı, bize ne kaldı?
Onu restore etmediler, yıkıp yenisi de koymadılar. Tek yaptıkları o tesisin ürettiği kömür gazı ve elektriğin oluşturduğu sektörü özele, arsayı AVM’lere verdiler.
Enerji ihtiyacı söylemi çöktü!
Açık olan şu ki “enerjiye ihtiyacımız var” söylemi nükleer ve termik için gerekçe oluyorken, yapılan AVM’ler bile elektrik talebini şişirmeye yetmiyor. Bu söylem yerseniz yaşamaya devam edecek.
15/19 Şubat süreci konuşulmadı
15/19 Şubat sürecinde konu sadece sıcaklık rekoru haberleri ile basında yer aldı ama kimse konuşmadı. Unutmayın, o süreci hepimiz konuşsaydık Resmi Gazete belki Arnavutluk’un ağaç kesmeyi yasaklaması, İskoçya’nın kömür santralleri kapatması gibi kararlar basardı.