LGS Türkçe: Çocuklarla dalga mı geçiyorsunuz?
Okula eğitime/öğretime ilişkin son yazıyı TEOG kaldırıldığında yapılan açıklamalar üzerine yazmıştım. (Çok basit bir konu) Öncesinde -özellikle okul ve maarif meselesine epeyce vakit ayırdığım zamanlar- her yıl üniversiteye giriş sınavının sözel bölümünü gözden geçirmek de meşgalelerimden biriydi. Tam “bu konuyu kapattım artık” derken TEOG’un yerine geçen ve LGS kısaltılmış adıyla devreye giren yeni sınavın sözel sorularıyla karşılaşınca klavyenin başına geçmek farz oldu.
LGS’nin Türkçe bölümünden ilk soruyla başlayalım:
1. “Okuru olmayan bir ülkede dergi çıkartmak, suya yazı yazmak gibidir. Tutku olmasa ne kadar da imkansız bir iş. Bu, kitap eleştirisi üzerine çıkan bir dergiyse hele. .. Malum, özellikle genç okurların yönelimi daha çok edebiyat ve şiir dergilerine olurken eleştiri dergileri maalesef rafların arkasında kalıyor.”
Bu metinde altı çizili (siyah) sözlerle anlatılmak istenenler aşağıdakilerin hangisinde sırasıyla verilmiştir?
A) büyük çaba gerektirmek – satış amacı gütmemek
B) kalıcı olmaya çalışmak –ilgi çekmemek
C) boş yere uğraşmak – yeterince tercih edilmemek
D) Sıkıntılara göğüs germek – köklü bir geçmişe sahip olmak
(Doğru cevap C)
Açıkçası ben bu Türkçe 1 sorusunda takılıp kaldım! Soruyu formüle edenin ve anlayanların mutlaka bir bildikleri vardır, ama işin içinden ben gerçekten çıkamadım,..
Niçin doğru seçenek C de A, B, D değil?
“Özellikle genç okurların yönelimi”nin daha çok olduğu söylenen edebiyat ve şiir dergileri eleştiri yayınlamıyorlar mı acaba?
Vs. vs.
Kısacası, kimin aklından çıktığı bilinmeyen, neyin peşinde olduğu anlaşılmayan, “laf olsun heybe dolsun” kabilinden ne dediği ve neyi (hangi yeteneği) ölçtüğü belli olmayan bir soru ile karşı karşıyayız… Çocuklara yazık değil mi?
Sınavın 2. Türkçe sorusu da bir tuhaf… Soru: “Eğer yere uzanmış, hareketsiz, sessiz bir geyik yavrusu görürseniz endişelenmeniz gereken bir durum yoktur çünkü mutlaka annesi yakınlarda olmalı.”
Bu cümledeki anlatım bozukluğunu gidermek için aşağıdaki değişikliklerden hangisi yapılmalıdır?”
Cevap seçeneklerini sıralamadan “doğru cevabı” aktarayım:
A) “Yakınlarda olmalı’ sözü yerine ‘yakınlardadır’ kelimesi gelmeli:”
Doğru cevap niçin “A” seçeneği? Bana sorarsınız (!) doğru cevap “C”, yani “sessiz kelimesi cümleden atılmalı” olmalı. Haksız mıyım, çünkü “geyik yavrusu” zaten “yere uzanmış, hareketsiz” yatmaktadır….
Sorular gerçekten can sıkıcı nitelikte olduğu için, sırasıyla değil atlayarak devam ediyorum: 10. soru (bu kaçıncı defa) yine “Küçük Prens”le ilgili. 11. soru dünya şehirlerinden birkaçının “metro”ya ne zaman kavuştuklarını (hafiften) karşılaştırmalı olarak verip “Bu bilgilere göre metro hatlarının hizmete girme tarihleri aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak verilmiştir?” gibi çok “anlamlı” bir sorunun cevabını arıyor…
Atladığım 5, 6, 7, 8. soruları hızla geçtim çünkü tamamı “Teknolojik cihazların hayatımızdaki yeri” olarak özetlenebilecek –tahmin ettiğiniz gibi- niteliksiz bir metinden türetilen sorulardı.
18. soru belli ki üzerinde bayağı düşünülerek kaleme alınmış: “Ben Ömer Halis Demir. Gözlerimde göremezsiniz korkuyu / Arkamdan söylesinler şu türküyü: / Gencecik yaşında düşmüştü şehit, / Cihan görmedi böyle bir yiğit / Ben Ömer Halisdemir, Bin canım daha olsa / Vatan sevgisi.
Bu dizelerde aşağıda duygulardan hangisine yer verilmemiştir?
A) Kahramanlık B) Merhamet C) Cesaret D) Vatan sevgisi.”
Sorunun doğru cevabı B seçeneği, yani merhamet…
Söylediğim gibi MEB bünyesinde bu soruları kimler hazırlıyorsa, “LGS’de 15 Temmuz da eksik olmasın” diye düşünerek bu işi de başarmışlar.
19. soru müellifi (yine) meçhul bir tuhaf metinden hareketle hazırlanmış. Sizi bilmem ama ben bu metni bayağı yadırgadım; siz ne dersiniz bilemem:
“1950’li yılların başında istasyon, bir mola yeri olmaktan ziyade hayatın aktığı yerdi bizim kasabada. Kasabanın gençleri istasyonda buluşur, kalabalıkta kendilerini unuttururdu. Filmlerdeki gibi, gençler ilk kez burada göz göze gelirdi. …”
Metini esas alan soru da şöyle bir şeydi: “Bu parça aşağıdaki metin türlerinin hangisinden alınmıştır?”
Doğru cevap C, yani “Anı” seçeneğiymiş…
19. soruya ilişkin düşüncem şöyle: 1950’li yılların başında -bir “kasabada” hem de- istasyonda gençlerin buluşması, göz göze gelmesi filan nasıl bir “anı”nın ürünü olabilir ki? Gençleri yanıltmayalım lütfen!
LGS Türkçe bahsini, 20. yani son soruyu gözden geçirerek noktalayayım:
Soru şöyle başlıyor: “Başınız ağrıyorsa ‘kendinizi hangi konuda yargılıyorsunuz, uğraşıp baş edemediğiniz düşünceleriniz nelerdir?’ sorularının cevabını bulmalısınız. Baş ağrılarının çoğu kendini acımasızca eleştirme, özgüven kayıpları ve kişinin yaptığı her şeyi değersiz görmesiyle ilgilidir….”
Soru bu doğrultuda devam ediyor…
Bu soruyu hatırlatmamın nedeni LGS adı verilen bu “sınav”ın çocuklara/gençlere iler tutar tarafı olmayan, tamamen “kafadan atma” malumat aktardığını da hatırlatmaktı. “Baş ağrıları”nın “özgüven eksikliği”nden kaynaklandığını kim söylemiş?
Benim önerim, “veliler”in gecikmeden çocuklarla dalga geçercesine hazırlanan bu sorulara itiraz etmeleri ve MEB’i ciddiyete davet etmeleridir.
LGS soruları bitmedi, sırada “İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük” ve “Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi” soru ve cevapları da var.