YAZARLAR

Acil durumda eril şiddete nasıl müdahale etmeli?

Avını elinden kaçırmak istemeyen yırtıcı benzetmesi, şiddet anında saldırganın sergilediği şiddet ve mağdur kadın hakkındaki bakış açısını kavramamızı kolaylaştırabilir. Kendi mülkiyetindeki bir “şey” başkalarının eline geçecek, saldırgana göre. O “şey” üzerindeki hakimiyetini kaybedeceğini anladığı anda, artık kaybedecek başka bir şeyi kalmamış oluyor. Tam bu noktada eril şiddetin en tehlikeli haliyle yüz yüze, müdahale edenler.

Ülke ve dünya gündemini savaş ve çatışmalar şekillendirirken kadın hareketi, tüm bu sorunları yadsımadan kendi gündeminin peşinde. Kadın hareketinin değişimi, bugünü ve geleceği üzerine konuşuyoruz, iki gündür. OHAL şartlarından kaynaklanan hak ihlalleri, savaş karşıtlığı ve barış çağrılarının vatana ihanet sayılması gibi barış akademisyenleri davası, Bozcaada davası duruşmaları aklımızda, gönlümüzde, dilimizde. Ancak gündemimiz daha farklı. Sivil çalışmaların ajanlık, muhalefetin isyan, barış çağrısının ihanet sayıldığı şu günleri aşmanın yollarından biri olarak yeni toplumsallıklar ve yeni politikalar geliştirme ihtiyacına da cevap üretme potansiyeli vaat eden barış, dostlık, dayanışma günlerindeyiz. Hem Bozcaada davasının 31 Ocak'taki duruşmasında sivil toplum mensubu arkadaşlarımızın hem de barış akademisyenlerinin beraatı umuduna sarılmış haldeyiz.

Uçan Süpürge organizasyonuyla gerçekleşen Kapadokya buluşması, kadın örgütlerinin temel politika ve yaklaşımlarına yeni açılımlar ekleme şansı sunuyor. Bir yandan ikinci dalga feminizmin hafızası tazeleniyor bu toplantıda. Diğer yandan kadın hareketi ve kadın hakları savunusuyla sınırlı çalışmalara projektör tutuluyor. Feminizmin girdiği yeni evrede farklı politika üretmenin ve örgütlenme biçimleriyle ortaklaşma yöntemlerinin geliştirilmesini konuşuyoruz. Tabii ki her yönüyle her biçimiyle şiddeti de…

Eril şiddetin saldırganlık dozunun yükselmesi ve yaygınlaşmasının arka planına bakıyoruz haliyle, Şiddetin, giderek gerileyip alan kaybetmeye başlayan patriyarkanın bir çeşit savunma aracı olduğu yönündeki tespit ise en geniş kabul görenlerden. Politik eylem olarak “kadın kurtuluş hareketi”, yerel ve küresel politikaları şekillendirmeye başladıktan sonra eril zihniyet, kaybettiklerini geri kazanma arzusuyla özellikle şiddet boyutunda kendi varlığını korumaya çalışıyor bize göre. Şiddet yoluyla hem örgütlü hem de bireysel “kurtuluş” çabalarını bastırmaya yöneliyor.

Bu çerçevede şiddetle mücadele yöntemlerinin güçlendirilmesi ve acil müdahale teknikleri geliştirilmesi ihtiyacı da toplantı aralarının gündemini oluşturuveriyor. Özellikle Hindistan’da kadın örgütlerinin geliştirdiği bazı yöntemler çok cazip. Saldırı anında acil müdahale başlı başına uzmanlaşılması ve iyi tasarlanarak harekete geçilmesi gereken bir alan olarak çıkıyor karşımıza. Polisin gelmesini beklemenin imkansız olduğu hallerde veya kolluk gelinceye kadar geçecek sürede saldırganı engellemek imkanı olmasa bile duraksatabilmenin dahi hayat kurtarıcı olduğunu biliyoruz. Saldırganın dikkatini bir anlığına dağıtabilmenin dahi çok yönlü taktiklerle başarılabileceğinin farkındayız.

Avını elinden kaçırma korkusuyla dört yana saldıran yırtıcıların ruh halinde eril şiddet. Acil müdahalenin, bu ruh hali ve zihniyeti bilerek uygun biçimde tasarlanması da hayati öneme sahip.

Şiddet anında mağduru kurtarmak için harekete geçerken alınması gereken tedbirleri konuştuğumuz günün sonunda Yunus Emre İzol’un, şiddeti önlemeye çalışırken hayatını kaybettiğini öğrenmek çok acı. İki arkadaşının da yaralandığı vahim olayın benzerlerini defalarca gördük, Pek çok iyi insan, tanıdığı veya tanımadığı kadınları korumak isterken saldırganın hedefi haline geldi. Genç futbolcu Yunus Emre İzol’e rahmet ailesine, sevenlerine sabır diliyorum.

Benzer acıların tekrarlanmaması, iyi insanların zarar görmeden şiddeti önleyebilmesi için geliştirilen acil müdahale teknikleri, şiddetle mücadelenin önemli bir parçası. Bilinçli yapılan ilk yardım gibi düşünelim şiddete müdahaleyi de. Usulüne uygun ilk yardımın hayat kurtarması gibi, saldırı anında şiddet failini durdurup etkisiz kılarken saldırgana müdahale eden kişinin ilkin kendi güvenliğini önceleme gereği akıldan çıkmamalı. Şiddet mağdurunu kurtarmanın yolu, çevredeki insanların kendi hayatını korumasıyla başlamalı. Bunun için öncelikle eril şiddeti doğuran mülkiyet algısını ve hükmetme arzusunu tanımak gerek.

Avını elinden kaçırmak istemeyen yırtıcı benzetmesi, şiddet anında saldırganın sergilediği şiddet ve mağdur kadın hakkındaki bakış açısını kavramamızı kolaylaştırabilir. Kendi mülkiyetindeki bir “şey” başkalarının eline geçecek, saldırgana göre. O “şey” üzerindeki hakimiyetini kaybedeceğini anladığı anda artık kaybedecek başka bir şeyi kalmamış oluyor. Tam bu noktada eril şiddetin en tehlikeli haliyle yüz yüze müdahale edenler. Saldırı anında saldırganın, kadını tümüyle nesneleştirmiş olduğu bilinmeli. Malı saydığı, nesneleştirdiği kadına yardım çabalarını da doğrudan kendine ve mülküne saldırı olarak algıladığı unutulmamalı. İnsani duyarlılıktan eser kalmamış güdülerinin kontrolünde hareket eden primata dönüşüyor eril şiddet faili. Saldırgan güdüleri derhal iyi niyetli yardımsevere yöneliyor.

Eril şiddete duyarsızlık kadınları ve çocukları öldürürken yazık ki duyarlılık da, bilinçsiz müdahale olursa iyi insanların hayatına mal oluyor. Ürkütücü paradoks. Çalışmaya, konuşmaya, yazma devam ederek farkındalık geliştirmenin hayat kurtarıcı olacağı bir başka boyutu erkek şiddetinin.


Berrin Sönmez Kimdir?

Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi mezunu. Aynı üniversitede araştırma görevlisi olarak akademiye geçti. Osmanlı Devleti’nin 1. Dünya Savaşı’na giriş süreci üzerine yüksek lisans tezi yazdı. Halkevi ve kültürel dönüşüm konulu doktora tezini yarıda bırakarak akademiden ayrılıp öğretmenlik yaptı. Daha sonra tekrar akademiye dönerek okutman ve öğretim görevlisi unvanlarıyla lisans ve ön lisans programlarında inkılap tarihi ve kültür tarihi dersleri verdi. 28 Şubat sürecindeki akademik tasfiye ile üniversiteden uzaklaştırıldı. Dönemin keyfi idaresi ve idareye tam bağımlı yargısı, akademik kadroları “rektörün takdir yetkisine” bırakarak tasfiyeleri gerçekleştirdiği ve hak arama yolları yargı kararıyla tıkandığı için açıktan emekli oldu. Sırasıyla Maliye Bakanlığı, Ankara Üniversitesi, Milli Eğitim Bakanlığı ve Afyon Kocatepe Üniversitesi’nde ortalama dört-beş yıl demir atarak çalışma hayatını tamamladı. Kadın, çocuk, insan hakları, demokrasi ve barış savunucusu, feminist-aktivist Berrin Sönmez’in çeşitli dergilerde makale ve denemeleri yayınlanmıştır.