YAZARLAR

Tişrin savaşı zafer mi hezimet mi?

Mısır ve Suriye savaştan galip çıktıklarını ilan ettiler. İsrail Sina’dan çekilmeyi kabul etti ancak Golan’dan çekilmedi. Bugün halen her üç ülke de savaştan zaferle çıktıklarını savunur ve yıldönümünde kutlamalar yapar...

Suriye’de savaş nedeniyle sönük kutlamalar vardı ancak geçtiğimiz hafta Mısır’da 6 Ekim savaşının yıldönümü nedeniyle büyük kutlamalar yapıldı.

1973 Tişrin (Ekim) / Yom Kippur savaşı İsrail ile Mısır ve Suriye arasında yaşandı. Savaşın sonucunda İsrail Sina’dan ve işgal ettiği Golan’ın bir bölümünden çekildi. Bugün üç ülke de savaşı zafer ile bitirdiğini ve diğerlerinin yenildiğini iddia eder.

İsrail 1967’deki “6 gün” (Arap – İsrail) savaşında İsrail topraklarını neredeyse iki buçuk katına çıkarmış, Suriye’nin Golan Tepeleri ve Mısır’ın Sina yarımadası tamamen İsrail’in eline geçmişti.

1967 yenilgisini telafi etmek isteyen Mısır devlet başkanı Enver Sedat, Golan’ı geri almak isteyen Suriye Cumhurbaşkanı Hafız Esad’ı İsrail’e saldırmak için ikna etmeyi başardı.

Saldırı için “Yom Kippur” (kefaret) günü seçildi. Kefaret günü Yahudiler için en kutsal gündü. Resmi tatil olan o gün birçok yetkili de diğer insanlar gibi sinagoglardaydı. O gün o yılki Ramazan ayının da 10. Gününe denk geliyordu.

Saldırı 6 Ekim günü saat 14:00’te başladı. Mısır batıdan Sina yarımadasına, Suriye ise kuzeyden Golan’a saldırdı. Hazırlıksız yakalanan ve mevzi kaybeden İsrail ordusu birkaç gün içinde toparlanmayı başardı ve güneyde Mısır ordusunun saldırılarını püskürttü. Kuzey cephesinde ise Şam’a 40 kilometre (Sasa bölgesi) kadar ilerledi.

İsrail Sina yarımadasından ve Suriye cephesinde ise bugün eski Küneytra olarak anılan Kuneytra’dan çekildi. çekilme sırasında İsrail ordusu tüm şehri yerle bir etti. (eski) Kuneytra bugün halen aynı şekilde duruyor.

KOMPLO İDDİASI

Sovyetler Birliği’nin o dönemdeki Kahire büyükelçisi Vladimir Vinogrodov yazdığı bir raporda savaşın Henry Kissinger’in planı doğrultusunda ABD, İsrail ve Mısır yetkililerinin komplosu olduğunu iddia eder. Vinogrödov daha da ileri giderek dönemin İsrail Başbakanı Golda Meir’in “Amerika’nın yardımını almak için” bilerek İsrail özel komandolarını feda ettiğini iddia eder.

KRAL HÜSEYİN SAVAŞI HABER VERİYOR

Ürdün Kralı Hüseyin saldırıdan önce İsrailli bir yetkiliye (muhtemelen dönemin başbakanı Golda Meir) “Suriye ve Mısır saldıracak” bilgisini geçmiş ancak yetkili “bu ikisi bize saldıramaz” yanıtını vermiş. İddialara göre Kral Hüseyin’in haber verdiği İsrailli yetkili savaştan sonra kraldan bu ihbarı gizli tutmasını istemiş, aksi halde siyasi hayatının biteceğini belirtmiş.

İHANET İDDİASI

Üç ordunun da binlerce askerini, uçaklarını, zırhlı araçlarını kaybettiği şiddetli savaş kısa sürdü. Enver Sedat 25 Ekim’de İsrail’in Sina’dan çekilmesi karşılığında ateşkese razı oldu.

Suriyeliler Enver Sedat’ın İsrail’in Sina yarımadasından çekilmesi karşılığında Suriye’yi “sattığını” savunur. Onlara göre Sedat bu anlaşmayı yapmayıp savaşa devam etseydi savaşın sonucu çok farklı olabilirdi.

Suriye’de bu nedenle Enver Sedat’a olan öfke yıllarca sürmüş. Öyle ki Şam’daki “Savt El Kahire min Dimaşk” (Şam’da Kahire’nin Sesi Radyosu) Enver Sedat aleyhinde yayın yapmış. Enver Sedat’a küfredilen gösteriler “duy duy Enver Sedat” anonsları ile yayınlanırmış. Mısır Suriye ilişkileri Hüsnü Mübarek döneminde düzelene dek bu yayınlar devam etmiş.

Hafız Esad’ın sağ kolu Savunma Bakanı Mustafa Tlas anılarında savaşın Enver Sedat’ın ihaneti olduğunu yazar. Arap milliyetçilerinin hepsinde aynı kanı hakimdir.

Mısırlılara göre ise Enver Sedat’ı ateşkese zorlayan sebep Suriye ordusunun Golan cephesindeki başarısızlığıdır. Suriye ordusu piyade birliklerini zamanında harekete geçirmeyince İsrail ordusu Sina’da rahat hareket edebilmiştir.

HERKES İÇİN ZAFER

Mısır ve Suriye ise savaştan galip çıktıklarını ilan ettiler. İsrail Sina’dan çekilmeyi kabul etti ancak Golan’dan çekilmedi. Bugün halen her üç ülke de savaştan zaferle çıktıklarını savunur ve yıldönümünde kutlamalar yapar. Mısır’da birçok yere “Tişrin” adı verilmiştir. Suriye’de de aynı şekilde birçok cadde, parkın yanısıra ülkenin en büyük üniversitelerinden birine de Tişrin adı verildi. Şam’da zaferi anlatan bir müze oluşturuldu.

Ancak Mısır ve Suriye’de resmi kutlamaların yanında savaşın zafer mi yoksa küçük bir başarı ya da hezimet mi olduğu konusu tartışılır. Çünkü Suriye sonuçta 1967 savaşında kaybettiği Golan’ın ancak küçük bir kısmını geri alabildi.

Enver Sedat ise sadece zaten Mısır’ın toprağı olan Sina yarımadasını geri alabildiği için eleştirilmiştir. Sedat daha sonra Knesset’te (İsrail Parlamentosu) bir konuşma da yaptı. Camp David ve Sovyetlerin Mısır’daki etkisinin sona erme süreci de bu savaşın sonucuydu.

BM’nin 242 nolu kararı İsrail’in 1967 savaşında ele geçirdiği topraklardan çıkmasını öngörüyordu ancak İsrail bu kararı 1973 savaşı sonrasında da uygulamadı ve halen Golan İsrail’in işgali altında.


Musa Özuğurlu Kimdir?

Gazeteci. Mesleğe 1994 yılında başladı. Çok sayıda radyo ve TV kanalının haber merkezlerinde editörlük, muhabirlik, program sunuculuğu yaptı. 2010 yılında TRT Türk’ün Suriye temsilcisi olarak çalışmaya başladı. Suriye’de 2011’de başlayan süreci 2016 yılına kadar yerinde takip eden az sayıda yabancı gazeteciden biridir. Alanı Suriye başta olmak üzere Ortadoğu. Serbest gazeteci olarak çalışmaktadır.