Türkiye'ye sığınan ceylanların yaşam alanı taş ocaklarına kurban olacak

Burcu Özkaya Günaydın

HATAY - 25 Aralık 2019 tarihindeki bir Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile Hatay'ın Kırıkhan ve Reyhanlı ilçelerini kapsayan bir bölge, Hatay Dağ Ceylanı Yaban Hayatı Geliştirme Sahası olarak ilan edildi. Bölgenin 8 kilometrekarelik, yani 700 futbol sahası büyüklüğünde bir kısmı ise 5 Haziran 2021 tarihli Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile koruma sahasının dışına çıkarıldı. Yani 5 Haziran Dünya Çevre Günü’nde birçok farklı kuş türü ve gazella gazellanın (dağ ceylanı)
yaşadığı alan taş ocağına bırakıldı.

YAŞAMAK İÇİN SINIRLARI AŞTILAR

Gazella gazellalar nesli tükenmeyle karşı karşıya olan dağ ceylanları. 2009'da 150 civarında olan sayısı, 10 yılda 925'e ulaştı. Dağ ceylanları İsrail dışında sadece Hatay’ın Kırıkhan ve Kumlu ilçeleri arasındaki Suriye sınırı bölgesinde yaklaşık 13 bin hektar alanda yaşıyor. Binlerce insanın ölümüne, milyonlarca insanın ise topraklarından ayrı bir hayat geçirmesine neden olan Suriye savaşı, dağ ceylanlarını da etkiledi. Sınır, tel örgü bilmeyen gazella gazellalar, tehlike durumunda Suriye tarafından tel örgüleri aşarak, Kırıkhan’a geçiyorlar. 2016 yılında çatışmaların yoğun olduğu süreçte sınır hattına bir duvar yapıldı.

TEHLİKEYE DÜŞÜNCE AĞLIYORLAR, ÇOK KORKUNCA DÜŞÜP ÖLÜYORLAR

O dönemi Hatay Tabiatı Koruma Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Abdullah Öğünç, bir basına verdiği demeçte şu sözlerle anlattı: “Tel örgüleri bir şekilde aşıp karşıya gidip geliyorlar. Ama sınıra örülen duvarın bitmesine dört buçuk kilometre kaldı. Bir dönem kız alıp verdiğimiz topraklara yakında ceylanlarımız gidip gelemeyecek. İnsana çok benziyorlar. Kendilerini tehlikede hissettiklerinde ağlıyorlar. Gözlerinden yaş geliyor. Çok korktuklarında ise önce titriyorlar, korku devam ederse de düşüp ölüyorlar. Sonuçta onlar da yaşamanın ve huzurun peşinde.”

MÜCADELEYLE ÇİMENTO FABRİKASI YAPILMADI

Çatışmalarda yaşam için sınırları aşıp Türkiye tarafına sığınan gazella gazellalar, 2018 yılında çimento fabrikası tehdidi altındaydılar. Son kararnameyle ise taş ocağı tehdidiyle karşı karşıya kaldığı belirtiliyor. Bölgede faaliyette bir taş ocağı bulunuyor. Bu ocağın faaliyetini sürdürmek için tekrar bir ÇED raporu almayasının gerekmeyeceği belirtiliyor.

Ceylanların yaşam alanları için o dönem de şimdi de mücadele eden Abdullah Öğünç, çimento fabrikasına dair sosyal medyasından “Dağ ceylanlarının ülkemizdeki son sığınağını betona feda etmeyelim. Çimento fabrikası her yerde kurulsa da ceylanların gideceği başka yer yok” demişti. 2018 yılında başta Abdullah Öğünç ve kamuoyunun mücadelesiyle, konu yargıya taşındı ve fabrika yapılmadı.

'GELİN DAĞ CEYLANLARI İÇİN BİRLİK OLALIM'

Dün de sosyal medyasından konuyla ilgili paylaşımda bulunan Öğünç, şöyle dedi: Mevzuat der ki; Korunan alanlarda revize işlemi bilimsel bir rapor doğrultusunda olur. Hangi gerekçe ve kimden gelen talep doğrultusunda 55 karasal memeliye ev sahipliği yapan alanda küçültme işlemine gittiniz? Arkadaşlar; Gelin birlikte koruyup birlikte sahip çıkalım bu güzelliklere. #DağCeylanınaKıymayın diyerek yaşam alanlarının ellerinden alınmasına dur diyelim.”

Doğa ve Milli Parklar Şube Müdürlüğü Bölgede kurulan Dağ Ceylanları Üretim İstasyonu'nda 2018 yılı sonunda gazella gazellaların sayısı 757'ye, 2019 yılında 925'e, geçen yılın sonunda da 1141'e ulaştı. Savaş, çimento fabrikasından kurtulan, her yıl sayısı artan ceylanların şimdi de taş ocağına direnecek.

8 KM2 ALAN YHGS DIŞINA ÇIKARILDI

Konuyla ilgili görüştüğümüz dağ ceylanları konusunda bilimsel makaleleri olan Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi'nden Prof. Dr. Mustafa Sözen, 29 Aralık 2019 yılında Yaban Hayatı Geliştirme Sahası (YHGS) ilan edindiğinde sevindiklerini belirterek, “Dünya Çevre Günü’nde ise bir taş ocağı bu yaşama alanını talan edebilsin diye 700 futbol sahası büyüklüğünde 8 kilometre karelik bir alan YHGS dışına çıkarıldı. Üzgünüm” dedi.

Dağ ceylanı, Arabistan Yarımadasına özgü bir tür. Tarihi yayılışı Yemen, Umman, Birleşik Arap Emirlikleri, Suudi Arabistan, İsrail, Lübnan, Suriye ve Türkiye’nin Adana, Hatay, Antep bölgelerini içeriyor. Günümüzde ise sadece İsrail ve Türkiye’de kaldığı kabul edilmektedir.

'TAŞ OCAKLARI, ÇİMENTO FABRİKALARININ GÖZÜ HEP ORADA'

Sözen, türün yaşama alanına bakıldığında bitki örtüsünün az olduğu, kısmen kayalık, kurak veya yarı kurak tepelikler olduğunu; şu an bulundukları Kırıkhan tepeliklerinin türün yaşaması için en uygun alanlardan olduğunu vurguladı ve devamla da şunları aktardı:

“Hayvanlar taşlık bir alanda yaşıyor. Taş ocakları, çimento fabrikalarının gözü hep orada. Bu alana kurulmaya çalışılan ve ÇED olumlu kararı alan bir Çimento farikasını geçtiğimiz yıllarda durdurmuş ve ÇED olumlu kararını iptal ettirmiştik. Ancak şu anda o alanda çalışan bir taş ocağı var ve faaliyetini sürdürmek için tekrar bir ÇED raporu almayacak. Bu durum ciddi bir problem. Bu alan, koruma altına alınırken bilimsel verilere göre ilan edildi. Ama şu an o alan dışarı çıkarılırken hiçbir bilimsel temele dayanmadan çıkarıldı. Bölgede dinamit patlatılacak, toz çıkacak ve hayvanlar o bölgeye artık yaklaşamayacak.”