Rusya basınında geçen hafta: 'Ermenistan Cumhuriyetçi Partisi’nden üç adım planı'

Haftanın dört yazısından ikisi güney Kafkasya ile ilgili. EADaily geleneksel olarak olduğu gibi Ermenistan’da Rusya yanlısı Cumhuriyetçi Parti’yi öne çıkartıyor. Vzglyad’da G. Mirzayan ise Azerbaycan’ın Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi üyeliğini dondurması ve bunun Rusya ile ilişkiler açısından önemini ele alıyor. Vedomosti, daha önce Kommersant’a da konu olan önemli bir olayla ilgili gelişmeleri epey ayrıntılı olarak inceliyor: Türkiye’de bankaların Rusya ile ilişkili muhabir hesaplarını kapatma eğilimi. Yazı, Peskov’un konuyla ilgili açıklamasından önceydi; Peskov 2 Şubat’ta, Türkiye’nin ABD baskısı altında olduğunu vurgulamıştı. Vestnik Kavkaza ise Türkiye’de enflasyon ve bunun Rusya vatandaşı turistler üzerindeki etkisini yazıyor.

'Ermenistan Cumhuriyetçi Partisi’nden üç adım planı'

Eski hükümet partisi Ermenistan Cumhuriyetçi Partisi (lideri eski cumhurbaşkanı Serj Sargsyan) “devletliliği kaybetmemek için üç zaruri adım” belirledi.

Bu adımları 30 Ocak’ta partinin yürütme organı üyesi Eduard Şarmazanov sosyal ağlarda açıkladı:

“1) Milli devlet güçleri ve devlet adamları tarafından Ermenistan Cumhuriyeti’nin dış siyaset vektörünün net şekilde çizilmesi; Rusya Federasyonu’yla yeni, daha sıkı bir askeri-siyasi ittifak deklarasyonu; İran’la dostça ilişkilerin geliştirilmesi.

“2) Geleneksel ve Hıristiyan değerlerinin korunmasına yönelik deklarasyon.

“3) Verili dış siyaset çizgisini ve manevi değerleri destekleyen kuvvetlerin ‘sıfır ihtiras’ ilkesine uygun olarak konsolidasyonu.”

Ermenistan eski parlamento başkanı ancak bu durumda “devletlilikten vazgeçilmesinin durdurulmasının mümkün olabileceğini” düşünüyor:

“Elbette bütün bunlar milli bir devlete sahip oluşun korunması için yeterli değil; ama sözkonusu adımların hayata geçirilmesi, devletten feragat etmenin durdurulmasına imkân verebilecek bir zarurettir.”

Kolektif Batı ve Türkiye önlerine Ermenistan’ı “Rusya’dan koparma görevini koydular.” Geçen ekim sonunda bu görüşü dile getiren de eski Milli Meclis başkanı Eduard Şarmazanov’du. Şarmazanov’a göre Ermenistan’da 2018 baharındaki “renkli devrim” “batı ve Türkiye’nin himayesi altında” yapılmıştı:

“Kolektif Batının ve Türkiye’nin hedefi Ermenistan’ı Rusya’dan koparmak, Rusya’yı güney Kafkasya’dan çıkarmak. Nikol Paşinyan ise bunların gönüllü enstrümanı oldu.”

Şarmazanov, Sargsyan’ın ekibinden; oysa belirtmek gerek ki Sargsyan da iktidarda kaldığı 10 yıl boyunca (2008-2018) aynı kolektif Batının Ermenistan’daki pozisyonunu güçlendirmek için pek çok şey yapmış ve Ermenistan-Türkiye ilişkilerinin normalizasyonu için başarısız bir girişimde bulunmuştu. ... (EADaily, 30 Ocak)

'Türkiye’de bankalar Rusya vatandaşı müşterilerinin hesaplarını kapatıyor'

Türkiye’de bankalar Rusya vatandaşı müşterilerine karşı politikalarını sertleştirdiler. Bazı finans kuruluşları şirket hesaplarını kapatmaya başladılar ve kart almak isteyen özel kişilerden taleplerini artırdılar.  Türkiye’yle ticaret yapan iş sahipleri, mali danışmanlar ve ticaret birlikleri temsilcileri Vedomosti’ye bu konuda bilgi verdi. Bloomberg ve Kommersant yılın başında, iş dünyasının Rusya ve Türkiye arasında ödemelerin durdurulduğundan yakındıkları haberleştirilmişti. Vedomosti’nin konuştuğu kişiler şu anda bütün hesapların dondurulduğunu söylüyor. Yerel bankaların siyaseti 22 Aralık 2023’te ABD Başkanı Biden’in kararnamesinden sonra kökten değişti. Biden bu kararnameyle ABD Maliye Bakanlığı’na Rusya’ya karşı yaptırımları ihlal eden bankaları kolaylaştırılmış bir şekilde cezalandırmak için yetki veriyordu.

Vedomosti’nin görüştüğü, Türkiye’yle iş yapan, aynı zamanda Rusya’nın büyük iş birliklerinden birine de yakın olan kaynağı şöyle diyor: “Rusya ile çalışma bakımından Türkiye’de aralık ayına kadar iki omnivor ve iki de yarı-omnivor banka vardı.” İlk kategorideki bankaları SDN listesine almakla tehdit ettiler; onlar da ilişkide oldukları Rusya şirket ve bankalarının çok sayıda önemli muhabir hesabını kapatmaya başladılar. Yarı-omnivor bankalar da ilişkileri koparmaya başladılar; ancak esas itibariyle, özel harekâtın başlamasından sonra müşteri olanlarla. ...

“Rusya-Türkiye Diyaloğu” derneği başkanı ve Rusya Sanayici ve Girişimciler Birliği Çalışma Grubu yöneticisi Arsen Ayupov... muhabir hesaplarını kapatmaya devam etmelerini bekliyor; ancak bunun için zaman ve hiç değilse MB ve bakanlık seviyesinde yetkililerin müdahalesi gerekiyor. ... Ayupov’a göre, yaptırımlar yüzünden ödemelerin durdurulması meselesinin kapanması için tamamen milli ödeme sistemleri üzerinden ve milli paralarla çalışan bir Rusya-Türkiye bankası kurmak gerekecek. ... (D. Grinkeviç, N. Gasımov, A. Boyko / Vedomosti, 1 Şubat)

'Türkiye’de dörtnala giden fiyatlar'

Dinlenmek için Türkiye’ye giden Rusya vatandaşı turistler dörtnal koşan fiyatlar karşısında tam anlamıyla şoka uğruyorlar. Geleceğe yönelik tahminler iyimser olsa da gerçek durum iyimserlik uyandırmıyor.

Türkiye’de fiyatlar da enflasyon gibi Rusya vatandaşı turistleri şaşkına uğratıyor. Daha önce dinlenmek için bu ülkede bulunulduğu sırada bir daire kiralamak ve yemekleri kendin hazırlamak mümkündü, bu da epeyce ucuza mal oluyordu; ama artık böyle bir dinlencenin hiçbir anlamı yok, pek çok tanıklık da bu yönde.

Tahminler de çelişkili. Türk lirası yeni bir tarihi rekor daha kırdı, dolar 30 lirayı aştı, üstelik bu son sınır değil. RİA’nın aktardığı Halk TV’ye göre 2024’ün son çeyreğinde dolar 37 lirayı bulacak; döviz pazarında çalışanlar ise 40,63 lira bekliyorlar. ...

İyimserlik iyi bir şey tabii, ama gerçek durum başka: resmi verilere göre geçen 2023 aralığında yıllık enflasyon yüzde 64,77 oldu. Bağımsız iktisatçılar ise enflasyonu yüzde 127,21 olarak değerlendiriyor. Yetkililere bakılırsa 2024 sonuna kadar enflasyon yarı yarıya düşerek yüzde 34 olacak; ancak şimdilik bu inandırıcı değil. (Vestnik Kavkaza, 31 Ocak)

'Güney Kafkasya: her şey çok daha karmaşık'

Avrupa Konseyi Parlamenter Meclisi (AKPM) bir kayıp daha yaşadı. Azerbaycan da Rusya’nın örneğini takip etti ve meclis üyeliğini (şimdilik) dondurduğunu açıkladı. Azerbaycan’ın demarşının nedeni, AKPM’nin Azerbaycan’a yönelik iddiaları yüzünden Bakü delegelerinin yetkilerini teyit etmemesi. ...

Rusya Halkların Dostluğu Üniversitesi uzman öğretim üyesi, siyaset bilimci Kamran Gasanov’un Vzglyad’a yaptığı açıklamaya göre:

“Avrupa Birliği’nin daha önceki raporlarına bakılırsa bunlar her zaman Ermenistan için olumlu ve Azerbaycan için daha az olumluydu. Avrupa için ideal demokrasi örneği Gürcistan’dı, sonra Ermenistan ve en son Azerbaycan geliyordu. Aliyev’in uzun süreli yönetimini bir tür otoritarizm sayıyorlar; gazeteciler ve insan hakları savunucularıyla ilgili bir dizi soru da var.”

Elbette olanlar Rusya’yı da ilgilendiriyor. Üstelik sadece Moskova’nın güney Kafkaslarda özel menfaatleri olduğu için de değil. Kamran Gasanov devam ediyor:

“Avrupalılar ikinci Karabağ savaşının sonuçlarını kabul etmediler ve hâlâ Bakü’nün eylemlerini kanunsuz sayıyorlar. Ermenilerin Karabağ’dan ayrılmasının zorla yapıldığını, Azerbaycan ve Ermenistan arasındaki sınır çatışmalarının Ermeni topraklarının işgalinin unsurları olduğunu düşünüyorlar. Fransa, Almanya ve bir dizi ülke daha Azerbaycan’ın orantısız güç kullandığını, insan haklarını ihlal ettiğini düşünüyorlar.”

Esasen Azerbaycan heyeti oy hakkından yoksun bırakıldı. Resmi olarak ocak sonuna kadar, büyük ihtimalle de bu uzatılacaktı. Bakü ise ilk darbeyi kendisinin vurması gerektiğine karar verdi; yani meclise katılımı askıya almak. Zaten Azerbaycan’a çok da gerekli değil.

Rusya Bilimler Akademisi Dünya Ekonomisi ve Uluslararası İlişkiler Enstitüsü Orta Asya uzman bilim üyesi Stanislav Pritçin’in Vzglyad’a yaptığı açıklamaya göre:

“AKPM’ne üyelik Azerbaycan tarafından öncelikle Ermenistan ile toprak bütünlüğünün yeniden tesisine yönelik mücadele prizmasından görülüyordu.”

Bakü tam bu yüzden oraya her zaman en çok öne çıkan diplomat ve parlamenterlerini gönderiyordu. Ancak bugün mesele kapandı, artık Ermenistan’ı kınayan açıklamalar çıkarmaya çalışmak şart değil. ...

Ortaya çıkan durum Rusya için daha ziyade olumlu gibi görünüyor. Azerbaycan-Avrupa ilişkileri ne kadar karmaşık olursa Azerbaycan-Rusya ilişkileri o kadar iyi olur. Moskova’ya dost olmayan yapılar (AKPS) etrafında skandallar ne kadar çok olursa Rusya için o kadar iyi olur. Avrupa kurumları ne kadar az cazibeli olursa Rusya için o kadar iyi olur.

Ama aslında her şey biraz daha karmaşık. Birincisi, Ermenistan-Avrupa ilişkileri belli bir seviyenin altına düşmeyecek. ... İkincisi, Rusya-Azerbaycan işbirliğinin de belli bir camdan tavanı var. Moskova’yla birlikte çalışmanın karşılıklı bütün yararlarına rağmen Bakü’nün kilit müttefiki Ankara ve bu durumun öngörülebilir bir gelecekte değişmesi mümkün değil. Azerbaycan elitinin Türkiye yanlısı kesimi çok güçlü. Dahası Türkiye Azerbaycan’a Rusya’dan daha fazlasını verebilir. Gasanov’a göre: “Türkiye, etki sahibi olduğu bütün yapılarda, Avrupa’da, NATO’da Azerbaycan’ın menfaatlerinin savunucusu.”

Ayrıca Bakü Kiev’le sıkı ilişkiler içinde. Ukrayna heyetinin AKPM’nde Azerbaycanlı meslektaşlarını desteklemesi tesadüf değil. ... (G. Mirzayan / Vzglyad, 29 Ocak)