CHP'den Ahlat tepkisi: Anayasa aykırılık değil, anayasa suçu var

ANKARA - AK Partili milletvekillerinin imzasıyla Meclis’e sunulan imar kanununda değişiklik öngören Coğrafi Bilgi Sistemleri ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi Bayındırlık, İmar, Ulaştırma ve Turizm Komisyonunda kabul edildi. Kaçak yapıların yıkılmasını kolaylaştıran, imar planlarında bina yüksekliklerine sınır getiren, Anayasa Mahkemesi’nin iptal ettiği Van Gölü kıyısındaki Ahlat’ta Cumhurbaşkanlığı Köşkü yapımına yeni yasal düzenleme getiren 37 maddelik teklife CHP, HDP ve İYİ Parti muhalefet şerhi düştü.

CHP’ye göre teklif, “gelir ve rant yaratma kapasitesi yüksek belediyeleri kaybeden iktidarın genel bütçe için yeni gelir kaynağı yaratma” amacı taşıyor. Teklifi merkezi yönetimin kentlere doğrudan müdahale hakkının genişletilmesi olarak değerlendiren HDP ise Kanal İstanbul Projesine hazırlık olarak algılanabilecek düzenlemelere dikkat çekti.

CBK’YA ATIF YASAMANIN ASLİ NİTELİĞİNE AYKIRI

CHP şerhinde 10 ayrı kanunda değişiklik öngören 37 maddelik teklifin birçok maddesinin anayasaya aykırı olduğu savunuldu. Kanun teklifine adını veren düzenlemeye göre Ulusal Coğrafi Veri Sorumluluk Matrisinde yer alan coğrafi verilerin, kamu kurum ve kuruluşları arasında erişimi, paylaşımı ve kullanımını bedelsiz olacak. Ancak söz konusu matris 49 Sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi (CBK) ile getirildi. CHP şerhinde “Anayasa açısından; bir yasanın CBK’ye yollama yapması mümkün değildir; çünkü bu anayasal normlar hiyerarşisine aykırı olduğu gibi, yasal düzenlemelere CBK karşısında öncelik ve üstünlük tanıyan Anayasa madde 104/17’ye açıkça aykırılık ötesinde, yasama yetkisinin asli ve genel niteliğine de aykırıdır. Zira Anayasaya göre, TBMM’ye ait olan yasama yetkisi devredilemez” denildi.

BELEDİYELERİ KAYBEDEN İKTİDAR YENİ GELİR KAYNAĞI YARATIYOR

Teklife göre parsel bazında; nüfusu, yapı yoğunluğunu, kat adedini, bina yüksekliğini arttıran imar planı değişiklikleri yapılamayacak. Ada bazında yapılacak plan değişikliklere de asgari 1000 metrekare gibi şartlar getiriliyor. Taşınmaz sahiplerinin malları üzerindeki değer artış payı tutarı da Bakanlık hesabına yatırılacak ve bu gelirler bakanlık ve belediyeler arasında pay edilecek. Büyükşehirlerdeki değer artışında merkezi yönetim (bakanlık ve genel bütçe) yüzde 50, büyükşehir olmayan illerde yüzde 60, projeyi bakanlık onaylarsa gelirin tamamını bakanlık alacak. CHP şerhinde, “Payın büyük kısmı, gelir ve rant yaratma kapasitesi yüksek belediyeleri kaybeden iktidarın Bakanlık ve genel bütçe için yeni gelir kaynağı yaratması üzerine kurulmuştur. Yerel yönetime aktarılması gereken pay, yarısı ya da yüzde 60’a yakını merkezi yönetime aktarılmak üzere bir tür yeni vergi ihdas edecek biçimde kullanılmıştır. 2019 yılındaki yasayla, otellerden alınan konaklama vergisi ve değerli konut vergisi düzenlemesine benzer biçimde, doğrudan yerel yönetimlerle ilgili olan ve anayasal açıdan sorun içeren düzenleme burada yine önemli kısmı merkezi yönetime aktarılacak biçimde yazılmıştır” denilerek itiraz edildi.

KIYILARA MİLLET BAHÇESİ YAPILACAK

AK Parti’nin teklifi Kıyı Kanununda da değişiklik öngörüyor. CHP şerhinde kıyılara Millet Bahçesi yapımının önünün açıldığı, ancak sadece bir yönetmelikte tarif edilen Millet Bahçelerinin kanuni altyapısı olmadığı için böyle bir düzenlemenin anayasaya aykırı olduğu ifade edildi. Şerhte, “Meclis’in, Anayasa’nın açık düzenlemesi karşısında, kıyılardan yararlanma konusunu kanunla düzenleme görev ve sorumluluğunu İdare’ye bırakması mümkün değildir” denildi.

AHLAT’A KÖŞK MADDESİ GERİ ÇEKİLMELİ

Teklifin tartışmalı maddelerinden biri de Anayasa Mahkemesi’nin iptal ettiği Van Gölü kıyısında, Ahlat’ta yapımına başlanan Cumhurbaşkanlığı Köşkü Projesi oldu. Teklife eklenen kroki ile sınır ve koordinatları gösterilen Bitlis Ahlat’ta Van gölü kıyısında bulunan alanların Kıyı Kanununa tabi kısımlarında imar planı kararıyla resmi kurum alanı (Cumhurbaşkanlığı köşkü) yapılabilmesine olanak sunuluyor.

CHP şerhinde Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edilen maddeyle yeni getirilen maddedeki alanın birebir aynı olduğu belirtilerek, “Anayasa’ya aykırılık ötesinde Anayasa ihlali vardır; hatta Anayasa suçu söz konusundur” denildi. Şerhte, “Cumhurbaşkanlığı Sarayı için kanuni hak oluşturulmaya çalışılmaktadır. Anayasa Mahkemesi, Van Gölü kıyısına Cumhurbaşkanlığı Köşkü yapılabilmesine izin veren kanun hükmünü, hukuk devleti ilkesi ile kıyıların ve çevrenin korunması hükümlerine aykırı bularak, aynı zamanda maddenin yanı sıra ‘köşk alanının’ gösterildiği krokiyi de iptal etmişti. Mevcut teklifte, iptal edilen söz konusu kroki bire bir aynı şekilde yer almaktadır. Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edilmiş kanun ve düzenlemeyi yeniden yasallaştırmaya çalışan mevcut madde geri çekilmelidir” denildi.

KANAL İSTANBUL’UN ÖN HAZIRLIĞI

HDP şerhinde, söz konusu teklifle imar konusunda Çevre ve Şehircilik Bakanlığı üzerinden merkezi yönetimin kentlere doğrudan müdahale hakkının genişletildiği savunuldu. Teklifte Kanal İstanbul Projesine hazırlık olarak algılanabilecek düzenlemeler olduğunu kaydeden HDP, gecekondu yasasında değişikliği buna örnek gösterdi. Daimi veya geçici bütün izinsiz yapıların hiçbir karar alınmasına lüzum kalmaksızın, belediye veya devlet zabıtası tarafından derhal yıktırılmasını öngören düzenleme için, “Bu madde özellikle iktidar açısından Kanal İstanbul projesini hayata geçirmek için yapılan hazırlıkların ön aşaması olarak değerlendirilebilir. Belediye sınırları içerisinde dahil olan yerlerde belediyenin yetkisinin olmaması kabul edilmez” eleştiri getirildi.

PİKNİK ALANI GÜVENLİK ALANI OLACAK

HDP şerhinde de Bitlis Ahlat ilçesinde yapımına başlanan Cumhurbaşkanlığı Köşkü inşaatına yasal dayanak oluşturulması için getirilen düzenleme eleştirildi, “Kaçak bir yapıya kanun teklifiyle af getirilmektedir. Kamu kaynaklarından halkın faydalanması gerekmektedir. Maddenin yasalaşması ile resmi bir alan kurulması ve toplumun istifadesinin önüne geçilecektir. Yılda bir ya da iki kere kullanılacak bir alanın bölge halkından tamamen koparılması doğru değildir. Bu madde ile yeni rant alanları yaratılacak, bölge piknik alanı değil, güvenlik alanına dönecektir” denildi.