Mor Haritam: En çok başvuru en yoksul ilçelerden

ANKARA - Türkiye'nin ilk dijital kadın haritası olan Mor Haritam uygulaması, toplumsal cinsiyete duyarlı interaktif bir araç. Hem web sitesi hem de mobil uygulama olarak kullanılabiliyor. Temelde ise, Ankara’nın kadınlar için daha güvenli hale getirilmesini amaçlıyor.

27 Ocak 2021'de hayata geçen Mor Haritam'a morharitam.ankara.bel.tr adresi üzerinden erişim mümkün. Harita üzerinden sunulan hizmetleri görüntülenebiliyor ve güvende hissedilmeyen bölgelerin “Riskli Bölgeyi Bildir” butonundan haritada işaretleyip belediyeye bildiriliyor.

İnteraktif uygulama, Ankara Büyükşehir Belediyesi, Birleşmiş Milletler Kadın Birimi (UN Women), İsveç Uluslararası Kalkınma İşbirliği Ajansı (SIDA) ile Türkiye Ekonomik ve Sosyal Etüdler Vakfı (TESEV) iş birliğiyle hayata geçirildi.

SIDA tarafından fonlanan, UN Women tarafından yürütülen “Türkiye’de Siyasi Liderlikte ve Siyasi Katılımda Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Projesi” kapsamında tasarlanan Website, kadınlar, erkekler, yaşlılar ve toplumun her kesiminin farklı ihtiyaçları ve önceliklerine toplumsal cinsiyete duyarlı politikalarla yanıt verebilmeyi hedefliyor.

Coğrafi temelli haritalandırmaya ve veriye dayalı karar alma süreçlerine dayanan Mor Haritam, kadınların güvenlik, gündüz bakımevleri, sosyal yardımlar gibi kentte kadınlar için var olan hizmet birimlerini tek bir harita üzerinden gösterirken, aynı zamanda Ankara şehrinin geliştirmeye ihtiyaç duyulan noktalarını belirlemeye yardımcı oluyor.

EN ÇOK BAŞVURU EN YOKSUL İLÇELERDEN GELDİ

Haritadan hangi semtte hangi kreşin, şiddet önleme ve izleme merkezinin, kadın danışma merkezinin, karakolun, en yakın meslek edindirme kursunun bulunduğu görülüyor. Dolayısıyla, örneğin şiddete maruz kalan bir yakın bu konuda başvurabileceği en yakın mekanizmayı da bu şekilde öğreniyor.

Ayrıca, semtlerdeki demografik veriler de -TÜİK verileriyle eş zamanlı olarak güncellenerek- harita üzerinden erişilebilir hale geliyor.

Harita ile eş zamanlı olarak UN Women tarafından Ankara Büyükşehir Belediyesi’ne toplumsal cinsiyete duyarlı bütçeleme eğitimleri verildi ve projenin başlamasının hemen ardından toplumsal cinsiyet eşitliğine dayalı politikaların tek elden yürütülmesi ve koordinasyonu amacıyla Belediye bünyesinde Kadın Hizmetleri Dairesi Başkanlığı kuruldu.

Güvenli kent hedefinin öncelikli hale gelmesini sağlayan Mor Haritam’a gelen başvurular ışığında EnerjiSa ile 102 sokakta aydınlatma çalışması yapılarak kentin kadınlar için daha güvenilir hale getirilmesi sağlandı. En çok aydınlatmalar, Çankaya’nın Birlik ile Mamak ilçelerinin kesiştiği bölgelere yerleştirildi.

Sisteme en çok başvuru ise Ankara’nın Mamak ve Yenimahalle ilçelerinden (Aşti ve çevresi) geldi. Mamak, Ankara’nın en yoksul ikinci ilçesi olup kadın yoksulluğunun da kadına yönelik şiddetin de en yoğun yaşandığı bölge.

Aşti çevresi ise, şiddet dolayısıyla bulundukları şehirden kaçıp Ankara’ya gelen kadınların yoğun yaşadığı bir diğer bölge. Buradan gelen başvurular sebebiyle de Aşti’ye kadın danışma merkezi kuruldu.

Gazete Duvar’a konuşan Ankara Büyükşehir Belediyesi bünyesinde Kadın ve Aile Hizmetleri Dairesi Başkanlığı / Kadın Çalışmaları birim şefi Şenay Yılmaz, “Bu proje sayesinde kentin bazı noktasında güvenlik eksikliğini ve özellikle kadınlar için aydınlatılmamış alanların güvenli olmadığını gördük. Bu nedenle aydınlatma çalışmalarını önceliklendirdik” diyor.

Haritada “Güvenli Kent” butonu altında şiddet başvurusu, riskli alanlar (yetersiz ışıklandırma, sözlü ve fiziksel taciz, ıssız alanlar, dar sokaklar, çocuk güvenliğine uygun olmayan kamusal alanlar, takip edilme riski gibi) ve güvenli durak konusunda haritalandırma ve bilgilendirme yapılması mümkün. İlgili talepler belediyenin yetkililerine ulaştırılıyor ve çözüm arayışı başlıyor.

Kentsel politikaların kadınlar için üretilen bir “akıllı çözüm” üzerinden yeniden tasarlanmasına dayanan ve farklı ihtiyaçlara eşit fırsatlar sunmaya yönelik Mor Haritam uygulamasına şu ana dek 196 başvuru yapıldı. Haritaya başvurularda cinsiyet ayrımı yok.

'HARİTAYA DAİR DAHA FAZLA BİLGİLENDİRME GEREKİYOR'

Türkiye Kadın Dernekleri Federasyonu (TKDF) başkanı Canan Güllü, Ankara’nın yıllardır sokağa çıkma özgürlüğünün kısıtlı olduğu bir kent olduğunu, haritanın yaygınlaştırılması ve bilgilendirme broşürleri ve ulusal medya üzerinden farkındalığın artırılması gerektiğini kaydediyor.

“Sadece aydınlatma da değil. Gündüz topuklu ayakkabıyla yürüdüğünüz yerde de ayağınızın takıldığı ve düştüğünüz kaldırımlar var. Ayrıca özellikle Sıhhiye gibi semtlerde alt geçitlerin de güvenli alanlar haline getirilmeleri için koruma kalkanı yaratılmalı ve bu açıdan bekçilere sorumluluk düşüyor. Sadece kadınların başvurusu da yetmez, erkeklerin de bu sorumluluğu alması lazım” diyor Güllü.

Güllü, ayrıca, Ankara’nın “kadın-dostu” bir kent olması için emzirme odaları ve bekleme salonları gibi kolaylıkların geliştirilmesi gerektiğini belirtiyor.

“Ankara’nın civar köylerinden alışverişe veya bir ziyarete gelen kadınlar için, şayet küçük çocuğuyla gelmişse, emzirme odaları yok. Ayrıca terminallerin içinde kadınların bez değiştirebileceği salonlar da yapılmalı. Bu yönde harita üzerinden talepte bulunulabilir” diyor Güllü.

Peki tüm bu önlemler, bir tür “biri bizi gözetliyor” şekline dönüşür mü?

“Bunun için belediyelerin tüm meslek örgütleriyle ve TKDF gibi kurumlarla bağlantı kurarak eğiticiler eğitimiyle toplumsal cinsiyet eşitliği bilincini yaygınlaştırmaları gerek. Otobüs şoförlerinden tutun, Park Bahçeler müdürlüğü görevlilerine, portakal suyu ve simit satan büfe çalışanlarına dek. Çünkü sokakta bir kadının yaşadığı sorunlara ilk aşamada onlar tanık oluyorlar. Belki elde edecekleri farkındalıkla bu harita üzerinden bildirim yapabilecek konuma gelebilecekler.” 

ERYAMAN VE BATIKENT’TE ŞİDDET VAKALARI YAYGIN

Ankara’da özellikle Eryaman ve Batıkent, şiddet, taciz ve darp olaylarının yaygın yaşandığı yerler.

TKDF, Mor Haritam üzerindeki verilerden de yola çıkarak Ankara’da kadın yoksulluğu haritası çıkarılmasını ve bu verilerin kendileriyle paylaşılarak gıda ihtiyacı, barınma sorunları, istihdam talepleri gibi kadın sorunlarının sivil toplumla işbirliği halinde çözülmesini öneriyor.

“Sadece yollar, otobüsler mevzu değil. Kadınların kendilerini her açıdan güvende ve huzurlu hissedecekleri bir şehir yaratmak lazım” diyor Güllü.

Öte yandan, TKDF’ye ulaşan birçok şiddet vakası sonucu devreye giren federasyon yetkilileri, Ankara’nın gerek coğrafi olarak orta noktada olması, Bakanlıkların burada bulunması ve yardım taleplerine sivil toplum üzerinden daha kolay yanıt verilmesi sebebiyle şiddetten kaçanları başkente yönlendiriyorlar.

“Bir kadın Aşti’de otobüs terminaline geldiğinde polisin onu sığınağa götürmesi gerekiyor. Dolayısıyla bu bölgenin de hem güvenli hem de toplumsal cinsiyet eşitliği konusunda yeterli eğitimleri almış yetkililer tarafından korunması gerekiyor. Bu açıdan Mor Haritam’a söz konusu bölgeye dair gelen şikayetlerin de titizlikle takibi lazım” diyor Güllü.

İSVEÇ’İN DENEYİMLERİ YOL GÖSTERİCİ

İsveç Büyükelçiliği İnsani ve Katılım Öncesi Mali Yardım Birim Müdürü Malin Stawe ise, Gazete Duvar’a yaptığı açıklamada İsveç’in gerek İsveç Büyükelçiliği gerekse SIDA aracılığıyla Mor Haritam’ı desteklemedeki amacının, toplumsal cinsiyet eşitliği konusunda daha duyarlı belediye hizmetlerinin yaygınlaştırılması olduğunu söyledi.

“Eğer doğru ve etkin şekilde kullanılırsa, bu harita, kadınların ihtiyaç duyduğu hizmetler konusunda daha fazla saydamlık sağlar ve böylelikle belediyeler de süregiden cinsiyet ayrımcılığını yeniden üretmemiş olur. Saydamlık, demokratik hesap verebilirlik açısından gereklidir ve kadınların örneğin kentlerinde güvenlik sorunları yaşadıkları bölgeler hakkındaki bilgileri haritaya girmeleri yoluyla onların daha katılımcı hale gelmelerini sağlar” diyor Stawe.

Bu açıdan İsveç’in kentlerdeki toplumsal cinsiyet eşitliğine dair deneyimleri ise bu proje açısından yol gösterici nitelikte.

“İsveç’in deneyimleri ışığında, toplumsal cinsiyet eşitliğine belediye hizmetlerinin duyarlı hale gelmesi için kullanılan en güçlü araçlar arasında, kent nüfusu ve ihtiyaçlarına dair ayrıntılı ve cinsiyetler üzerinden ayrıştırılmış verilere erişim, belediyelerin bütçelendirme süreçlerinde zorunlu olarak toplumsal cinsiyet eşitliğinin gözetilmesi ve kadınların karar alma süreçlerine siyasi katılımı yer alıyor” diye açıklıyor Stawe.

BİLİNİRLİĞİ ARTIRILACAK

Halihazırda, Ankara Büyükşehir Belediyesi’nin hedefi ise, bu sene uygulamanın bilinirliği ve erişimini artırmak.

Mor Haritam’ın tanınırlığının artırılması için kadın danışma merkezlerinden yetkililer tek tek üniversitelere giderek bu uygulamayı tanıtıyorlar.

Ayrıca harita sayesinde Ankara’nın iki farklı noktasında daha kadın danışma birimi açılarak yerelde kadın sorunlarına çözüm arama imkanları artırıldı.

Türkiye Ekonomik ve Sosyal Etüdler Vakfı (TESEV) Araştırma Direktörü Itır Akdoğan, Gazete Duvar’a yaptığı açıklamada, söz konusu projeye katkılarının 2016 yılından beri sürdürdükleri veriye dayalı karar alma süreçlerini kolaylaştıran haritalandırma sistemine dayandığını belirtti.

“Mekansal verilerin dijital araçlarla sınıflandırılmasıyla birlikte yerel yönetimlerin doğru karar almalarını ve kaynaklarını etkin bir şekilde dağıtmalarını sağlamayı amaçlıyoruz. Bu sayede kadınlara hizmet götürülmesi gereken ilçeler de net bir şekilde ortaya çıkıyor” diyor Akdoğan.

DOĞRU VE YERİNDE KAYNAK KULLANIMI

TESEV, daha önce İstanbul, İzmir ve Gaziantep’te 2016 yılında başlattığı “Kent95: Veriye Dayalı Politika Aracı” isimli interaktif platformla, yerel yönetimlerin mevcut hizmetleri sokak haritaları yoluyla izlemelerini ve planladıkları hizmetlere yönelik strateji geliştirmelerini kolaylaştırmış; kent sakinlerinin kentte verilen hizmetlerin detaylı bilgilerine erişebilmelerini sağlamıştı.

“Yerel yönetimlerin doğru kaynak aktarımını sağlayan Kent95, 2019 yılı yerel seçimlerinde Ekrem İmamoğlu ve Cumhuriyet Halk Partisi’nin yanı sıra Adalet ve Kalkınma Partisi’nin de seçim programı kapsamındaydı” diyen Akdoğan, Ankara’daki Mor Haritam uygulamasının yakında Eskişehir’de uygulanmaya başlanacağını belirtti.

“Mor Haritam” projesinin hayata geçirilmesinde Eskişehir’i Kocaeli, Edirne, Gaziantep ve İstanbul’un izlemesi bekleniyor.