Moda Sahnesi'ne destek vermeme 'gerekçesi': Türk örf ve adetleri...

DUVAR - Vergilerden tiyatrolara aktarılan bu yardımları organize etmek üzere oluşturulan Kültür ve Turizm Bakanlığı’na bağlı Özel Tiyatrolara Yardım Değerlendirme Komisyonu, kurulduğu 1982 yılından bu yana, tiyatro tarihinin üzerinde en çok konuşulan, tartışılan yapılarından biri. Kültür ve Turizm Bakanlığı, 2021-2022 sanat sezonunda 428 özel tiyatronun projesine 13 milyon 500 bin lira destek sağlanacağını açıkladı.

Tiyatro Dergisi yazarı Pınar Arabacı ve genel yayın yönetmeni Yavuz Pak, bu yıl komisyonda görev alan Tiyatro Eleştirmenleri Birliği Başkanı Ragıp Ertuğrul ve akademisyen Prof. Dr. Nihal Kuyumcu ile Özel Tiyatrolara Yardım Değerlendirme Komisyonu'nun yapısı, işleyişi ve işlevi üzerine konuştu.

80 FASON TİYATRO BAŞVURUSU TESPİT EDİLDİ

Ragıp Ertuğrul, destek için yapılan 400 başvurudan 80’nine ilişkin ikna olabilecekleri bilgi bulamadıklarını söyleyerek ilk toplantıda imza atılmadığını dile getirdi. Ertuğrul, "Tiyatro gruplarının listesine baktığımızda bazılarının tiyatro ile hiçbir ilgisi olmadığını gördük. Ne yazarını tanıyoruz, ne elimizde projesi var kimilerinin, hangi ekiple bu tiyatroyu yapacaklar belli değil. Sosyal medyada bile görünür değiller. Afişleri yok. Yani mesela Devlet Tiyatrosu’nun turnesine gitmiş bu sözde tiyatro. Tek bilgi bu. Onun dışında hiçbir bilgi yok. Bunun üzerine, “Kabul edin ya da etmeyin biz raporumuzu hazırlayacağız” dedik. Yani ilk toplantıda hiçbir şeye imza atmadık. Onlar diyorlar ki 'Para belli, başvuranlar da belli bunu bir an önce dağıtalım.' Listelere tek tek bakılsın istemiyorlar. Biz de diyoruz ki 'Ama başvuranların hepsi desteğe uygun değil' ifadelerini kullandı. 

Raporu göndermelerinin ardından, birinci toplantının ertesi günü Yeni Akit’te haberlerinin çıktığını ve daha sonra Bakanlık’ta komisyonda yer alan isimlerle birebir görüşmeler yapıldığını dile getiren Ertuğrul,  'Zaten bu birebir toplantılar yapılmasaydı ben o toplantıda diyecektim ki ”Ben burada tek laf etmeyeceğim. Güvenim sarsıldı. Buradan haber uçuyor dışarıya.'  O birebir görüşmede de Bakan Yardımcısı önce bize çalışmalarımız için teşekkür etti ve sonra 'Bu durumdan kendilerinin de rahatsız olduklarını' dile getirdi. 'Ragıp Bey, inanın hem bakana hem bana sizin komisyon üyeliğinizle ilgili o kadar çok menfi yorum geldi ki, ne kadar başımız ağrıdı bilemezsiniz' dedi. 

8 TİYATRONUN REDDEDİLME NEDENİ: TÜRK ÖRF VE ADETLERİNE AYKIRI OYUNLAR

Komisyonun 80 tiyatronun fason olduğunu belirttiği raporuna rağmen, 44 tiyatronun talebi reddedildi. Buna ilişkin Nihal Kuyumcu, “Bunları siz istemediniz” diye reddettiklerini söylediler. Sonra hesaplar açıklanmaya başladı. Bizim istediğimizden çok farklı olduğunu gördük" şeklinde konuştu. Ragıp Ertuğrul ise, "Olumsuz görüş verdiklerimizin kabul edilip edilmediğine baktık. Onların da yarısının kabul edilmiş olduğunu gördük. Yarısı reddedilmiş. 'Sizin görüşleriniz doğrultusunda bu 44 tiyatroyu reddettik' dediler. Ama reddedilenlerden 8 tanesi bizim olumsuz rapor verdiğimiz tiyatrolar değildi" dedi. 

Reddedilen 8 tiyatro şöyle: Moda Sahnesi, BGST, İkincikat, Milli Sanat Tiyatrosu, Baksa Sanat Tiyatrosu, Glow Tiyatro Topluluğu, Özkaya Yapım ve SıfırNoktaİki Prodüksiyon. 

Ertuğrul, bu 8 tiyatronun “neden reddedildiğini” sorduklarında ise Değerlendirme Komisyonu’nun Özel Tiyatroları temsil eden diğer iki üyesinin red gerekçelerini, “Evet, biz de bunu kabul ediyoruz, ama duygularımız hayır diyor. Çünkü Türk örf ve adetlerine, geleneklerine aykırı oyunlar sergiliyorlar" diyerek açıkladıklarını belirtti. BGST için ise “BGST zaten Kültür Bakanlığı’nı destekler konusunda mahkemeye verdi, dava hala devam ediyor. Bu dava ortadayken onlara destek verilemez, bu nedenle onu da reddediyoruz” şeklinde bir açıklama yapıldı.

'DESTEK YENİDEN DÜZENLENMELİ'

Komisyona dair önerilerini dile getiren Nihal Kuyumcu şöyle konuştu:

"Bana göre yanlış yolda doğru kararlar alınamaz. Destek yeniden düzenlenmeli ve tanımlanmalı belki de. Sigorta desteği olur, stopaj desteği olur, salon desteği olur, vergi desteği olur… Nakdi olarak bir para vermek yerine bu alanlarda düzenleme yapılarak da tiyatroya destek olunabilir. Aksi takdirde bu şaibeler de hiçbir zaman bitemez. Mesela bu sene tiyatro başına verilen destek miktarı azaldı, çünkü başvuru sayısı arttı. Ama başvuru yapanların içinde gerçek olmayan, aslında sahada oyunlarını göremediğimiz isimler de varsa ve bunlar tespit edilemiyorsa, nakdi desteğin dağıtımı da adaletsizliğe neden oluyor, şaibenin önüne geçilemiyor. Sağlıklı bir tarama, araştırma ve ölçme-değerlendirme sistemi olmadan da bu süreç böyle devam edip gider.

Komisyon yeniden yapılandırılmalı ve üyeleri daha geniş bir alandan gelmeli. Daha geniş katılımlı olmalı, böyle sekiz-dokuz kişilik değil. Her ilin kendi içinde tuttuğu raporların değerlendirilmesi lazım. Kime ne kadar destek verildiği nedenleriyle, somut verilerle açıklandığında ve tüm süreç gerçekten denetlenebildiğinde bu şaibeler ortadan kalkabilir. Komisyona sahiden gerek kalmayacak bir noktaya da ben kesinlikle gelinebileceğine inanıyorum. Yeter ki şeffaf ve nesnel kriterler sağlansın."

Söyleşinin tamamına buradan ulaşılabilir.