Madenciler anlatıyor: Önümüz kış, halk ucuz kömür alsın diye çabalıyoruz

İZMİR - Manisa'nın Soma ilçesinde Türkiye Kömür İşletmeleri'ne (TKİ) bağlı Soma Ege Linyitleri İşletmesi (ELİ) bünyesindeki Eynez açık ocağının bir bölümünün Yeni Anadolu şirketine devredilmesini protesto eden maden işçilerinin eylemi dördüncü gününe girdi. Özelleştirmeye karşı başlattıkları Ankara yürüyüşü engellenen madencilerin Kırkağaç girişindeki bekleyişi sürüyor. Yetkililerden olumlu dönüş almadıkları sürece eylemlerini sürdüreceklerini vurgulayan madencilere destek de günden güne büyüyor. Peki bu süreç nasıl gelişti, Soma havzasında neler yaşandı?

OLASI TEPKİLERİ ENGELLEMEK İÇİN BAYRAM TATİLİ ÖNCESİ ÖZELLEŞTİRİLDİ

TKİ'ye bağlı ELİ'de 15 yıl önce 10 binin üzerinde işçi çalışırken, şu an bu rakam 1200 civarında. Özelleştirilen yer ise ELİ'nin bir parçası olan Eynez açık ocağı. 1200 işçinin hepsi söz konusu yer üstü ocağında çalışıyor. Bugüne kadar parça parça özelleştirme yapılan Eynez ocağı, Soma havzasının en kritik noktalarından biri. Eynez'in özelleştirmelerle ortadan kalkması durumunda, ELİ'nin de bir işlevi kalmamış olacak.

Devlet eliyle organize edilen ve işin en zorlu kısmı olan madene ulaşma aşaması bu sahada 17 yıl sürüyor. 17 yıl boyunca kömüre ulaşmak için çalışan madenciler, en değerli katmana gelince ise özelleştirme haberiyle karşılaşıyor. Özelleştirmenin, 9 günlük resmi tatil ilan edilen Kurban Bayramı arefesinde yapılması ise dikkat çekici. Madenciler, özelleştirmeye karşı tepkileri minimuma indirmek için yetkililerin bu tarihleri tercih ettiğini dile getiriyor.

YOLLARA KAMYONLARLA SET KURDULAR

Özelleştirme haberini alır almaz bayram sürecine rağmen basın açıklamaları ve eylemlere başlayan madenciler, bayramdan hemen sonra ilk olarak 3-4 saatlik iş durdurma eylemi gerçekleştirdi. Ancak bakanlığın baskısı sonucu haklarından olmamak için iş durdurma eylemine devam edemeyen madenciler, şirketi sahaya sokmamak için farklı yollar aramaya başladı. Şirketin araçlarını engellemeye çalışan işçiler, çözümü madene giden yollara büyük tonajlı kamyonlarla set kurmakta buldu.

Daha sonra Soma meydanında çadır kurarak imza kampanyası başlatan işçiler, Bakanlık ile yapılan görüşmelerden olumsuz sonuç çıkması üzerine ise Ankara yürüyüşüne başladı. Soma'dan Ankara'ya doğru kara yolunun emniyet şeridi üzerinden yürüyüşe geçen madenciler, yürüyüşleri izinsiz olduğu gerekçesiyle Kırkağaç girişinde durduruldu. Jandarma ve polisin engellemesi sonucu Kırkağaç Çamlığı olarak adlandırılan alana geçen işçiler burada beklemeye başladı. Alanda çadırlar kuran madenciler, yetkililere sonuç alıncaya kadar buradan ayrılmayacaklarını iletti. Alana çok sayıda jandarma ve polis getirilirken, jandarma komando timlerinin de dönüşümlü olarak 24 saat nöbet tutması dikkat çekti. Madenciler cuma namazına bile jandarma kontrolünde gitti.

AKŞAM SOHBETLERİ: ÖZELLEŞTİRMENİN ETKİLERİ NE OLACAK?

Eynez'de üretimi tam anlamıyla durdurmadıkları için dönüşümlü olarak nöbet alanında kalan madenciler, her sabah toplu kahvaltı ile güne başlıyor. Gün içerisinde sohbet ve tartışmalar yürüten madencileri, bir çok siyasi parti ve sivil toplum kuruluşu temsilcisi ziyaret ediyor. Akşamları ise işten çıkan madencilerin de alana gelmesi ile birlikte sayıları yüze yaklaşan madenciler, türküler ve sloganlar eşliğinde eylemlerini sürdürüyor. Madencilerin akşamları olmazsa olmazlarından biri de kazanda demledikleri çay eşliğinde yaptıkları sohbet. Özelleştirmenin olası etkilerini tartışan madencilerin ilk öngörüsü kömür fiyatlarındaki artış. Madencilerin akşam sohbetlerine dahil olarak, özelleştirme ile ilgili düşüncelerini dinledik.

Emekliliğine kısa bir süre kalan Halit isimli işçi, yatırım yapılmadığı için sürekli küçülmeye gidildiğini şu sözlerle anlatıyor: “En son buraya 2015 yılında işçi alındı. 7 yıldan beri normalde 500 kişinin yasal olarak işe alınması gerekirken, devlet işçi almıyor. Personel, malzeme ve ekip açısından yatırım yapılmıyor. 10 tane yeni kamyon alın diye çok söyledik. Ama yatırım yapmıyorlar. Yatırım yapılmadığı için de devamlı küçülmeye gidiyorlar. İki sene sonra belki başka bir yeri özelleştirecekler.”

'KIŞ GELDİĞİNDE KÖMÜR FİYATLARINI DÜŞÜNEMİYORUM'

“Kömür çıkaracağımız yerde 12 yıldan beri hafriyat yapıyoruz. Binlerce ton mazot yaktık. Emek verdik, zaman harcadık. Şimdi pasta meydana çıktı, bunu şirkete teslim ediyorlar” diyen başka bir maden işçisi ise “Özelleştirmenin ilk etkisi sizce ne olacak?” diye sorduğumuzda şöyle cevap veriyor:

“Şu an bizim devlet çıkışlı kömürümüz 2004 TL. Şirkette ise 3 bin 400 TL. Bayii bunu açık olarak alıyor ve 200 TL ton başına torbalama ücreti veriyor. Üzerine bir de nakliye ve kâr ekliyor, daha küçük bir bayiine satıyor. Küçük bayii de kâr koyduğunda aldığınız kömürün fiyatı 4 bin 400 TL gibi bir rakamı buluyor. Yarın kış geldiğinde, soğuk havalar başladığında ben bu kömür fiyatlarını düşünemiyorum. 6 bin 500 TL'ye dayanacağını düşünüyorum”

'YILBAŞINDAN SONRA KÖMÜR FİYATININ 10 BİN TL'Yİ BULACAĞI YÖNÜNDE SÖYLEMLER VAR'

13 yıldır çalışan Ali isimli madenci ise bu özelleştirmenin yalnızca işçiyi değil Türkiye'deki insanları da etkileyeceğini ifade ediyor. Özellikle yılbaşından sonra fiyatlarda ciddi artış olacağı yönünde söylemler olduğunun altını çizen Ali, şöyle devam ediyor:

“Şu an bizde 2004 TL, özel şirketin satış yerinde 3 bin 400 diyoruz. Aradaki farkı herkes görebiliyor. Bir eve yakıt olarak girecek kömür şu anda 4 bin 500-5 bin TL civarında oluyor. Bu kaygı asıl kışın başlayacak. Önümüz kış. İthal kömür de 7 bin 500 TL'den geliyor. Yılbaşından sonra ocak ayında kömür fiyatının 10 bin TL'yi bulacağı yönünde söylemler var. Buradaki özelleştirmenin elbet ki bizi etkileyen tarafları var. Ama Türkiye'deki insanları etkileyecek tarafları da var.”

"Ne yapılmalı?" diye sorduğumuz madenci Ali, şöyle devam ediyor: “Devlet kömürü kendi eliyle çıkarmalı. Yatırım yapmalı. Bizim araçlarımız 40 yıllık. Bu araçların dünyadaki kullanım ömrü 10 yıl. Biz şu an yoktan var etmeye çalışıyoruz. Yatırım yapılsa devlet kömürü vatandaşa daha ucuza ulaştıracak. Burada bazı şirketleri, bazı şahısları zengin etmek adına sahalarımız özelleştiriliyor. 2010 yılından beri sahalarımız parça parça verildi. Önce yeraltı ocaklarını özelleştirdiler. Şu anda da yer üstü ocaklarını özelleştiriyorlar. En son Sarıkaya dediğimiz pano da gitti. TKİ'ye ELİ'ye yatırım yapılsa biz kömür çıkartırız. Bu noktada özel şirkete gerek yok. Makineler yenilense, işçi alımı yapılsa Soma'da kömür çıkar. Türkiye'deki insanlar da şirketlerden çok çok daha ucuz fiyata devletten kömür alır. Halk ucuz kömür alsın diye de çabalıyoruz. Halkın pahalı kömür almamak için bize sahip çıkması lazım.”