KYK kredisi alanlar: Binlerce lira borçla hayata başlıyoruz

Meral Candan

DUVAR – Kredi ve Yurtlar Kurumu (KYK) kredileri, son dönemin en çok tartışılan konuları arasında. Zira milyonlarca öğrenci, üniversiteyi bitirdiği anda yeni hayatına binlerce lira borçla adım atıyor.

CHP Ankara Milletvekili Yıldırım Kaya, geçtiğimiz günlerde yaptığı açıklamayla konuyu gündeme taşıyıp 2021 yılı itibarıyla 5 milyon gencin KYK borcunun 5,5 milyar dolara ulaştığını, borcu nedeniyle evine icra gelenlerin sayısının ise 400 bini aştığını söyledi. HDP de öğrenim ve katkı kredisi alan öğrencilerin borçlarının silinmesi için hazırladığı kanun teklifini TBMM'ye sundu.

Öncelikle KYK’nin üniversite öğrencilerine yönelik iki tür ödeme yaptığını hatırlatmak gerekiyor. Biri burs, biri de kredi şeklinde. Burs alan öğrencilerden geri ödeme beklenmezken kredi alan öğrencilerden mezun olduktan sonra bunu ödemeleri isteniyor. 2022 yılı için burs ve kredi miktarı lisans öğrencilerinde 850, yüksek lisans öğrencilerinde bin 700 , doktora öğrencilerinde 2 bin 550 lira oldu. Bu yıl itibarıyla 850 lira burs alan bir lisans öğrencisinin 4 yıllık okulu bittiğinde ödemesi gereken miktar 40 bin lirayı aşıyor. CHP Milletvekili Kaya'nın açıklamasında dikkat çektiği bir diğer noktada da kredi borçlarına yüzde 100 faiz uygulanması… Yani bu yıl itibarıyla KYK kredisi kullanan bir öğrenci, kredi ödemesini geciktirdiği takdirde 40 bin liranın üzerinde bir borçla karşılaşabilir.

Hayata borçla başlayan gençlere neler yaşadıklarını sorduk. En çok, okuldan binlerce lira borçla mezun olmak canlarını sıkıyor, bir de borca eklenen faiz…

‘HESABIMA BLOKE KONULDUĞU İÇİN AÇ YATTIM’

Şu an Çanakkale’de ikinci üniversitesini okuyan 29 yaşındaki Eylem, KYK borcu nedeniyle banka hesabına bloke konduğunu ve borcu ödemeden blokenin kaldırılmadığını anlatıyor sinirle. Zira sınav haftası olduğu için zaten stresli olduğu bir dönemde hesabından para çekemediği için aç yatmak zorunda kaldığını söylüyor: “10 sene önce Manisa’da Celal Bayar Üniversitesi’nde iki yıllık bir bölüm okuyordum. İlk sene burs almadım ama ikinci sene başvurdum. Ailem bir miktar para gönderiyordu ama farklı ihtiyaçları oluyor insanın okul dolayısıyla, sosyal aktivitelere de katılmak istiyordum o nedenle bursa başvurdum ama tabii geri ödemeli burs çıktı. Zaten geri ödemesiz burslar kimlere çıkıyor çok merak ediyorum. Benim tanıdığım ve gerçekten ihtiyacı olan kimseye ödemesiz burs çıkmadı mesela. Benim okuduğum dönemde ne devlet yurdu ne başka yurt vardı. Ya cemaat evlerine gideceksiniz ya da eve çıkacaksınız, alternatif yoktu. Ben de üç arkadaşımla eve çıktım. O dönem aldığım kredi miktarı aylık 260 liraydı. Şimdi yine öğrenciyim ama borcum nedeniyle burs çıkmayacağını düşünüp hiç başvurmadım bile.” 

‘DEVLETE BORCUM OLMASINDANSA ARKADAŞIMA OLMASINI YEĞLERİM’

Kredi borcunu ödememe sebebini de şöyle anlatıyor Eylem: “Bildiğim kadarıyla mezun olduktan 2 sene sonra sigortalı bir işe başladığınızda maaşınızdan kesiliyor borç her ay. Mezun olduktan 3 sene sonra sigortalı bir işe başladım. Beş sene boyunca aynı yerde çalıştım. Maaşımdan kesinti olmadı. Daha sonra eve yapılandırma tebligatı geldi. Seçim zamanı geldiğinde af olacağı ya da indirim olacağı söylentileri vardı, açıkçası bunu bekledim ve o nedenle ödemedim. Geçtiğimiz aralık ayının başında ATM’den para çekmek istediğimde para alamadım. Başka ATM’ye gittim oradan da alamadım, şaşırdım çünkü hesabımda para vardı. İnanamadım, öğrenciyken hesabıma bloke kondu. O hafta sınav haftamdı, zaten stresliydim. Param yok, ne yapacağımı bilemedim. Ailemden bir arkadaşımın hesabına para göndermesini istedim. Bu da bir, iki gün sürdü. O sürede aç yattım ben. Üstüne hesabımdan para çekilip borcumdan da düşülmedi. Ne ben dokunabiliyorum ne de onlar çekebiliyordu. Bütün borcu ödersem hesabımın açılacağını öğrendim. Arkadaşımdan borç aldım ve 2 bin lira olan krediyi, 5 bin 320 lira olarak ödedim.” Eylem’in hala borcu var. Şu an öğrenci olduğu için borcunu nasıl ödeyeceği konusunda dertli olsa da “Devlete borcum olmasındansa arkadaşıma borcum olmasını yeğlerim” diyor.

‘AİLEME YÜK OLMAK İSTEMEDİĞİM İÇİN KREDİ ALDIM’

Tugay, Elazığ’da yaşıyor. Şu an işsiz. Fırat Üniversitesi’nden 2020 yılında mezun olan Tugay’ın kredi borcu yaklaşık 20 bin lira. Okuldan mezun olunca çalıştığını, ama genelde sigortasız çalıştığını anlatan Tugay geçen sene Eylül'den Aralık ayına kadar 3 ay sigortalı çalışmış. Bu süreçte de kredi borcunun dört taksidini ödemiş. Ancak işsiz kaldığı için arada ödeyemedikleri olduğunu belirterek kısmen de olsa kendini şanslı sayıyor: “Aslında üniversitenin ilk yılı burs almadım ama ikinci yıl ailem kredi ile ev aldı. Kardeşim de ortaokula gidiyordu. Onlara yük olmak istemedim ve kredi aldım. Sigortalı olduğum zaman kredi borcumun ödemesinin başladığını biliyordum. Daha sonra ödeme yapmam için mesaj geldi telefonuma. Bir ay unutmuşum zaten, bir baktım yaklaşık 30 lira faiz gelmiş. Sonra ödemeye başladım. Şimdiye kadar dört taksit ödedim ama işsiz kaldım arada. Sağ olsun ailem bu süreçte biraz destek oluyor bana.” Tugay’ın yaklaşık 16 bin lira borcu kalmış. 20 taksidi kalan Tugay, ödeme rakamının zaman içinde düştüğünü belirtiyor: “Aylık 661 lira gözüküyor, 20. ay ödemem gereken tutar ise 496 lira. Ödeme planı 2023 yılında bitiyor. Mezun olduktan sonra 3 yıl boyunca borç ödemem gerekiyor.” 

‘ASGARİ ÜCRETLİ BİR İŞ BULSAM BİLE ÖDEMEK ZOR’

Tugay, kredi borcunun altına imza attığı günkü hissiyatını “Kendimi devlete teslim etmiş gibi hissettim” sözleriyle tarif ediyor. Kredi aldığı yıllar boyunca borçlu olduğu için hep bir rahatsızlık hissettiğini, borcunu mezun olunca nasıl ödeyeceğini kara kara düşündüğünü anlatıyor: “Mezun olduğumda iş hayatına daha başlamadan 20 bin lira borcum vardı. Bir yandan bedelli askerlik yapmak istiyorum. O da 53 bin lira. Okulu bitirdim ve 73 bin lira borçla başladım hayata.” Tugay’a göre asgari ücretle sigortalı çalışabileceği bir iş bulsa bile değil böylesi bir borcu ödemeyi, geçimini zar zor sağlayacağını ifade ediyor.

‘HALA ÖDEYECEK GÜCÜM YOK’

26 yaşındaki Damla, geçtiğimiz günlerde eve gelen tebligat ile şaşkın. 2 ay içinde Erasmus programı ile yurt dışına gitmeye hazırlanan Damla, borcu ödeyemediği takdirde hesaplarına bloke konulmasından korkuyor. Erasmus için devletin vereceği miktarın yeterli olmadığını, bu nedenle kuruşları sayarak para biriktirdiğini ancak böyle bir borcu olduğu için zor duruma düştüğünü anlatıyor. Damla, 2014 yılında İzmir’de Ege Üniversitesi’ne başlamış. Önce yurtta kaldığını daha sonra ise arkadaşlarıyla eve çıktığını belirtiyor. Bursa başvurma sebebini ise “Ailemin maddi durumu yeterli değildi. Burs çıkmasını istedim ama çıkmayınca ihtiyacım olduğu için kredi almayı kabul ettim” diyerek açıklıyor, "O dönem aylık miktar 400 lira civarındaydı. Faydası oluyordu gene bu miktarın. Yurt ya da ev kirama yetmiyordu ama en azından yol masrafını, yemekhane ücretini bundan karşılıyordum” diyor. Damla, hazırlık da dahil 5 sene boyunca kredi çekmiş. 2020'de diplomasını aldığını ve 2021 Nisan ayında sigortalı işe başladığını ifade eden Damla, maaşının zaten masraflarına zar zor yettiğini, kredi borcu ödeyecek gücü kalmadığını anlatıyor: “Bana çıkan ödeme planına göre ilk ödemeyi 2021 Temmuz’unda yapmam gerekiyordu. Aylık 500 lira ile 600 lira arası ödemelerim vardı. Ben istediğim gibi bir iş buldum ama çok uzak bir noktada buldum. Bu nedenle her gün birkaç saat yol gidiyorum sırf işi kaybetmemek için. Dolayısıyla yol masrafım çok yüksek. Aslına bakarsanız o dönemde de ödeyecek gücüm yoktu, hala yok.”

DAMLA'NIN UMUDU ‘MUHALEFETİN KREDİ BORÇLARI SİLİNECEK' VAADİNİN GERÇEKLEŞMESİ' 

İmza attığında borcunun 15 bin lira olduğunu ancak şu an faiziyle ve TÜFE oranlarıyla borcunun 33 bin liraya çıktığını söyleyen Damla ne yapacağı konusunda kararsız ve stresli. Eve tebligat geldiğini anlatan Damla “Tebligatta 15 gün içinde 'bağlı olduğunuz gelir idaresi başkanlığına gidip mal beyanında bulunmanız gerekiyor' diyor ve borcu taksitler halinde ödeyebileceğim yazıyordu. Ben daha yeni çalışmaya başladım sayılır. Ailem emekli. Bu nedenle zaten hayata 1-0 geride başlamış gibi hissediyorum. Benim gibi maddi durumu kötü olanların bir yerlere gelmesi, durumu iyi olanlara göre çok daha zor. Ama koşullar eşitmiş gibi muamele görüyoruz” diye konuşuyor. Borcu ödemek istemediğini söyleyen Damla “Zaten okumak ve bir yerlere gelebilmek için bu parayı kullandım. O şans bile verilmiyor. Borcu nasıl ödeyeceğimi bilmiyorum. Umarım bir af çıkar” diyor. Muhalefetin kredi borçlarını sileceği yönünde vaadi olduğunu hatırlatarak bir hükümet değişiminde bu vaadin yerine getirileceği beklentisi taşıyor.

Not: Bazı isimler kişilerin istediği üzerine editör tarafından değiştirilmiştir.