50 saniyede resim çalmak!
1994 Olimpiyatları öncesinde Norveç Ulusal Galerisi, Munch’un Çığlık resmini her zamanki yerinden alıp giriş kata yerleştirdi. Olimpiyat için ülkeye gelen turistlere Norveç kültürünü tanıtmak amaçlanıyordu ama bu yanlış Munch hayranı bir hırsıza davetiye çıkardı.
DUVAR - Müzelerin giriş katları, güvenlik anlamında kontrolü en zor olan bölgeler kabul edilir. Giriş katlarda çıkış kapıları çok yakındadır ve bu katlar daima daha kalabalık olur.
12 Şubat 1994’te, Kış Olimpiyatları’nın başladığı gün ile aynı tarihte, sabah 06:30’da Munch’un Çığlık resminin ikinci versiyonu çalındı. Alarm çaldığı anda polise haber ulaştı. Polis dakikalar içinde müzeye vardı ama geç kalmışlardı. Güvenlik kameralarındaki görüntülere baktıklarında iki adamın, müzenin pencerelerinden birine merdiven dayadıkları, merdivenden tırmandıktan sonra camı kırdıkları ve tel kesme aletleriyle resmi duvardan çıkardıktan sonra resimle birlikte kaçtıkları görülüyordu. Bütün bunları yapmaları sadece 50 saniye sürmüştü.
'GÜVENLİK ZAFİYETİNİZ İÇİN TEŞEKKÜRLER'
Hırsızlar, resmi çalarken müzeye bir de not bırakmışlardı: “Güvenlik zafiyetiniz için teşekkürler.” Birkaç saat sonrasında müze direktörü Knut Berg, basına yaptığı açıklamada Çığlık resminin Norveç’in en kıymetli kültür mirası olduğunu, Munch’un en ünlü resmi olduğunu ve bu resmi satmanın imkansız olacağını söylüyordu. Gerçekten de çalınmış olan ünlü resimlerin asla satılamayacağı bir gerçek. Çığlık resminin diğer versiyonları onlarca milyon dolar etse de çalıntı olanının sanat piyasasında hiçbir değeri yok. Resmin Norveç Ulusal Galerisi’ne ait olduğunu herkes bildiğine göre bu resmi kimse satın almaz.
Çalıntı resimlerin alıcısı olmadığına göre ve hırsızlık olayı Olimpiyatlar ile aynı gün yapıldığına göre çoğu kişi, bu hırsızlığın bir tür protesto olduğunu düşündü. Kürtaj karşıtı bir grup hırsızlığı üstlendi ama polisin yaptığı araştırmada, sorumlunun onlar olmadığı, sadece dikkat çekmek için bu beyanda bulundukları anlaşıldı.
ÇALDILAR AMA SATAMADILAR
Bir ay sonra, Norveç Ulusal Galerisi’ne bir fidye notu ulaştı. Hırsızlar, resmi iade etmek için bir milyon dolar istiyordu. Galeri, parayı ödemeyi reddedip meseleyi Scotland Yard’ın sanat ve antik eserler departmanına havale etti. İngiliz polisi başarılı bir operasyona imza attı. Kılık değiştirerek alıcı olarak görünen iki polis, resim için 250 bin dolar teklif etti ve hırsızlar bu tuzağa düştü. Fiyattaki düşüş önemli: Yasal bir Çığlık resmi bir müzayedede 120 milyon dolara ulaşırken hırsızlar 1 milyon dolar teklif ettiler ve potansiyel bir alıcının önerdiği 250 bin doları bile kabul etmek zorunda kaldılar. Çalınan resim, Åsgårdstrand’da bir sahil kenarındaki bir otel odasında bulundu. Resmin burada bulunması manidardı çünkü Munch, Åsgårdstrand’da bir kulübe kiralayıp en ünlü resimlerini bu sahilde yapmıştı.
Çalıntı eseri satma suçuyla tutuklanan 4 kişilik çetenin lideri Pål Enger, altı yıl üç ay hapis cezası aldı. Çete lideri, daha önce de bir Munch eseri çalmaktan dört yıl hapis yatmıştı. Ancak tutuklanma olayında teknik bir problem vardı: Kılık değiştiren dedektifler, Norveç’e sahte kimlikle gelmişlerdi ve sahte kimlikle ülkeye giriş yapmak Norveç yasalarına göre suçtu.
Enger serbest kaldıktan sonra 2001 yılında, Munch’un bir litografını bir müzayededen satın aldı. Hapiste yattığı yıllarda resim yapmaya başladı ve ilk kişisel sergisini 2011’de açtı. Şu sıra Amerikan televizyonlarında gösterilmek üzere onun hayat hikayesinden yola çıkan bir senaryo üzerinden bir dizi çekiliyor. (Derleyen/ Melishan Devrim)