Kimliksiz 3 kadının hikâyesi
Yönetmen İbrahim Çiçek ile konuştuk. Çiçek, ödeneksiz tiyatronun zorluklarını anlattı.
Ece Dizdar, Başak Daşman ve Merve Dizdar’ın rol aldığı "Yutmak" oyununun yönetmeni İbrahim Çiçek ile konuştuk. Çiçek, metni "Yargılarından, ötekileştirmekten, ötekileştirilmekten, duvarlardan yorulan üç insanın kendileri ve birbirleri ile olan ilişkileri üzerine yazılmış…" bir oyun diyerek tanımlıyor.
"Craft Tiyatro" ne zaman kuruldu? Kimlerden oluşur? İbrahim Çiçek, Craft’a ne zaman katıldı?
Craft Tiyatro 2011 yılında kuruldu. İpek Bilgin, Çağ Çalışkur, Bahar Erkal, Cansın Şenel ve İbrahim Çiçek’in daimi olarak bulunduğu; bunun yanında Enis Arıkan, Güven Murat Akpınar, Kemal Hamamcıoğlu, Serkan Kızılkaya ve Özgür Kuşakoğlu’nun da sıkça destek olduğu bir oluşum. Kurulduğu andan itibaren Craft oluşumunun içindeyim.
Ödeneksiz tiyatro yapmanın zorlukları nelerdir?
İngiltere tiyatrolarının bilet gelirleri toplam gelirlerinin %5’ine denk geliyor. Bizde ise bilet gelirleri tüm gelirimizin %100’ü. Dünya standartlarında iş yapmaya çalışırken ödeneksiz bırakılmanın zorlukları o kadar çok ki bir cevaba sığmaz; ama temel olarak hissettirdiği şeyin umutsuzluk ve hayal kırıklığı olduğunu söyleyebilirim.
Alternatif tiyatro yapan bir yönetmen olarak gelecekle ilgili kaygılarınız nelerdir?
Alternatif bir tiyatro yapmıyorum. Türkiye’deki ana akım tiyatroyu son 10 yıldır Dot, İkincikat, D22, Krek, Talimhane, Oyun Atölyesi, Tatbikat Sahnesi, Kadıköy Emek, Craft ve bizim gibi birçok bağımsız tiyatro oluşturuyor. Bunun üzerinden temel alarak gelecekle ilgili kaygımı söylemem gerekirse sansür korkusu, gençlerin önünü açma konusunda vasat bir ülke olmamız, normalleşme ve hissizleşmek diyebilirim.
İstanbul’da sergilenen oyun sayısı her geçen gün artarken, seyirci sayısı da artış göstermekte… Seyircinin ilgisinin alternatif tiyatroya doğru kaymasının nesnel sebepleri nelerdir?
Alternatif Tiyatro kavramına itirazımın sebebi bu soruda belli oluyor aslında. İnsanlar artık gerçek, cesur, sansürsüz ve dinamik işler izlemek istiyor.
"Yutmak" neyi anlatıyor? Neden bu metni tercih ettiniz?
Yutmak bir özgürleşme hikâyesi. Yargılarından, ötekileştirmekten, ötekileştirilmekten, duvarlardan yorulan üç insanın kendileri ve birbirleri ile olan ilişkileri üzerine yazılmış… Bir insanın dünyanın merkezi olduğunu kabul etmesi, kendini sevmesi ve biricikliği ile mutlu olmasını anlatıyor. Stef Smith’in beni çok etkileyen bir yazma biçimi var. İlk okuduğum günden beri oyunu yapmak istedim; çünkü hem bu kadar etkili yazılmış bir oyun hem de hayatta söylemek istediğim sözleri söylüyordu.
Oyunda anlatılan üç kadının kendini içeriye kapatması ya da dışarıyı kendisine kapatması, kadın ve toplum sorununa dair güçlü bir izlek sunuyor. Dekorun hapishaneyi andırması, iletişimsizlik, korku ve öfke oyunun duygularından birkaç tanesi… Oyunun metnini okuduğunuzda zihninizde canlanan biçimle, oyunun sahnelenmesi sırasındaki biçim arasında, değişen şey ne oldu?
Oyunu ilk okuduğumda aklıma gelen hiçbir şeyden vazgeçmedim. Süreç içinde diğer yaratıcı kişilerle birlikte benim fikirlerimi geliştirdik.
"Kimlik" varoluşu itibariyle bireysel bir ihtiyaçtan çıktıysa da zamanla toplumun bir ihtiyacı haline dönüştü. Oyunun yönetmeni olarak kimlikle bir derdiniz var mı? Bu metni seçmenizde kimlik meselesi belirleyici oldu mu?
Kimliksizlik, üzerine çok düşündüğüm ve hayalini kurduğum bir kavram. Bu oyun kendi kabullerimi yaşadığım bir dönemin sonunda karşıma çıkan bir hediye oldu.
Oyuncuların performanslarını son derece sade ve güzel… Ece Dizdar, Başak Daşman ve Merve Dizdar çok başarılı… Yönetmenliğini yaptığınız ilk oyun olan “Yutmak”ta, böylesi bir kadroyla çalışırken zorlandınız mı? Bu kadro ile çalışırken, provalar sürecinde kendinize dair neleri keşfettiniz?
Çok zor bir metin çalıştık hep birlikte... Defalarca prova görmüş biri olarak kendi işime saygı duyduğum kadar oyuncularımın da işlerine en az benim kadar saygı duyması en güzel yanıydı bu işin… Düzenli olarak 11.00-16.00 şeklinde 5 saatlik 55 prova yaptık. Disiplinin ve çalışmanın bütün zorlukları giderdiğini keşfettik hep birlikte.
Nerede, hangi günlerde oynuyorsunuz?
Craft Tiyatro’da 23-25 Mart; 2-8-11-20-27-29-30 Nisan’da oynuyoruz.