Ahmet Kaya en çok ne dedi?
Dün, Türkiye'nin kalbindeki 'bir ince sızı' Ahmet Kaya'nın doğum günüydü... Peki şarkıları hiç eskimeyen Kaya'nın 'söz'ünün sırrı neydi? Müziği ile ne mesaj vermek istiyor? En çok hangi kelimeleri kullanıyordu? Gazeteci Zeynep Tütüncü, 'Ahmet Kaya'nın kelimeleri'ni araştırma konusu yaptı ve sonuçlarını açıkladı...
Zeynep Tütüncü
Ahmet Kaya müzik dünyasının en özel seslerinden biri. Kimileri tarafından çok sevilen, kimileri tarafından ise sevilmeyen bir kişi oldu. Yaşadığı ve müzik yaptığı yıllarda müziğinden çok hayatı ve kişiliği konuşuldu. Hakkındaki linç kampanyaları ölümünden sonra bile sürdü. 80’li ve 90’lı yıllarda aktif olarak müzik yaptı ve 26 albümü bulunuyor. Türkiye’de en fazla satılan albümlerden biri de Ahmet Kaya’nın 'Şarkılarım Dağlara' isimli albümü. 1999 yılında Türkiye’den ayrılan ve Paris’te yaşamaya başlayan Ahmet Kaya, 2000 yılında hayatını kaybetti. Yıllar sonra mezarının Türkiye’ye getirilmesi gerektiği tartışmaları sürdü.
Uçurtmam tellere takıldı isimli belgeselde şöyle diyordu; “Onlarla konuşmuyordum, çünkü onlarla konuşamıyordum. Giyimleri başkaydı, konuşmaları başkaydı. Onlar gibi konuşmaya çalışıyordum. Mesela terziye gidip onlar gibi pantolon diktirmeye filan başlamıştım. Terzinin yaptırdığı pantolonların üzerime uymadığını görüyordum. Onlara yakışıyordu bana yakışmıyordu. Bir kız vardı bizim okulda; herkesin bir aşkı vardır, çocukluk aşkı. Bir gün gittim dedim ki: ‘Biraz seninle konuşak beş dakika, kaçıyorsun hep’ Bana dedi ki: ‘Rica ederim.’ Öyle bir ağrıma gitti ki, ‘Ben de sana rica ederim’ dedim. Ben o zaman anlamını bilmiyordum, yani onu bir küfür zannettim.”
NE SÖYLÜYORSUN GÖZÜM?
Ahmet Kaya onca albümünde ve yüzlerce şarkısında ne mesaj vermek istedi? Neler söyledi? Bu merakla 1 yıl öncesinde başladığım projemi tamamladım. Ahmet Kaya’nın toplam Ağlama Bebeğim, Acılara Tutunmak, An Gelir, Şafak Türküsü, Yorgun Demokrat, Başkaldırıyorum, Resitaller 1, İyimser Bir Gül, Resitaller 2, Sevgi Duvarı, Başım Belada, Dokunma Yanarsın, Tedirgin, Şarkılarım Dağlara, Beni Bul, Yıldızlar ve Yakamoz, Dosta Düşmana Karşı, Hoşçakalın Gözüm, Biraz da Sen Ağla, Gözlerim Bin Yaşında ve Ya Rıza Şimdi olmak üzere 21 albümünü ve 218 şarkısını ele aldım. İnceleme sırasında amacım şarkı sözlerinde en fazla kullanılan kelimelerin neler olduğunu bulmaktı. Bu nedenle öncelikle albümlerdeki şarkı sözlerini buldum ve sonrasında şarkılardaki nakarat gibi ikilemeleri eledim. Kelimeleri köklerine göre gruplandırdım. Örneğin gittim-gideceğim-giderim- gidersin kelimelerini aynı gruba dahil ettim ve bu gruba ait olan kelimelerin bir tanesini seçip onu esas aldım. Şarkılarda geçen ben, sen, o, bir, de, da, mısın?, kaç, ve, ile, ama gibi bazı kelimeler projeye dahil edilmedi. Projeye yalnızca 10 kez ve 10 kez üstü kullanılan kelimeleri dahil ettim.
Ortaya çıkan sonuca göre; Ahmet Kaya’nın şarkılarında en fazla kullandığı kelime “gelmek” ve “gitmek” ile ilgili kelimeler. Göz, Dağ ve Ölmek ile ilgili kelimeleri de sıkça kullanmış. Gece, El, Kal, Kardeş, Çocuk, Türkü, Kan, Ağla, Vur, Yürek, Anne, Dost, Yol, Düş, Aşk, Dön, Baş, Acı, Yar, Ateş, Yalnız ve Sevda da kullandığı kelimeler arasında dikkat çekenlerden.
Ahmet Kaya şarkılarında bazen ağır konuştu. Zirzop, zibidi, yosma, velet, salak, serseri, sersem, sidikli, namert, kepaze, hergele, hıyar, aptal, bok, cahil dedi. Hatta daha da ileri gidip siktir, puşt, piç, pezevenk, orospu, kancık da dedi.
Şarkılarında birilerinden de bahsetti. Zilan’dan, Yusuf’tan ve Nazlıcan’dan. Yunus, Yılmaz, Veysel, Ubeydullah, Şerife, Şahmurat, Sait, Sinan, Suphi, Süleyman ve Rıza’dan. Promethus, Karacaoğlan, Keloğlan, Mahsuni, Lili Marlen, Kanuni ve Attila’dan. Antepliden, Fransızdan ve İtalyandan bahsetti. Müjgan, Necdet, Nebahat, Muhammet, Mican, Memo, Lütfü, Leyla, Kemal, Mustafa, İbram, İlhan, İsa, İsmail, Hüseyin, Halil, Ferhat, Ahmet, Asuman, Cafer, Bedrettin ve Bedirhan’ı anlattı. Hepsinin bir hikayesi vardı.
Ahmet Kaya birçok yerden bahsetti şarkılarında. Yozgat, Zağrep, Varna, Üsküdar, Urfa, Sivas, Şam, Rewanduz, Payamlı, Kilis, Kore, Kumkapı, Malatya, Mamak, Mersin, Metris’ten, Mezopotamya’dan ve Türkiye’den. Musul’dan, Kasımpaşa’dan. Edirne, Diyarbakır, Dicle, Dersim, Çanakkale, Cizre, Cibali, Bornova, Bolivya, Bodrum, Bitez, Beyoğlu, Bağdat, Ardahan, Anadolu, Akşehir, Afyon, Adana, Kayseri, Ilgaz, Haliç, Gelibolu, Fırat ve Fatih’i anlattı şarkılarında.*
*ÇALIŞMA DOĞRULTUSUNDA ORTAYA ÇIKAN TÜM KELİMELER VE KULLANIM SAYILARI LİSTELENMİŞ, ORTAYA ÇIKAN KELİMELERDEN YALNIZCA BELİRLENENLER PROJEYE DAHİL EDİLMİŞTİR.
Ahmet Kaya bizimle...Yazı ilk olarak zeyneptutuncu.com'da yayınlanmıştır.