Çocuklar için 5 dilde masal

DİYARBAKIR - Yakın zamanda Diyarbakır’da, değişik mekanlarda çocuklarla birlikte masal etkinlikleri yapmaya hazırlanan derneğin yönetim kurulu üyesi Nurhak Yılmaz, derneğin kuruluş amacını, “Evrensel insan hakları ve uluslararası belgelerin işaret ettiği hakları çocuklar cephesinden savunmak, korumak ve güçlendirmeye çalışmaktır” şeklinde anlattı. Yılmaz ile hem derneği hem de masal projesini konuştuk.

Dernek ne zaman, hangi ihtiyaçtan kuruldu ve önüne koyduğu hedefler nelerdir?

Önce Çocuklar Derneği 2017 yılının Haziran ayında; akademi, sanat, medya, sivil toplum ve eğitim alanlarında uzun yıllardır çalışmalar yürüten bir grup insanın bir araya gelmesi sonucu Diyarbakır’da kuruldu. Dernek, çok “büyük” dertlerle boğuşan küçüklerin yani çocukların yaşadığı bir coğrafyada kuruldu. Kuruluşuna sebep de bu “büyük dertlerdir.”

Önce Çocuklar Derneği’nin en genel tanımla amacı; evrensel insan hakları ve uluslararası belgelerin işaret ettiği hakları çocuklar cephesinden savunmak, korumak ve güçlendirmeye çalışmaktır. Açacak olursak; dernek yönetici veya gönüllüleri asla çocuklar adına “söz söyleme”, karar alma ve onlar adına sorunlarını “çözme” iddiasında değildir. Çünkü çocuğu bir birey olarak görür ve kabul eder. Bu sebeple yukarıda ifade edilen genel tanımdaki amacı, çocuklarla birlikte hayata geçirme hedefi vardır. Yani yine yukarıda belirttiğim “büyük dertlerle” çocuklarla birlikte baş etme mücadelesi vermek, bunun için birlikte yürümek istiyoruz. Veya bu sorunlara karşı çocuklarla birlikte güçlenmek istiyoruz.

Çünkü bir zamanlar çocuk olduğunu unutan yetişkinlerin çocuğun iradesi dışında söylediği her söz veya attığı her adımın dünyayı biraz daha kötü yaptığını düşünüyoruz. Bu kapsamda dernek “çocuk hakları”, “toplumsal cinsiyet eşitliği” ve “kültürel çalışmalar” başlıklı 3 temel program çerçevesinde çalışmalarını yürütüyor.

Şimdiye kadar hangi çalışmalar gerçekleşti?

Dernek mülteci, engelli ve çalıştırılan çocukların haklarına işaret eden “Mafê min heye” isimli bir kamu spotu hazırlayarak web ve sosyal medya hesaplarında yayınladı. Kamu spotu Kurmanci ve Zazaki lehçelerinde hazırlandı.

Bunun dışında, Blue Sead Studios adlı şirketin İngilizce dilinde hazırladığı ve çocuğun bedensel söz hakkında işaret eden animasyon videoyu Kürtçe’nin Kurmanci ve Zazaki lehçelerine çevirerek “Êrekirina Zorakan” adıyla yayınladık.

Dernek bunun dışında Diyarbakır’da dezavantajlı çocuklar ile “çocuk hakları eğitimi”, “bilim atölyesi” gibi etkinlikler düzenledi.

Neden çocuklar için masal projesi?

Masallar, derneğin temel programlarından biri olan “kültürel çalışmalar” başlığının altında oldukça geniş yer kaplayan bir alan ve konu. Çünkü masallar, özellikle Ortadoğu’da ve özellikle dilleri resmi olarak tanınmayan ve dolayısıyla eğitim/yaşam dili olamayan topluluklar için kültürel açıdan hayati bir önem taşıyor. Bu toplulukların kültürel mirasının korunması, yaşaması, gelecek kuşaklara aktarılmasında önemli bir misyona sahipler. Zamana ve muktedir olanın tüm yıkıcı çabalarına rağmen “dilde” yaşayarak bugüne gelmiş masallar bu açıdan çok kıymetli ve bize çok şey anlatıyor.

Biz de tüm bu sebeple bu kültürel değeri çocuklarla buluşturmak, masalın hem gerçek hem sihirli dünyasında çocuklarla birlikte dolaşmak, koşmak ve hayal kurmak istedik.

Masallar neden çok dilli?

Nurhak Yılmaz

Derneğin kendisi zaten tüm çalışmalarını çok dilli yürütüyor/ yürütmeye çalışıyor. Fakat “Masallar Kardeştir Projesi” kapsamında her masalın 4 dile çevrilmesinin birden fazla sebebi var. Öncelikle çok dilli masallar, derneğin temel amaçları arasında yer alan “çocuk haklarını korumak” ile yakından ilgili. Çünkü dil hakları, yani bir bütün olarak insanın ana dilinde yaşaması, evrensel bir hak olarak tanımlanmıştır. Ve biz de her çocuğun / her insanın kendi ana dilinde yaşamasının vazgeçilmez bir hak olduğuna inanıyoruz. Dolayısıyla her masalı öncelikle o masalı üreten toplumun dilinden, daha sonra da aynı coğrafyada yaşayan diğer toplumların dilinden anlatmak istiyoruz.

Dijital ortamda çocuklar ve büyüklere açtığımız Çok Sesli Masal Kütüphanesi ile amacımız, savaşların ve çatışmaların toplumlar arasında açtığı büyük uçurumları çocukların eli ve toplumların dili ile tamir etmektir.

Kütüphanemizde şimdilik Kürt, Arap ve Ermeni halklarına ait masallar var. Ve bu masalların 5 dile çevirisini bulabilir ziyaretçiler. Ancak kısa süre sonra Süryani masalları da bu 3 toplumun yanında yerlerini alacak. Kürtler, Ermeniler, Süryaniler ve Araplar özellikle son 5 yılda Ortadoğu’da fiziksel ve kültürel soykırıma maruz kaldılar. Dolayısıyla fiziksel varlıklarıyla birlikte her türden kültürel değerleri de bir kez daha ağır bir tehditle karşı karşıya. İşte bu karanlık tablodur bizi çok dilli bir masal kütüphanesine yönlendiren. Bu tabloya yaşamın en naif yerinden, çocuk dünyasından bir itiraz aynı zamanda yapmaya çalıştığımız şey. Bu sebeple çalışmanın genel başlığı “Masallar Kardeştir” ve bu sebeple kütüphanemizin ismi “Çok Sesli Masal Kütüphanesi.”

Kütüphane 1 Ekim Dünya Çocuk Günü’nde sınırlı sayıda masalla yayına başladı. Zamanla masal sayılarının yüzleri, hatta binleri bulması umuduyla. Tabi Çok Sesli Masal Kütüphanesi Kültür İçin Alan desteğiyle yola çıktı.

Masallar internetten sesli olarak yayımlanıyor. Masalları çocuklara ulaştırmak için başka hazırlıklarınız da var mı?

İnternet ortamındaki masallar dünyanın her yerinden bu dillerde masal dinlemek isteyen çocuklar ve büyüklere ulaşacaktır. Ama biz aynı zamanda bu toplumlardan çocukların bir arada birbirinin dilinden masal dinlediklerinde nasıl tepkiler vereceklerini merak ediyoruz. Bu sebeple Ekim ayı içerisinde Diyarbakır’da farklı mekanlardan masalları Arap, Kürt ve Ermeni çocuklarına anlatmak için etkinlikler düzenleyeceğiz. Herkesi bu etkinliklere davet ediyoruz.