Yetişkinlerin çok şey öğreneceği kitaplar

Kitap öğrenmenin bir aracı olarak görüldüğü için didaktik bir anlatım karşımıza çıkıyor. Bu çocuğun, potansiyelini, yaratıcılığını ve düş gücünü göz ardı etmekten kaynaklanıyor.

22 Şubat Perşembe 2018 Saat: 13:36 Güncellenme: 16 Kasım Pazartesi 2020 Saat: 17:46

DUVAR - Çocuklar için kitap seçerken öğretici olması, cinsiyetçi olmaması, değerlerimizi yansıtması gibi birçok kriter ile hareket ediyoruz. Kültürel ürünler olarak çocuk kitaplarının sistemin cinsiyetçi ve hiyerarşik değer sistemini içeriyor olması bu kaygıyı haklı olarak doğuruyor. Zira çocuk kitapçılarının, kırtasiyelerin ve marketlerin kitap bölümlerinde, en kolay ulaşılabilir yerlerde karşımıza çıkan kitaplar tam da bu örüntünün temsilcileri. Kız çocukları için prensesler, yemek ve kıyafet yapıştırmaları, oğlanlar için arabalar, kahramanlar ve artan bir biçimde çocuğun soyut algı düzeyi hesaba katılmadan hazırlanan dini yayınlar.

Diğer yandan ister sistem değerlerini taşısın, ister karşıt bir perspektifle yayına hazırlanmış olsun çocuk kitaplarında en çok karşımıza didaktiklik çıkıyor. Kitap öğrenmenin bir aracı olarak görüldüğünden, en radikal yayınlarda hatta çocuklar için hazırlanan felsefe serilerinde bile didaktik bir anlatım karşımıza çıkıyor. Bu en temelde çocuğun, potansiyelini, yaratıcılığını ve düş gücünü göz ardı etmekten kaynaklanıyor. Oysa eski masallar, otantik versiyonlar, deneyim aktarmak, kıssadan hisse vermek, vakit geçirmek, sosyalleşmek, derdini aktarmak, tehlikelere karşı uyarmak gibi birçok işleve sahip.

HER YETİŞKİNİN ÇOCUK KİTABINDAN ÖĞRENECEĞİ ÇOK ŞEY VAR

Bu işlevlerin izinden giderek çocuklar için düş gücü yüksek, keyifli, ayrımcı ve didaktik olmayan, eşitlikçi, sevgi dolu, iç ısıtan kitaplar seçmek mümkün. Üstelik sokakların tamamen betonlara ve arabalara teslim olduğu günümüzde çocuklarla kitap okumak hem çocuk hem yetişkinler için güçlü bir paylaşım türü.Her ne kadar bunlara çocuk kitabı diyor ve yaş sınırları çiziyor olsak da ben her yetişkinin çocuk kitaplarından öğreneceği ve hatırlayacağı çok şey olduğunu düşünüyorum. O yüzden bu kitaplar aslında herkese.

Büyük Sözcük Fabrikası

Büyük Sözcük Fabrikası belki de sevgi üzerine okunacak en incelikli kitaplardan biri. Bu sebeple her çocuğun kitaplığında mutlaka bulunması gerekiyor. Fransızcadan Türkçeye kazandırılan kitap, Büyük Sözcük Fabrikası’nın ülkesinden sesleniyor bize. Burası kelimelerin parayla satıldığı, bu yüzden insanların çok az konuştuğu bir ülke. Bu ülkede yoksul bir çocuk olan Özgür sevdiceği Cemile’ye sevgisini nasıl anlatsın? İstediği kelimeler servet değerinde. Ama onun Cemile için bulduğu ve sakladığı naif ve anlam yüklü başka kelimeler var. Büyük Sözcük Fabrikası okuyucuyu sevgiyi anlatmanın gösterişten uzak, incelikli yollarından götürürken arka fonda yoksulluk, iletişimsizlik ve kapitalizmi anlatıyor.

Masal Battaniyesi

Masal Battaniyesi yere bir battaniye serip, üstünde çocuklara masal okumak için yazılmış. Çünkü bu kitabın kahramanı karlı dağlar ardında battaniyesinin üstünde köyün çocuklarına masallar okuyan Masalcı Nine. Masalcı Nine karlı bir kış günü masal anlattığı çocukların çıplak ayaklarını görünce onlara eldivenleri çoraplar ve atkılar örmeye başladı. Çocukların üstüne oturduğu battaniye ise günden güne daralıyordu. Masal Battaniyesinin sıcacık öyküsü, paylaşmak ve dayanışma üstüne.

Papağanın Diriliş Öyküsü

Papağanın Diriliş Öyküsü Latin Amerika’nın kadim kültüründen çıkıp Türkçeye çevrilmiş. Uruguaylı yazar Eduardo Galeano uzun süre gazetecilik yaptıktan ve yetişkin edebiyatına eserler verdikten sonra, 1950’lerde çocuklar için yazmaya başlamış. Çocuklar için yazdığı bu kitap bir papağanın ölümü üzerine başlayan rengarenk bir dayanışma öyküsü... Bu masalda sevgi ve dayanışmanın hayatı nasıl yeniden yaratma gücüne dönüştüğünü görüyoruz. Papağanın Diriliş Öyküsü’nün bir benzeri de Kürt masallarından Kêç Kete Tênure (Pire Tandıra Düştü). Kêç Kete Tênure’de de küçücük pirenin tandıra düşmesinin nasıl kurdu, kuşu, ağacı ve doğayı hüzne boğduğunu görüyoruz.

Uyanış Öncesi Öyküleri

Çocukların kitaplığında olması gereken bir diğer kitap da İspanya’dan. Nunila Lopez ve Myriam Cameros’un birlikte kaleme aldıkları ve resimledikleri Uyanış Öncesi Öyküleri Datruelo, Seksek Yıldızlar, Renkler, Uçmak, Aura ile Sohbet, Aşka Dair gibi küçük öykülerden oluşuyor. Masallar düş gücü, yetişkin olmak, ciddiyet, sevgi gibi konuları sessizce ele alırken, bazı öyküler yetişkinlere masal tadında. İkilinin bir diğer kitabı olan Vejetaryen Külkedisi ise toplumsal rollerle yaralanmış kadınlara şifa niteliğinde.

Sakız Cinleri

Sakız Cinleri bizlere büyülü bir zamandan sesleniyor. Tüm çocukların bisiklete bindiği, Demirkazık adlı bir köyde büyük bir sakız ağacı varmış. Tüm çocuklar bisikletlerini buraya bırakırmış. Kimse bilmezmiş ama bu ağaçta yaşayan sakız cinleri bisikletlere bakar ve pırıl pırıl pırıldamalarını sağlarlarmış. Günün birinde bu yere Burcu gelmiş. Burcu’nun bisikleti olmadığı için oyunlara dahil olamamış. Oyunlara dahil olamayan bu çocuk büyünün bozulmasının başlangıcı olmuş. Sakız Cinleri, dışlamanın ve kırılan bir çocuk kalbinin bozduğu büyüler üstüne tılsımlı ve sıcacık bir öykü.